การเคลื่อนย้ายและการต่อต้านของภาพยนตร์ไทยนอกกระแส

The mobility and resistance within Thai independent cinema

Name: ยุทธนา สุวรรณรัตน์

keyword: ภาพยนตร์ไทยนอกกระแสในยุคคสช.

; วัฒนธรรมต่อต้าน

; ภาพยนตร์ไทยนอกกระแส

Abstract: ภาพยนตร์ไทยนอกกระแสจำนวนมากในระหว่างปี 2557 – 2562 ได้รับการยอมรับในระดับนานาชาติ ทั้งจากการฉายและได้รับรางวัลจากเวทีประกวดในต่างประเทศ ความสำเร็จเหล่านี้ช่วยให้ภาพยนตร์เป็นที่รู้จักมากขึ้น แต่ในขณะเดียวกันภาพยนตร์ไทยนอกกระแสต้องเผชิญข้อจำกัดภายใต้บริบทสังคมและการเมืองในช่วงเวลาดังกล่าว การเคลื่อนย้ายของภาพยนตร์ไทยนอกกระแสที่ดำเนินอย่างต่อเนื่องตลอดห่วงโซ่คุณค่าภาพยนตร์เป็นปรากฏการณ์ที่กล่อมเกลาความเป็นวัฒนธรรมต่อต้านของภาพยนตร์ไทยในช่วงเวลานี้ วิทยานิพนธ์ฉบับนี้มุ่งศึกษาการก่อตัวของภาพยนตร์ไทยนอกกระแสในยุคคสช. โดยอาศัยกรอบคิดเรื่องการเคลื่อนย้ายร่วมกับกรอบคิดเรื่องวัฒนธรรมต่อต้าน มีวัตถุประสงค์เพื่ออธิบายลักษณะของภาพยนตร์ไทยนอกกระแสในยุคคสช. อธิบายความสัมพันธ์ระหว่างภาพยนตร์ไทยนอกกระแสกับโครสร้างและสถาบันในสังคมที่เกี่ยวข้องอันมีผลต่อลักษณะการเป็นวัฒนธรรมต่อต้านของภาพยนตร์ไทยนอกกระแส โดยใช้ระเบียบวิธีวิจัยเชิงคุณภาพ เก็บข้อมูลโดยใช้การสัมภาษณ์เชิงลึกจากแหล่งข้อมูลประเภทบุคคลทั้งผู้กำกับ ผู้จัดจำหน่าย ผู้จัดฉาย และผู้ชมภาพยนตร์ ร่วมกับการสังเกตอย่างมีส่วนร่วมในกิจกรรมฉายภาพยนตร์นอกกระแสทั้งในโรงภาพยนตร์อิสระในกรุงเทพฯ และสเปซฉายภาพยนตร์ในจังหวัดสงขลา และจังหวัดลพบุรี โดยเน้นศึกษาการเคลื่อนย้ายของภาพยนตร์ไทยนอกกระแส 3 เรื่อง ได้แก่ ดาวคะนอง (2559) นคร-สวรรค์ (2561) และไกลบ้าน (2562) ผลการศึกษาพบว่าภาพยนตร์ไทยนอกกระแสในยุคคสช. มีตัวตนและความเป็นภาพยนตร์นอกกระแสที่ลื่นไหลไม่แน่นิ่งเปลี่ยนแปลงไปตลอดช่วงชีวิตที่ภาพยนตร์เดินทางเคลื่อนย้าย การพิจารณาความเป็นนอกกระแสไม่อาจใช้มิติระบบการผลิตและทุนมาพิจารณาอย่างเช่นในอดีต แต่ต้องพิจารณาตัวตนของภาพยนตร์อันมาจากซับเจกต์และศิลปะทางภาพยนตร์ที่ใช้ ภายใต้บริบทสังคมและการเมืองในยุคคสช. ภาพยนตร์ไทยนอกกระแสเดินทางเคลื่อนย้ายบนห่วงโซ่คุณค่าภาพยนตร์โดยปะทะกับโครงสร้างทั้งรัฐและทุน เผยให้เห็นความสัมพันธ์ระหว่างภาพยนตร์ไทยนอกกระแสในฐานะวัฒนธรรมต่อต้านกับภาพยนตร์ไทยในวัฒนธรรมครอบงำ ภาพยนตร์ไทยนอกกระแสจึงมิใช่เพียงชิ้นงานด้านสื่อศิลปะ หากยังเป็นเครื่องมือของการต่อรอง ต่อต้าน และสร้างความหมายใหม่ในพื้นที่ของความทรงจำและการเมือง ปฏิสัมพันธ์ที่เกิดขึ้นในระหว่างการเคลื่อนย้ายของภาพยนตร์ไทยนอกกระแสยังเผยให้เห็นการต่อต้านเชิงสถาบัน โดยปฏิเสธระบบการผลิต การจัดจำหน่าย การจัดฉายแบบเดิม และเลือกเคลื่อนย้ายไปสู่พื้นที่ฉายภาพยนตร์ทางเลือกที่สร้างบทสนทนาทางสังคมและการเมืองกับพื้นที่ สร้างความหมาย และประสบการณ์ให้แก่ผู้คนที่เกี่ยวข้องและย้อนกลับมาเปลี่ยสถานะของตัวภาพยนตร์เอง

มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์. หอสมุดแห่งมหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์

Address: กรุงเทพมหานคร

Email: preserv@tu.ac.th

Name: จันทนี เจริญศรี

Role: อาจารย์ที่ปรึกษา

Created: 2568

Modified: 2568-11-28

Issued: 2568-11-28

วิทยานิพนธ์/Thesis

application/pdf

DOI: 10.14457/TU.the.2024.621

tha

DegreeName: สังคมวิทยาและมานุษยวิทยามหาบัณฑิต

Level: ปริญญาโท

Descipline: การวิจัยทางสังคม

Grantor: มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์

©copyrights มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์

ลำดับที่.	ชื่อแฟ้มข้อมูล	ขนาดแฟ้มข้อมูล	จำนวนเข้าถึง	วัน-เวลาเข้าถึงล่าสุด
1	334872Yuttana.pdf	5.91 MB

ใช้เวลา

0.030322 วินาที