กระบวนการนวัตกรรมสังคมในท้องถิ่นสำหรับผู้สูงอายุกับการลดความเหลื่อมล้ำทางสังคม

Local social innovation process for the older adults and social disparity reduction

Name: ทรงศักดิ์ รักพ่วง

keyword: ผู้สูงอายุไทย

; ความเหลื่อมล้ำทางสังคม

; นวัตกรรมสังคม

Abstract: การศึกษาเรื่อง “กระบวนการนวัตกรรมสังคมในท้องถิ่นสำหรับผู้สูงอายุกับการลดความเหลื่อมล้ำทางสังคม” มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาและวิเคราะห์นโยบายด้านนวัตกรรมสังคมในท้องถิ่นสำหรับผู้สูงอายุในประเทศไทยและต่างประเทศ รวมทั้งศึกษาและวิเคราะห์กระบวนการปรับใช้และผลที่เกิดจากนวัตกรรมสังคมในท้องถิ่นสำหรับผู้สูงอายุกับการลดความเหลื่อมล้ำทางสังคม ตลอดจนศึกษาและวิเคราะห์แนวทางการพัฒนานวัตกรรมสังคมในท้องถิ่นสำหรับผู้สูงอายุกับการลดความเหลื่อมล้ำทางสังคม ซึ่งเป็นการศึกษาวิจัยเชิงคุณภาพ เก็บรวบรวมข้อมูลด้วยการศึกษาเชิงเอกสาร การสังเกตแบบมีส่วนร่วม และการสัมภาษณ์เชิงลึกโดยใช้วิธีการเลือกผู้ให้ข้อมูลแบบเจาะจงกับกลุ่มผู้สูงอายุและแกนนำ กลุ่มผู้นำชุมชนในพื้นที่ศึกษา กลุ่มผู้มีส่วนเกี่ยวข้องในระดับบริหารของพื้นที่ศึกษา กลุ่มผู้มีส่วนเกี่ยวข้องด้านนโยบายนวัตกรรมสำหรับผู้สูงอายุในระดับบริหารของประเทศไทย และผู้มีส่วนเกี่ยวข้องกับการดำเนินงานด้านผู้สูงอายุทั้งในหน่วยงานภาครัฐและเอกชน ณ รัฐแอริโซน่า ประเทศสหรัฐอเมริกา รวมทั้งสิ้น 30 คน วิเคราะห์ข้อมูลโดยการวิเคราะห์เนื้อหา (Content Analysis) ผลการศึกษาพบว่า นวัตกรรมสังคมในท้องถิ่นสำหรับผู้สูงอายุมี 5 มิติ คือ (1) การดูแลผู้สูงอายุ (2) สภาพแวดล้อม (3) เทคโนโลยี (4) เศรษฐศาสตร์ และ (5) การบริหารและการจัดการ สำหรับนโยบายที่เกี่ยวข้องกับนวัตกรรมสำหรับผู้สูงอายุในต่างประเทศ เมื่อนำมาเปรียบเทียบกับประเทศไทย มีประเด็นสำคัญประกอบด้วย (1) การเพิ่มบทบาทขององค์กรปกครองส่วนท้องถิ่นให้เข้ามามีส่วนร่วมในการดำเนินงานด้านนโยบายอย่างจริงจัง (2) รูปแบบการดำเนินงานในต่างประเทศมีความหลากหลาย มุ่งเน้นการประสานงานและการทำงานร่วมกัน (3) การจัดตั้งหน่วยงานผู้รับผิดชอบหลักในด้านนวัตกรรม (4) การส่งเสริมการวิจัยและพัฒนาด้านนวัตกรรมสำหรับผู้สูงอายุ โดยยึดหลักการใช้การวิจัยนำการพัฒนา และ (5) การดำเนินการตามกฎหมายและนโยบายอย่างจริงจังการปรับใช้นวัตกรรมสังคมในท้องถิ่นสำหรับผู้สูงอายุ เป็นกระบวนการที่ต้องอาศัยความร่วมมือและการประสานงานระหว่างหน่วยงานภาครัฐ ภาคเอกชน ภาคประชาสังคม ชุมชนท้องถิ่น ผู้สูงอายุ และบุคคลทั่วไป แบ่งออกเป็น 5 ขั้นตอน ได้แก่ (1) การฟังเสียงและเข้าใจความต้องการของผู้สูงอายุในชุมชน (2) การออกแบบนวัตกรรมที่สะท้อนความเป็นจริงของชีวิตผู้สูงอายุ (3) การนำไปใช้และการปรับปรุงตามประสบการณ์ของผู้สูงอายุในชุมชน (4) การติดตามผลจากประสบการณ์และมุมมองของผู้สูงอายุ และ (5) การขยายผลและการสร้างเครือข่ายที่มีผู้สูงอายุร่วมเป็นส่วนหนึ่ง สำหรับผลที่เกิดจากนวัตกรรมสังคมในท้องถิ่นสำหรับผู้สูงอายุกับการลดความเหลื่อมล้ำทางสังคม พบว่า นวัตกรรมสังคมมุ่งเน้นการลดความเหลื่อมล้ำในมิติด้านโอกาส ซึ่งการลดความเหลื่อมล้ำในที่นี้จึงเป็นความหมายที่ยืดหยุ่น ที่มิได้มุ่งเน้นการลดความเหลื่อมล้ำทางสังคมในมิติการกระจายซ้ำผ่านการปฏิรูประบบภาษี แต่มุ่งเน้นการกระจายซ้ำในด้านโอกาส การเข้าถึงทรัพยากรและบริการสังคมขั้นพื้นฐาน รวมไปถึงการได้รับการเคารพให้เกียรติจากคนในสังคม เพื่อส่งเสริมและสนับสนุนให้เกิดความเท่าเทียม เป็นธรรม พัฒนาคุณภาพชีวิตของผู้สูงอายุและประชาชนได้อย่างเหมาะสมกับบริบทของสังคมไทย แนวทางการพัฒนานวัตกรรมสังคมในท้องถิ่นสำหรับผู้สูงอายุอันจะนำไปสู่การลดความเหลื่อมล้ำทางสังคม แบ่งออกเป็น 2 แนวทางหลัก (1) แนวทางการพัฒนาเชิงนโยบาย ได้แก่ การบูรณาการความร่วมมือภายในพื้นที่เพื่อพัฒนานวัตกรรมสังคมสำหรับผู้สูงอายุ การจัดตั้งหน่วยงานผู้รับผิดชอบหลักด้านนวัตกรรมสำหรับผู้สูงอายุ การส่งเสริมการวิจัยและพัฒนานวัตกรรมสำหรับผู้สูงอายุ การเสริมสร้างบทบาทและขีดความสามารถขององค์กรปกครองส่วนท้องถิ่นในการพัฒนานวัตกรรมสำหรับผู้สูงอายุ และการปรับปรุงกฎหมาย นโยบาย และระเบียบข้อบังคับเพื่อส่งเสริมการดำเนินงานด้านผู้สูงอายุในชุมชน และ (2) แนวทางการพัฒนาเชิงปฏิบัติการ ได้แก่ การบูรณาการโครงการหรือกิจกรรมการพัฒนานวัตกรรมสำหรับผู้สูงอายุเข้าไปในงานด้านการพัฒนาที่มีอยู่เดิม การส่งเสริมการมีส่วนร่วมของครัวครอบและผู้สูงอายุที่มีศักยภาพ และการจัดทำฐานข้อมูลด้านผู้สูงอายุอย่างเป็นระบบ ผลการศึกษาข้างต้นเป็นประโยชน์ต่อการนำไปพิจารณาของหน่วยงานที่เกี่ยวข้อง ดังนี้ ควรสร้างเครือข่ายความร่วมมือระหว่างภาครัฐ เอกชน องค์กรปกครองส่วนท้องถิ่น และภาคประชาสังคม สนับสนุนการมีส่วนร่วมจากผู้สูงอายุและชุมชน พัฒนาขีดความสามารถขององค์กรปกครองส่วนท้องถิ่น ปรับปรุงกฎหมายและนโยบายให้สอดคล้องกับสภาพสังคมที่เปลี่ยนแปลง กำกับดูแลและติดตามผลอย่างต่อเนื่อง สนับสนุนการพัฒนานวัตกรรมสังคมที่เหมาะสมกับบริบทชุมชน ถอดบทเรียนจากนวัตกรรมที่โดดเด่น ส่งเสริมการเรียนรู้และพัฒนาทักษะในชุมชน และพัฒนาฐานข้อมูลผู้สูงอายุที่ครอบคลุม

มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์. หอสมุดแห่งมหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์

Address: กรุงเทพมหานคร

Email: preserv@tu.ac.th

Name: ภุชงค์ เสนานุช

Role: อาจารย์ที่ปรึกษา

Name: วนิดา ดุรงค์ฤทธิชัย

Role: อาจารย์ที่ปรึกษาร่วม

Created: 2568

Modified: 2568-11-11

Issued: 2568-11-11

วิทยานิพนธ์/Thesis

application/pdf

DOI: 10.14457/TU.the.2024.368

tha

DegreeName: ปรัชญาดุษฎีบัณฑิต

Level: ปริญญาเอก

Descipline: นโยบายสังคม

Grantor: มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์

©copyrights มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์

ลำดับที่.	ชื่อแฟ้มข้อมูล	ขนาดแฟ้มข้อมูล	จำนวนเข้าถึง	วัน-เวลาเข้าถึงล่าสุด
1	334303Songsak.pdf	8.72 MB	1	2025-12-19 22:07:55

ใช้เวลา

0.03601 วินาที