ความชุกและระบาดวิทยาโรคไข้มาลาเรียในพื้นที่แพร่เชื้อมาลาเรียสูง จังหวัดแม่ฮ่องสอน ปี พ.ศ. 2561-2565

Prevalence and epidemiology of malaria disease in high transmission areas, Mae Hong Son Province from 2018-2022

Name: ณภัทร แก้วเขียว

ThaSH: ระบาดวิทยา

ThaSH: มาลาเรีย -- ระบาดวิทยา

ThaSH: มาลาเรีย -- แม่ฮ่องสอน -- ไทย

Abstract: การวิจัยเชิงพรรณนาแบบภาคตัดขวางครั้งนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาความชุก ลักษณะทางระบาดวิทยาของโรคไข้มาลาเรียในจังหวัดแม่ฮ่องสอน ระหว่างปี พ.ศ. 2561–2565 โดยใช้ข้อมูลทุติยภูมิจากระบบฐานข้อมูลมาลาเรียออนไลน์ของกรมควบคุมโรค กลุ่มตัวอย่างคือผู้ป่วยที่ได้รับการวินิจฉัยจำนวน 1,335 ราย วิเคราะห์ข้อมูลด้วยสถิติเชิงพรรณนาผลการศึกษาพบว่า อัตราป่วยโรคไข้มาลาเรียต่อแสนประชากรมีแนวโน้มเพิ่มขึ้นต่อเนื่อง (44.46, 46.54, 52.60, 125.29 และ 199.08 ตามลำดับ) กลุ่มที่มีอัตราป่วยสูงสุด ได้แก่ ชาวต่างชาติจร (477.09 ต่อแสนประชากร) และพื้นที่เสี่ยงระดับ A1 (398.81 ต่อแสนประชากร) ผู้ป่วยส่วนใหญ่เป็นชาวไทย (ร้อยละ 71.4) เพศชาย (ร้อยละ 70.6) ช่วงอายุ 10–39 ปี (ร้อยละ 61.6) มีมุ้งใช้ (ร้อยละ 87.6) ไม่นอนในมุ้ง (ร้อยละ 73.6) ไม่ใช้ยาทากันยุง (ร้อยละ 98.1) และประกอบอาชีพที่เกี่ยวข้องกับการทำงานในป่า (ร้อยละ 51.5) พบเชื้อ Plasmodium vivax มากที่สุด (ร้อยละ 94.8) รองลงมาคือ Plasmodium falciparum (ร้อยละ 4.7) อำเภอที่มีผู้ป่วยสูงสุด ได้แก่ อำเภอแม่สะเรียง (ร้อยละ 63.8) และอำเภอสบเมย (ร้อยละ 33.2) โดยมีการกระจายตัวเพิ่มขึ้นในตำบลแม่คงและตำบลแม่สามแลบ ผู้ป่วยพบมากในช่วงฤดูฝน ได้แก่ เดือนกรกฎาคม (ร้อยละ 19.8) มิถุนายน (ร้อยละ 15.3) และสิงหาคม (ร้อยละ 15.2) จากการศึกษาพบว่า โรคไข้มาลาเรียในแม่ฮ่องสอนมีแนวโน้มเพิ่มขึ้นต่อเนื่อง โดยเฉพาะในพื้นที่ป่าเขาและชายแดน การกระจายของโรคแตกต่างกันตามพื้นที่ ข้อมูลนี้สามารถใช้เป็นข้อมูลประกอบการวางแผนเชิงยุทธศาสตร์เพื่อการควบคุมและป้องกันโรคไข้มาลาเรียในพื้นที่ชายแดนอย่างมีประสิทธิภาพ รวมถึงเป็นแนวทางในการศึกษาวิจัยเพิ่มเติมในอนาคต

Abstract: This descriptive cross-sectional study aimed to examine the prevalence and epidemiological characteristics of malaria in Mae Hong Son Province during 2018–2022. Secondary data were retrieved from the Malaria Online Database of the Department of Disease Control. A total of 1,335 diagnosed cases were included and analyzed using descriptive statistics.The results revealed a continuously increasing trend in malaria incidence rates per 100,000 population (44.46, 46.54, 52.60, 125.29, and 199.08, respectively). The highest incidence was observed among non-Thai migrants (477.09 per 100,000) and in high-risk area level A1 (398.81 per 100,000). Most cases were Thai nationals (71.4%), male (70.6%), aged 10–39 years (61.6%), bed nets used were reported at 87.2%, but only 22.1% slept in bed nets and did not use mosquito repellent (98.1%), and engaged in forest-related occupations (51.5%). Plasmodium vivax was the predominant parasite species (94.8%), followed by Plasmodium falciparum (4.7%). The highest number of cases were reported in Mae Sariang District (63.8%) and Sop Moei District (33.2%), with increasing distribution in Mae Khong and Mae Sam Lap subdistricts . Malaria cases peaked during the rainy season, particularly in July (19.8%), June (15.3%), and August (15.2%). ; According to the study, malaria in Mae Hong Son has shown a continuous increasing trend, particularly in forested and border areas, with variations in disease distribution across locations. These findings can serve as essential evidence to support strategic planning for effective malaria prevention and control in border regions, as well as provide a basis for further research in the future.

มหาวิทยาลัยเชียงใหม่. สำนักหอสมุด

Address: เชียงใหม่

Email: cmulibref@cmu.ac.th

Name: อักษรา ทองประชุม

Role: อาจารย์ที่ปรึกษา

Name: สินีนาฏ ชาวตระการ

Role: อาจารย์ที่ปรึกษา

Created: 2568

Issued: 2568-10-09

วิทยานิพนธ์/Thesis

application/pdf

tha

DegreeName: สาธารณสุขศาสตรมหาบัณฑิต

Level: ปริญญาโท

Descipline: มหาวิทยาลัยเชียงใหม่

Grantor: มหาวิทยาลัยเชียงใหม่

©copyrights มหาวิทยาลัยเชียงใหม่

ใช้เวลา

0.01586 วินาที