Rethinking sustainable governance and civil society in Thailand: A Critical inquiry

การปฏิรูปแนวคิดธรรมาภิบาลที่ยั่งยืนและภาคประชาสังคมในประเทศไทย: การศึกษาเชิงวิพากษ์

Name: Krityavara Wongsa

ThaSH: Democracy -- Thailand

ThaSH: Good governance – Thailand

ThaSH: Civil society -- Thailand

Abstract: This dissertation critically examines the role of civil society in governance and public policy in Thailand, analyzing its emergence, structural evolution, and function in advocacy and participatory governance. Civil society plays a pivotal role in governance by mobilizing collective action, fostering multi-stakeholder collaboration, and influencing policy reform. However, in Thailand, its position remains structurally constrained by historical governance traditions, political stratification, and ideological entrenchment. By integrating theoretical, historical, and empirical approaches, this research explores civil society’s interactions with the state and market, assessing its capacity to drive policy change and sustain long-term civic engagement. The dissertation synthesizes insights from three interrelated studies: (i) the development of a methodological framework—Network Interpretive Framework (NIF)—to analyze civil society networks in governance, (ii) the historical transformation of Thai civil society from elite-led philanthropy to grassroots mobilization, and (iii) an empirical case study of the Chiang Mai Breathe Council, demonstrating how civil society networks operate as both agents of change and subjects of ideological containment in environmental governance. The first study develops NIF, an interdisciplinary analytical tool integrating network analysis, narrative inquiry, and historical analysis. This framework provides a multi-dimensional approach to understanding how civil society networks construct legitimacy, articulate grievances, and engage with policymakers. It offers a novel methodological contribution by mapping discourse networks and ideological shifts over time, allowing for a deeper interrogation of how civic actors navigate governance structures and power asymmetries. The second study examines the historical evolution of Thai civil society, tracing its transformation across four key phases: (i) the charitable neo-elite era (1932–1962), (ii) the rise of NGOs and social movements (1962–1992), (iii) the “benevolent rebels” period of democratic activism (1982–1992), and (iv) the present era of grassroots civil society networks (1992–present). This historical analysis highlights the structural barriers that have prevented civil society from being formally institutionalized as an autonomous governance sector, instead positioning it within an ambiguous space between state recognition and political marginalization. The third study applies these theoretical insights to an empirical case study of the Chiang Mai Breathe Council, a civil society network addressing haze pollution in Northern Thailand. The Council’s engagement with policy frameworks illustrates the complex interplay between Emancipatory Civil Apparatuses (ECA)—where civil society mobilizes for systemic change—and Ideological Civil Apparatuses (ICA)— where civil society is co-opted into reproducing existing power structures. This study introduces the concept of Civil Capital, arguing that ideological norms—such as reciprocity, moral economies, and patronage networks—function as both mobilizing resources and structural constraints. While these ideological formations enable civic engagement by fostering trust and collective action, they also delimit the scope of contestation, reinforcing a reformist rather than a revolutionary approach to governance change. By critically examining civil society’s interactions with governance frameworks, this dissertation argues that civil capital—rooted in ideology, social norms, and reciprocal trust—plays a vital role in sustaining civil society networks. The findings contribute to scholarly discourse on participatory governance, sustainability, and the dialectical role of civil society in policy transformation. The research offers practical insights for policymakers, civil society practitioners, and academics, highlighting both the opportunities and limitations of civic engagement in governance. It provides a nuanced understanding of civil society’s contested space in policy-making, offering new pathways for strengthening participatory governance in Thailand and beyond.

Abstract: วิทยานิพนธ์ฉบับนี้เป็นศึกษาวิพากษ์เชิงลึกถึงบทบาทของภาคประชาสังคมในการปกครองและนโยบายสาธารณะของประเทศไทย โดยวิเคราะห์พัฒนาการทางโครงสร้าง และหน้าที่ในการมีส่วนร่วมในการปกครอง ภาคประชาสังคมมีบทบาทสำคัญในการปกครองโดยการระดมพลังร่วมส่งเสริมความร่วมมือระหว่างผู้มีส่วนได้ส่วนเสีย และมีอิทธิพลต่อการปฏิรูปนโยบาย อย่างไรก็ตามในประเทศไทย ตำแหน่งแห่งหนของภาคประชาสังคมยังคงถูกจำกัดโดยธรรมเนียมและรูปแบบการปกครองที่สืบทอดมายาวนาน การแบ่งชั้นทางการเมือง และความยึดมั่นทางอุดมการณ์ งานวิจัยใช้วิธีวิทยากอปรด้วยการบูรณาการแนวทางทฤษฎี การศึกษาเชิงประวัติศาสตร์ และการศึกษาเชิงประจักษ์เพื่อศึกษาปฏิสัมพันธ์ของภาคประชาสังคมกับภาครัฐและตลาด และประเมินความสามารถในการขับเคลื่อนการเปลี่ยนแปลงนโยบายและการมีส่วนร่วมของพลเรือนในระยะยาววิทยานิพนธ์นี้สังเคราะห์ข้อมูลจากการศึกษาสามเรื่องที่เกี่ยวเนื่องกัน ได้แก่: (ก) การพัฒนากรอบวิธีวิทยา “กรอบแนวคิดการวินิจฉันเครือข่ายเชิงพรรณนา (Network Interpretive Framework: NIF)” เพื่อวิเคราะห์เครือข่ายภาคประชาสังคมในการปกครอง (ข) วิวัฒนาการของภาคประชาสังคมไทยจากยุคประชาสังคมในฐานะการกุศลของชนชั้นนำไปสู่การเคลื่อนไหวระดับรากหญ้า และ (ค) กรณีศึกษาเชิงประจักษ์ของสภาลมหายใจเชียงใหม่ ซึ่งแสดงให้เห็นถึงวิธีการที่เครือข่ายภาคประชาสังคมทำงานในฐานะตัวแทนการเปลี่ยนแปลงและพร้อมกันนั้นก็เป็นผู้ถูกควบคุมทางอุดมการณ์ในการจัดการสิ่งแวดล้อมการศึกษาแรกพัฒนากรอบ NIF ซึ่งเป็นเครื่องมือวิเคราะห์สหวิทยาการที่บูรณาการการวิเคราะห์เครือข่าย การสืบสวนเรื่องเล่า และการวิเคราะห์ทางประวัติศาสตร์ กรอบนี้เป็นวิธีการหลายมิติในการทำความเข้าใจวิธีที่เครือข่ายภาคประชาสังคมสร้างความชอบธรรม แสดงข้อร้องเรียน และมีส่วนร่วมกับผู้กำหนดนโยบาย โดยนำเสนอการมีส่วนร่วมทางวิธีวิทยาใหม่ในการทำแผนที่เครือข่ายวาทกรรมและการเปลี่ยนแปลงทางอุดมการณ์อย่างต่อเนื่อง ซึ่งช่วยให้สามารถสืบสวนอย่างลึกซึ้งถึงวิธีที่ผู้กระทำการภาคประชาสังคมนำทางในโครงสร้างการปกครองและความไม่เท่าเทียมทางอำนาจการศึกษาที่สองเป็นการศึกษาพัฒนาการทางประวัติศาสตร์ของภาคประชาสังคมไทย โดยศึกษาวิเคราะห์และวิพากษ์การเปลี่ยนผ่านสี่ระยะสำคัญ: (ก) ยุคการกุศลของชนชั้นใหม่ (พ.ศ. 2475–2505) (ข) การเติบโตขององค์กรพัฒนาเอกชนและขบวนการทางสังคม (พ.ศ. 2505–2535) (ค) ยุค "นักปฏิวัติเพื่อชีวิต" ของการเคลื่อนไหวเพื่อประชาธิปไตย (พ.ศ. 2525–2535) และ (ง) ยุคปัจจุบันของเครือข่าย ภาคประชาสังคมระดับรากหญ้า (พ.ศ. 2535–ปัจจุบัน) การวิเคราะห์ทางประวัติศาสตร์นี้เน้นให้เห็นอุปสรรคเชิงโครงสร้างที่ขัดขวางไม่ให้ภาคประชาสังคมได้รับสถาปนาอย่างเป็นทางการในฐานะภาคการปกครองที่เป็นอิสระ แต่กลับวางตำแหน่งแห่งหนไว้ในพื้นที่คลุมเครือระหว่างการรับรู้ของรัฐและการถูกกีดกันทางการเมือง การศึกษาที่สามนำ ข้อสังเกตทางทฤษฎีเหล่านี้ไปใช้กับกรณีศึกษาเชิงประจักษ์ของสภาลมหายใจเชียงใหม่ ซึ่งเป็นเครือข่ายภาคประชาสังคมที่จัดการกับปัญหามลพิษหมอกควันในภาคเหนือของประเทศไทย การมีส่วนร่วมของสภาลมหายใจกับกรอบนโยบายแสดงให้เห็นปฏิสัมพันธ์ที่ซับซ้อนระหว่าง “กลไกการปลดปล่อยประชาสังคม (Emancipatory Civil Apparatuses: ECA)”—ที่ภาคประชาสังคมระดมพลังเพื่อการเปลี่ยนแปลงเชิงระบบและ “กลไกอุดมการณ์ประชาสังคม (Ideological Civil Apparatuses: ICA)” ที่ภาคประชาสังคมถูกดึงเข้าไปสู่การผลิตซ้าโครงสร้างอำนาจเดิม การศึกษานี้นำเสนอแนวคิด "ทุนประชาสังคม (Civil Capital)" โดยโต้แย้งว่าบรรทัดฐานทางอุดมการณ์—เช่น การตอบแทน เศรษฐกิจเชิงศีลธรรม และเครือข่ายอุปถัมภ์—ทำงานทั้งในฐานะทรัพยากรการระดมพลังและข้อจำกัดเชิงโครงสร้าง แม้ว่าการก่อรูปทางอุดมการณ์เหล่านี้จะเอื้อให้เกิดการมีส่วนร่วมของพลเรือนโดยการสร้างความไว้วางใจและการกระทำร่วม แต่ก็จำกัดขอบเขตของการต่อสู้ ซึ่งสนับสนุนแนวทางปฏิรูปมากกว่าการปฏิวัติในการเปลี่ยนแปลงการปกครอง การศึกษาวิเคราะห์วิพากษ์ในปฏิสัมพันธ์ของภาคประชาสังคมกับกรอบการปกครองวิทยานิพนธ์นี้พบว่าทุนประชาสังคมซึ่งมีรากฐานมาจากอุดมการณ์ บรรทัดฐานทางสังคม และความไว้วางใจแบบตอบแทน มีบทบาทสำคัญในการดำรงอยู่ของเครือข่ายภาคประชาสังคม ผลการศึกษามีส่วนเสริมวาทกรรมทางวิชาการเกี่ยวกับการปกครองแบบมีส่วนร่วม ความยั่งยืน และบทบาทแบบวิภาษวิธีของภาคประชาสังคมในการเปลี่ยนแปลงนโยบาย งานวิจัยนี้นำเสนอข้อสังเกตเชิงปฏิบัติสำหรับผู้กำหนดนโยบาย นักเคลื่อนไหวในภาคประชาสังคม และนักวิชาการ โดยชี้ให้เห็นทั้งโอกาสและข้อจำกัดของการมีส่วนร่วมของภาคประชาสังคมในการปกครอง ตลอดจนนำเสนอเพื่อนำไปสู่เชเชิงลึกในประเด็น “พื้นที่” อันเป็นที่พิพาทของภาคประชาสังคมในการกำหนดนโยบาย และเสนอแนวทางใหม่สำหรับการเสริมสร้างการปกครองแบบมีส่วนร่วมในประเทศไทย

Chiang Mai University. Library

Address: CHIANG MAI

Email: cmulibref@cmu.ac.th

Name: Piyapong Boossabong

Role: Advisor

Name: Pobsook Chamchong

Role: Advisor

Name: Ora-orn Poocharoen

Role: Advisor

Created: 2568

Modified: 2568-10-15

Issued: 2025-09-24

วิทยานิพนธ์/Thesis

application/pdf

eng

DegreeName: Doctor of Philosophy

Level: Doctoral Degree

Descipline: Public Policy

Grantor: Chiang Mai University

©copyrights Chiang Mai University

ลำดับที่.	ชื่อแฟ้มข้อมูล	ขนาดแฟ้มข้อมูล	จำนวนเข้าถึง	วัน-เวลาเข้าถึงล่าสุด
1	622555902.pdf	903.38 KB	1	2025-11-06 19:59:09

ใช้เวลา

0.035675 วินาที