การศึกษาราชสีห์กับสัญลักษณ์ทางธรรมในคัมภีร์พระพุทธศาสนา

Name: อนุศักดิ์ ปัญจาบุตร

keyword: การศึกษาราชสีห์

; สัญลักษณ์ทางธรรม

; คัมภีร์พระพุทธศาสนา

Abstract: วิทยานิพนธ์เล่มนี้มีจุดมุ่งหมายเพื่อศึกษาราชสีห์กับสัญลักษณ์ทางธรรมในคัมภีร์ พระพุทธศาสนาจากการศึกษาพบว่า ราชสีห์ในคัมภีร์พระพุทธศาสนามี 4 ชนิด 1. ติณสีห์ 2.กาฬสีห์ 3. ปัณฑุสีห์ 4. ไกรสรสีห์ ไกรสรราชสีห์เป็นพญาราชสีห์ที่มีฤทธิ์มากที่สุดในบรรดาราชสีห์ทั้ง 4 ชนิด ตามคติความเชื่อของชาวพุทธในอดีตชาติของพระพุทธเจ้าพระนามว่า โคดม พระพุทธเจ้าองค์ปัจจุบัน เคยเสวยพระชาติเป็นราชสีห์ 10 ครั้ง คัมภีร์อรรถกถาสะท้อนภาพให้เห็นเรื่องราวของราชสีห์ที่มีต่อพระโพธิสัตว์ พระสาวก และอดีตชาติของพระภิกษุบางรูปได้อย่างเป็นรูปธรรม การนำกิริยาทาทางอันสง่างามของราชสีห์ มาเปรียบเทียบกับบุคลิกลักษณะของผู้มีบุญวาสนา เช่น พระมหาบุรุษมีพระหนุดุจคางของราชสีห์ และมีพระดำเนินงดงามดุจราชสีห์ แสดงให้เห็นว่าราชสีห์เป็นสัตว์ชั้นสูงมีอำนาจ มีความสะอาด รักความสงบและสันโดษ คำอุปมาอุปไมยล้วนชี้ให้เห็นว่า ราชสีห์เป็นสัญลักษณ์และแบบอย่างของการประมาณตนของมนุษย์ได้อย่างสมบูรณ์ด้านประติมากรรม จิตรกรรม รูปปั้นและภาพวาดของราชสีห์ตามศาสนสถานที่สำคัญทางศาสนามากมาย เช่น ในวัดคลองแห อำเภอหาดใหญ่ จังหวัดสงขลาพบงานประติมากรรม รูปราชสีห์ตั้งอยู่ แสดงถึงคตินิยมที่ว่าราชสีห์มีอำนาจ สามารถปกป้องคุ้มครองศาสนสถานได้ หน่วยงานของรัฐบาลไทยในปัจจุบัน ก็ได้นำเอาราชสีห์มาเป็นตราสัญลักษณ์ของกระทรวง ได้แก่ กระทรวงกลาโหม และกระทรวงมหาดไทย อันแสดงถึงคติความเชื่อในเรื่องราชสีห์ที่ได้รับอิทธิพลจากคติทางศาสนาทั้งฝ่ายฮินดูและพุทธ เพราะฉะนั้น ราชสีห์จึงเป็นเหมือนสัญลักษณ์แห่งความดี ที่ยังมีอิทธิพลต่อ แนวคิดของชาวพุทธ ที่ถูกสืบทอดมาจากอดีตอันยาวนานสู่ปัจจุบัน และคงอยู่ และจะมีคตนิยมนี้อยู่ในสังคมไทยตราบนานเท่านาน

Abstract: This thesis aim at studying the king of lions and the Doctrinal Symbols in the Buddhist Scriptures. From the study, it is found that in the Buddhist Scriptures there are four kinds of the kings of lions, namely : Tinฺ asïha, Kālasïha, Pandฺu sïha and Kraisarasïha.The last one is of very colossal power. According to the Buddhist viewpoints and beliefs, in Gotama Buddha’s past life, He used to be born as the king of lions for ten times. The commentary scriptures concretely reflected the story of the king of lions towards the Buddha- Would-Be, the disciples and the past births belonging to some monks.To compare the dignified and beautiful movement possessed by the king of lion with the characteristics possessed by the meritorious persons such as the great man with the chin like that of the king of lions; and with the beautiful movement like that of the king of lions,show clearly that the lion is the animal of high class, power, cleanness, peace and content.The comparisons clearly show that the king of lions is the complete symbol and pattern of the human beings, and self measurement. Regarding the sculptural arts, paintings, Statues and drawn pictures of the religiously important places such as at Wat klong Hair, Hard Yai District, Songkhla Province, it is found that the sculptural arts, in the form of the king of lions was situated there, This clearly shows the popular revelation that the king of lions is very powerful and able to protect and keep in order the religious places. The offices of the present Thai government have brought the king of lions to be the symbol of the Ministry of Defence and the Ministry of Interior, This shows clearly that the revelation of belief in the king of lions is the influential form and the religious revelation both in Hinduism and Buddhism. Therefore, the king of lion is just like the symbol of goodness which is still influential to the Buddhist’s point of views continually from the long past periods of time up to the present one. It is still in existence and will be prevalent in the Thai societies forever.

มหาวิทยาลัยมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย. ส่วนหอสมุดกลาง

Address: พระนครศรีอยุธยา

Email: library@mcu.ac.th

Name: พระมหาสมจินต์ สมฺมาปญฺโญ

Role: อาจารย์ที่ปรึกษา

Name: สมิทธิพล เนตรนิมิตร

Role: อาจารย์ที่ปรึกษา

Created: 2550

Modified: 2568-08-28

Issued: 2568-08-28

วิทยานิพนธ์/Thesis

application/pdf

tha

DegreeName: พุทธศาสตรมหาบัณฑิต

Level: ปริญญาโท

Descipline: สาขาวิชาพระพุทธศาสนา

Grantor: มหาวิทยาลัยมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย

©copyrights มหาวิทยาลัยมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย

ลำดับที่.	ชื่อแฟ้มข้อมูล	ขนาดแฟ้มข้อมูล	จำนวนเข้าถึง	วัน-เวลาเข้าถึงล่าสุด
1	อนุศักดิ์ ปัญจาบุตร.pdf	2.25 MB

ใช้เวลา

0.027942 วินาที