ภาวะสุขภาพและคุณภาพชีวิตของอาสาดับไฟป่าในจังหวัดเชียงใหม่

Health status and quality of life among forest fire extinguishing volunteers in Chiang Mai Province

Name: วาทิวุทธ วัชรโชติเดชภากร

ThaSH: อาสาสมัคร

ThaSH: พฤติกรรมสุขภาพ -- เชียงใหม่

ThaSH: คุณภาพชีวิต -- เชียงใหม่

Abstract: การศึกษาแบบภาคตัดขวางนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาภาวะสุขภาพและคุณภาพชีวิตของอาสาดับไฟป่าในจังหวัดเชียงใหม่ รวมถึงเปรียบเทียบภาวะสุขภาพและคุณภาพชีวิตของอาสาดับไฟป่าในจังหวัดเชียงใหม่ ช่วงที่ปฏิบัติหน้าที่ดับไฟป่าในฤดูกาลไฟป่ากับภาวะปกติ กลุ่มตัวอย่าง คือ อาสาดับไฟป่าจังหวัดเชียงใหม่ สังกัดสำนักบริหารพื้นที่อนุรักษ์ที่ 16 เชียงใหม่ (สบอ.16) สำนักจัดการทรัพยากรป่าไม้ที่ 1 (สจป.1) หน่วยงานปกครอง องค์การปกครองส่วนท้องถิ่น ทหาร และประชาชน ซึ่งได้จากการสุ่มตัวอย่างแบบตัวอย่างแบบ (Multi stage random sampling) จำนวน 349 ราย เครื่องมือที่ใช้ในการศึกษาเป็นแบบสอบถาม ประกอบด้วย ข้อมูลทั่วไปของอาสาดับไฟป่า ข้อมูลเกี่ยวกับการปฏิบัติงานเป็นอาสาดับไฟป่า ภาวะสุขภาพในช่วงปฏิบัติงานดับไฟป่าของอาสาดับไฟป่าในจังหวัดเชียงใหม่ การประเมินคุณภาพชีวิตในช่วงปฏิบัติหน้าที่ดับไฟป่า การประเมินภาวะสุขภาพและคุณภาพชีวิตในภาวะปกติโดยแบบสอบถามในส่วนข้อมูลผู้ศึกษาสร้างขึ้นจากการทบทวนวรรณกรรม และใช้แบบสอบถามมาตรฐานสุขภาพทั่วไป ; (Thai GHQ - 12) ของกรมสุขภาพจิต และแบบสอบถามคุณภาพชีวิตของขององค์การอนามัยโลก (World Health Organization Quality of Life Group) ชุดย่อ ฉบับภาษาไทย (WHOQOL-BREF-THAI) ทำการเก็บรวบรวม ข้อมูลในระหว่างเดือนพฤศจิกายน พ.ศ. 2567 – ธันวาคม พ.ศ. 2567 ศึกษาเปรียบเทียบโดยใช้สถิติ Paired – Sample T Test และ McNemar’s Test โดยกำหนดระดับนัยสำคัญทางสถิติที่ระดับ 0.05 ผลการศึกษา พบว่า ภาวะสุขภาพของอาสาดับไฟป่าในช่วงปฏิบัติงานดับไฟป่า 5 อันดับแรก ส่วนใหญ่จะมีอาการอาการปวดเมื่อยตามร่างกาย ปวดกล้ามเนื้อ เช่น ปวดหลัง ปวดไหล่ ปวดแขน ปวดขา ปวดเท้า (ร้อยละ 52.5) รองลงมาคือ มีการสูดควันไฟ ก๊าซพิษ (ร้อยละ 50.4) มีอาการระคายเคืองตา ตาแดง (ร้อยละ 47.9) มีอาการระคายเคืองทางเดินหายใจ เช่น น้ำมูกไหล ไอ เจ็บคอ คออักเสบ ปอดอักเสบ (ร้อยละ 45.3) มีอาการผื่นคันหรือระคายเคืองผิวหนัง (ร้อยละ 27.5) ซึ่งทุกอาการส่วนใหญ่มีอาการเล็กน้อย ไม่กระทบการดำเนินชีวิตประจำวัน ภาวะสุขภาพโดยภาพรวม พบว่า ค่าเฉลี่ยของกลุ่มตัวอย่างในการประเมินสุขภาพโดยรวมของอาสาดับไฟป่าในช่วงปฏิบัติหน้าที่ดับไฟป่า อยู่ที่ 69.26 ±14.63 คะแนน ค่าเฉลี่ยของกลุ่มตัวอย่างในการประเมินสุขภาพโดยรวมของอาสาดับไฟป่าในภาวะปกติ อยู่ที่ 83.94 ± 14.36 คะแนน และเมื่อทำการเปรียบเทียบคะแนนทั้งสองช่วงเวลา พบว่า ค่าเฉลี่ยของกลุ่มตัวอย่างในการประเมินสุขภาพโดยรวมของอาสาดับไฟป่าในช่วงปฏิบัติหน้าที่ดับไฟป่าและในภาวะปกติมีความแตกต่างอย่างมีนัยสำคัญทางสถิติ การประเมินสุขภาพสุขภาพทั่วไป (Thai GHQ – 12) ในช่วงปฏิบัติหน้าที่ดับไฟป่า พบปกติ ร้อยละ 83.7 ผิดปกติ ร้อยละ 16.3 ในภาวะปกติ พบปกติ ร้อยละ 92.8 ผิดปกติ ร้อยละ 7.2 และเมื่อทำการเปรียบเทียบทั้งสองช่วงเวลา พบว่าสัดส่วนของกลุ่มตัวอย่างในการประเมินสุขภาพโดยรวมของอาสาดับไฟป่าในช่วงปฏิบัติหน้าที่ดับไฟป่าและในภาวะปกติ มีความแตกต่างอย่างมีนัยสำคัญทางสถิติ คุณภาพชีวิตของอาสาดับไฟป่าในช่วงที่ปฏิบัติงานดับไฟป่าส่วนใหญ่อยู่ในระดับปานกลาง (ร้อยละ 61.0) สำหรับคุณภาพชีวิตของอาสาดับไฟป่าในภาวะปกติส่วนใหญ่อยู่ในระดับปานกลาง (ร้อยละ 52.7) และเมื่อทำการเปรียบเทียบคะแนนเฉลี่ยคุณภาพชีวิตของอาสาดับไฟป่าในช่วงปฏิบัติงานดับไฟป่าและภาวะปกติ พบว่าคะแนนเฉลี่ยของกลุ่มตัวอย่างคุณภาพชีวิตของอาสาดับไฟป่าในช่วงปฏิบัติงานดับไฟป่าและภาวะปกติมีความแตกต่างอย่างมีนัยสำคัญทางสถิติ จากผลการศึกษา หน่วยงานที่เกี่ยวข้องควรกำหนดมาตรการเกี่ยวกับการเฝ้าระวังภาวะสุขภาพจากลักษณะงาน การวางแผนภารกิจในการปฏิบัติงานช่วงฤดูกาลดับไฟป่า การดูแลสุขภาพของอาสาดับไฟป่าที่ครอบคลุมทั้งก่อน ระหว่าง และหลังปฏิบัติงาน ลดผลกระทบทางสุขภาพจิตของอาสาสมัครดับไฟป่า และส่งเสริมคุณภาพชีวิตของอาสาดับไฟป่าในจังหวัดเชียงใหม่ต่อไป

Abstract: This cross-sectional study aimed to examine the health status and quality of life of forest fire volunteers in Chiang Mai Province, as well as to compare their health status and quality of life during the forest fire season while on duty with those during normal periods. The sample consisted of 349 forest fire volunteers in Chiang Mai Province affiliated with the Office of Conservation Area Administration 16 (Chiang Mai), the Forest Resource Management Office 1, local administrative organizations, military units, and civilians. The sample was selected using multi-stage random sampling. The research instrument was a questionnaire comprising general information about the forest fire volunteers, information related to their forest fire-fighting duties, assessments of health status during fire-fighting periods, assessments of quality of life while on duty, and assessments of health status and quality of life during normal periods. The questionnaire was developed based on a literature review and included standardized tools such as the Thai General Health Questionnaire (Thai GHQ-12) from the Department of Mental Health and the abbreviated Thai version of the World Health Organization Quality of Life questionnaire (WHOQOL-BREF-THAI). Data were collected from November to December 2024. The comparisons were analyzed using Paired-Sample T-Test and McNemar’s Test, with the statistical significance level set at 0.05 The study found that the top five health issues experienced by forest fire volunteers during fire-fighting operations were primarily musculoskeletal pain, such as back, shoulder, arm, leg, and foot pain (52.5%), followed by inhalation of smoke or toxic gases (50.4%), eye irritation or redness (47.9%), respiratory tract irritation such as runny nose, cough, sore throat, throat inflammation, or pneumonia (45.3%), and skin rashes or irritation (27.5%). Most of these symptoms were mild and did not interfere with daily life. Regarding overall health status, the average health score of the forest fire volunteers during the fire-fighting period was 69.26 ± 14.63, while the average score during the normal period was 83.94 ± 14.36. A comparison between the two periods revealed a statistically significant difference in overall health scores (P-value > 0.001). According to the general health assessment using the Thai GHQ-12, 83.7% of the volunteers were classified as normal and 16.3% as abnormal during the fire-fighting period, compared to 92.8% normal and 7.2% abnormal during the normal period. The difference in health status proportions between the two periods was statistically significant (P-value < ; 0.001). Regarding quality of life, the majority of forest fire volunteers during the fire-fighting period reported a moderate level of quality of life (61.0%), while during the normal period, most also reported a moderate level (52.7%). A comparison of the average quality of life scores between the fire-fighting and normal periods showed a statistically significant difference ; (P-value > 0.001). The findings suggest that firefighting duties significantly impact both the physical and mental health, as well as the quality of life, of forest fire volunteers. Relevant agencies can utilize these findings to establish effective health surveillance measures, improve planning for fire season operations, and implement health care initiatives before, during, and after deployment. This will help reduce the psychological impact and promote better overall quality of life for these volunteers in Chiang Mai Province.

มหาวิทยาลัยเชียงใหม่. สำนักหอสมุด

Address: เชียงใหม่

Email: cmulibref@cmu.ac.th

Name: สินีนาฏ ชาวตระการ

Role: อาจารย์ที่ปรึกษา

Name: พัลลภ เซียวชัยสกุล

Role: อาจารย์ที่ปรึกษา

Created: 2568

Modified: 2568-07-09

Issued: 2568-07-09

วิทยานิพนธ์/Thesis

application/pdf

tha

DegreeName: สาธารณสุขศาสตรมหาบัณฑิต

Level: ปริญญาโท

Grantor: มหาวิทยาลัยเชียงใหม่

©copyrights มหาวิทยาลัยเชียงใหม่

ลำดับที่.	ชื่อแฟ้มข้อมูล	ขนาดแฟ้มข้อมูล	จำนวนเข้าถึง	วัน-เวลาเข้าถึงล่าสุด
1	662232005.pdf	2.24 MB

ใช้เวลา

0.025657 วินาที