พื้นที่ความรู้และการปรับเปลี่ยนวิถีการผลิตของชุมชนกะเหรี่ยง อำเภออมก๋อย จังหวัดเชียงใหม่

Knowledge space and modifying a mode of agricultural production among the Karen Communities in Omkoi district, Chiang Mai province

Name: สุธานี มะลิพันธ์

ThaSH: มหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์ -- วิทยานิพนธ์. ปร.ด. (การพัฒนาทรัพยากรมนุษย์และชุมชน) 2562

Classification :.LCCS: HD2080.55

ThaSH: มหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์. -- สาขาการพัฒนาทรัพยากรมนุษย์และชุมชน -- วิทยานิพนธ์

ThaSH: ชุมชนกะเหรี่ยง

ThaSH: เกษตรกรรม -- การผลิต

ThaSH: ความรู้แบบฝังลึก

ThaSH: การเปลี่ยนแปลงทางสังคม

ThaSH: กะเหรี่ยง -- เชียงใหม่ -- ออมก๋อย

Abstract: การวิจัยนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาพัฒนาการและการสร้างพื้นที่ความรู้ด้านการผลิต และแนวทางในการเสริมพลังอำนาจของความรู้ที่สอดคล้องกับวิถีการผลิตของชุมชนกะเหรี่ยง อำเภออมก๋อย จังหวัดเชียงใหม่ โดยใช้การวิจัยเชิงคุณภาพ แบ่งเป็น 2 ระยะ ได้แก่ 1) การวิเคราะห์พัฒนาการและการสร้างพื้นที่ความรู้ด้านการผลิตของชุมชนกะเหรี่ยง ผู้ให้ข้อมูลคือ ชาวบ้าน เจ้าหน้าที่ของรัฐ NGOs กลุ่มตัวแทนส่งเสริมผู้ปลูกพืชเศรษฐกิจ จำนวน 20 คน ทำการเก็บรวบรวมข้อมูลโดยการสัมภาษณ์ การสังเกตแบบมีส่วนร่วม และการสนทนากลุ่ม วิเคราะห์ข้อมูลด้วยการวิเคราะห์เชิงเนื้อหา และตรวจสอบความน่าเชื่อถือของข้อมูลโดยใช้เทคนิคสามเส้า 2) การสังเคราะห์แนวทางในการเสริมพลังอำนาจของความรู้ที่สอดคล้องกับวิถีการผลิตของชุมชนกะเหรี่ยง ผู้มีส่วนร่วมประกอบด้วย ชาวบ้าน นักวิชาการเกษตร NGOs ตัวแทนส่งเสริมผู้ปลูกพืชเศรษฐกิจ และผู้วิจัย เก็บรวบรวมข้อมูลโดยการสนทนากลุ่ม และวิเคราะห์ข้อมูลด้วยการวิเคราะห์เนื้อหา ผลการวิจัยพบว่าพัฒนาการและการสร้างพื้นที่ความรู้ด้านการผลิตของชุมชนกะเหรี่ยง แบ่งเป็น 3 ยุค ได้แก่ 1) ยุคความรู้อิงธรรมชาติ เป็นการผลิตเพื่อยังชีพบนฐานความรู้ของชนเผ่า มีลักษณะเป็นความรู้ตามธรรมชาติและความเชื่อ มีกระบวนการถ่ายทอดความรู้ ประกอบด้วย การสังเกต การจดจำ และการปฏิบัติ มีผู้นำชุมชนเป็นผู้สร้างความรู้โดยอิงเงื่อนไขภูมินิเวศท้องถิ่นบนพื้นที่สูง และเป็นการใช้ความรู้ภายในชุมชน 2) ยุคความรู้ประสานและต่อต้าน ชุมชนมีวิถีการผลิตแบบผสมผสาน ความรู้ถูกสร้างมาจากนักวิชาการและชุมชน ผ่านกระบวนการถ่ายทอดความรู้ให้ผู้ปฏิบัตินำไปใช้ทั้งในเชิงประสานและต่อต้าน 3) ยุคความรู้ทางเลือก ความรู้ถูกสร้างขึ้นอย่างหลากหลายและปรับเปลี่ยนไปตามสถานการณ์และสภาพปัญหาด้านการผลิตเพื่อหาทางเลือกที่เหมาะสมทั้งปัจเจกและกลุ่ม จึงมีทั้งความรู้เดิมและความรู้ที่ร่วมกันสังเคราะห์ขึ้นใหม่ ส่วนแนวทางในการเสริมพลังอำนาจของความรู้ที่สอดคล้องกับวิถีการผลิตของชุมชนกะเหรี่ยงพบว่าการเปิดพื้นที่ของความรู้ด้วยกระบวนการอบรม การปฏิบัติ และเวทีแลกเปลี่ยนเรียนรู้ช่วยให้ผู้คนได้เข้ามามีส่วนร่วมในการแสดงความคิดเห็น เกิดการสร้างและวิพากษ์ความรู้เกี่ยวกับการผลิต ตลอดจนการผสมผสานความรู้ที่นำไปสู่แนวทางการผลิตที่คำนึงถึงความยั่งยืน This research aimed at investigating the construction of knowledge space on production and empowering knowledge, of which it is consistent with a mode of production of Karen communities in Omkoi District, Chiang Mai Province. This research employed a qualitative method and was conducted in two stages. First, an analysis of development and construction of knowledge space on production of Karen communities. This stage included 20 key informants who were Karen villagers, government officials, staff members of NGOs, and staff members of cash crop farming promotion. Data were collected through interviews, participatory observation, and group discussions, and analyzed by content analysis approach together with triangulation technique for data reliability test. Second, a synthesis of approaches to empower knowledge, of which it is consistent with a mode of production of Karen communities, through activities with villagers, agricultural officers, staff members of NGOs, staff members of cash crop farming promotion, and the researcher. Data were collected through group discussions and analyzed by content analysis approach. The findings revealed that development and construction of knowledge space on production of Karen communities can be explored in three periods. First, a nature-based knowledge period, when the production was self-sufficiency oriented and based on local wisdom of the tribe. This kind of knowledge was in harmony with nature and traditional belief. Methods of knowledge transference included observation, memorization, and practice. Key figures in the communities were knowledge constructors based on their experiences about highland ecosystems. Additionally, the knowledge was used only at a community level. Second, a knowledge for collaboration and resistance period, when the communities had an integrated mode of production. This kind of knowledge was constructed by academics and communities through knowledge transferring activities to members of the communities. The knowledge was used both for collaboration and resistance. Third, an alternative knowledge period, when knowledge was constructed from various dimensions and was dependent on situations and problems in production to figure out appropriate solutions for individuals and groups. The knowledge was a combination of prior knowledge and newly, collaboratively synthesized one. Regarding approaches to empower knowledge, of which it is consistent with a mode of production of Karen communities, the findings revealed that opening a space of knowledge through training, workshop, and other activities for learning and exchanging knowledge encouraged people to become involved. These activities consequently became a critical way to construct knowledge about production. Moreover, these processes were considered the integration of knowledge leading to sustainability in agricultural production

มหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์. สำนักหอสมุด

Address: กรุงเทพมหานคร

Email: tdckulib@ku.ac.th

Name: สันติ ศรีสวนแตง

Role: อาจารย์ที่ปรึกษาวิทยานิพนธ์หลัก

Name: วราภรณ์ แย้มทิม

Role: อาจารย์ที่ปรึกษาวิทยานิพนธ์ร่วม

Created: 2562

Modified: 2025-07-08

Issued: 2568-07-08

วิทยานิพนธ์/Thesis

วิทยานิพนธ์/Thesis

application/pdf

URL: https://www.lib.ku.ac.th/KUthesis/2562/suthanee-mal-all.pdf

CallNumber: HD2080.55

tha

Spatial: เชียงใหม่

Spatial: ออมก๋อย

DegreeName: ปรัชญาดุษฎีบัณฑิต

Level: ปริญญาเอก

Descipline: การพัฒนาทรัพยากรมนุษย์และชุมชน

Grantor: มหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์

©copyrights มหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์

ลำดับที่.	ชื่อแฟ้มข้อมูล	ขนาดแฟ้มข้อมูล	จำนวนเข้าถึง	วัน-เวลาเข้าถึงล่าสุด
1	suthanee-mal-all.pdf	5.52 MB

ใช้เวลา

0.020303 วินาที