ความเปรียบและสัญลักษณ์ในนิทานคัมภีร์มังคลัตถทีปนี

The comparison and symbolism in Mangalatthadipani fables

Name: ปรีดาพร คุ้มสระพรม

ThaSH: มหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์ -- วิทยานิพนธ์. ปร.ด. (ภาษาไทย) 2565

Classification :.LCCS: PL4162

ThaSH: มหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์. สาขาภาษาไทย -- วิทยานิพนธ์

ThaSH: ภาษาไทย -- การใช้ภาษา -- การวิเคราะห์

ThaSH: มังคลัตถทีปนี

ThaSH: มงคลสูตร

ThaSH: อลังการศาสตร์

Abstract: วิทยานิพนธ์นี้มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาลักษณะความเปรียบและสัญลักษณ์ในนิทานคัมภีร์มังคลัตถทีปนี และเพื่อศึกษาการใช้ความเปรียบและสัญลักษณ์ในนิทานคัมภีร์มังคลัตถทีปนี เป็นการวิจัยเชิงคุณภาพแบบพรรณนาวิเคราะห์และใช้ข้อมูลเชิงปริมาณประกอบ ใช้กรอบแนวคิดเรื่องอลังการศาสตร์และสัญลักษณ์ทางวรรณกรรม เก็บข้อมูลจากนิทาน 246 เรื่องในคัมภีร์มังคลัตถทีปนี ฉบับภาษาไทย เล่ม 1–5 ของมหามกุฏราชวิทยาลัย ที่พิมพ์เมื่อ พ.ศ. 2555-2556 ผลการวิจัยพบลักษณะความเปรียบในนิทานคัมภีร์มังคลัตถทีปนี 10 ประเภท เรียงลำดับจากมากที่สุดไปหาน้อย ดังนี้ ความเปรียบอุปมา รูปกะ สมาโสกติ นิทรรศนะ ประติวัสตูปมา อุปเมโยปมา วยติเรกะ อนันวยะ ตุลยโยคิตา และอุปมารูปกะ ตามลำดับ ทั้งนี้ไม่พบความเปรียบสสันเทหะในนิทานคัมภีร์มังคลัตถทีปนี ส่วนลักษณะสัญลักษณ์ในนิทานคัมภีร์มังคลัตถทีปนี ผลการวิจัยพบลักษณะสัญลักษณ์ 2 ประเภท ได้แก่ สัญลักษณ์สากล และสัญลักษณ์เฉพาะ พบสัญลักษณ์เฉพาะมากที่สุด นอกจากนี้ลักษณะสัญลักษณ์เฉพาะพบ 9 ประเภท เรียงลำดับจากมากที่สุดไปหาน้อย ดังนี้ สุภาษิต เหตุการณ์ ชื่อเรื่อง ตัวละคร บทสนทนา สำนวน ชื่อตัวละคร ฉาก และความคิดคำนึง ผลการวิจัยการใช้ความเปรียบพบการใช้ความเปรียบแบบนามธรรมและรูปธรรม ทั้งนี้พบการใช้ความเปรียบแบบรูปธรรมมากที่สุด การใช้ความเปรียบแบบรูปธรรมพบว่าเกี่ยวข้องกับรูป รส กลิ่น เสียง และสัมผัส พบ 14 ประเภท เรียงลำดับจากมากที่สุดไปหาน้อย ดังนี้ อนินทรีย์สาร พืช มนุษย์ พลังงาน สิ่งของเครื่องใช้ โลหะธาตุ สัตว์ สถานที่ เทวดา อาวุธ อมนุษย์ อัญมณี อวัยวะ และพาหนะ ส่วนผลการวิจัยการใช้สัญลักษณ์พบการใช้สัญลักษณ์ที่เป็นนามธรรมและรูปธรรม ทั้งนี้พบการใช้สัญลักษณ์ที่เป็นรูปธรรมมากที่สุด พบ 13 ประเภท เรียงลำดับจากมากที่สุดไปหาน้อย ดังนี้ มนุษย์ พืช สัตว์ สิ่งของเครื่องใช้ สถานที่ อวัยวะ พลังงาน โลหะธาตุ เทวดา อนินทรีย์สาร พาหนะ อมนุษย์ และอาวุธ ทั้งนี้ไม่พบอัญมณี The present thesis has purpose to study the characteristics and the use of comparisons and symbols in the fables of Mangalatthadipani. It is an analytical descriptive and qualitative research using the quantitative data. The principle of Alaṅkāraśāstra and the literature symbolism are used as the conceptual frame for the work. The research data are collected from the 246 fables in Mangalatthadipani (Thai version), 1-5 volumes, published in 212-2013 by Mahamakut Buddhist University. The result found is there are 10 types of comparison in Mangalatthadipani fables numbering from the most to the least as following: upamā, rūpaka, samāsokti, nidarśana, prativastūpamā, upameyopamā, vyatireka, ananvya, tulyayogikā, and upamārūpaka respectively, whilst the sasandeha type not found. It is also found there are 2 types of symbolic characteristics: the common symbols and the particular symbols of which the latter is most found. Of the particular symbols there are 9 types numbering from the most to the least as following: proverbs, events, titles, characters, dialogues, idioms, characters’ names, scenes and imaginations. For the result of comparison usage it is found there are abstract comparisons and concrete comparisons of which the latter are most found, and relating to forms, tastes, scents, and touches, and being classified into 14 types respectively ordered from the largest to the least numbers as following: inorganic substances, plants, humans, energy, utensils, metal elements, animals, places, deities, weapons, nonhumans, gems, organs and vehicles. As for the use of symbols it is found there are both the abstract and concrete symbols of which the latter are most found. There are 13 types descending order as follows: humans, plants, animals, utensils, places, organs, energy, metals, elements, deities, inorganic substances, vehicles, non-human and weapons, whilst the gems are not found.

มหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์. สำนักหอสมุด

Address: กรุงเทพมหานคร

Email: tdckulib@ku.ac.th

Name: สิริวรรณ นันทจันทูล

Role: อาจารย์ที่ปรึกษาวิทยานิพนธ์หลัก

Name: ประเทือง ทินรัตน์

Role: อาจารย์ที่ปรึกษาวิทยานิพนธ์ร่วม

Created: 2565

Modified: 2568-06-24

Issued: 2568-06-24

วิทยานิพนธ์/Thesis

application/pdf

URL: https://www.lib.ku.ac.th/KUthesis/2565/preedaporn-koo-all.pdf

CallNumber: PL4162.ป1711

tha

DegreeName: ปรัชญาดุษฎีบัณฑิต

Level: ปริญญาเอก

Descipline: ภาษาไทย

Grantor: มหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์

©copyrights มหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์

ลำดับที่.	ชื่อแฟ้มข้อมูล	ขนาดแฟ้มข้อมูล	จำนวนเข้าถึง	วัน-เวลาเข้าถึงล่าสุด
1	preedaporn-koo-all.pdf	1.84 MB	2	2025-07-06 16:49:57

ใช้เวลา

0.030047 วินาที