การศึกษาประเภทการใช้ประโยชน์ที่ดินบริเวณพื้นที่เกษตรกรรมรองรับน้ำหลาก เพื่อลดมูลค่าความเสียหายจากปัจจัยที่จับต้องได้และปัจจัยที่จับต้องไม่ได้

Study on land use types for flood retarding in agricultural areas in order to reduce tangible and intangible flood loss

Name: สาโรจน์ โพธิ์เกษม

ThaSH: มหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์ -- วิทยานิพนธ์. ปร.ด. (การใช้ที่ดินและการจัดการทรัพยากรธรรมชาติอย่างยั่งยืน) 2565

Classification :.LCCS: HD890.55.Z9.P48

ThaSH: มหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์. สาขาการใช้ที่ดินและการจัดการทรัพยากรธรรมชาติอย่างยั่งยืน -- วิทยานิพนธ์

ThaSH: การใช้ที่ดิน -- พระนครศรีอยุธยา

ThaSH: ที่ดินเพื่อการเกษตร -- พระนครศรีอยุธยา

ThaSH: เกษตรกรรมที่ราบน้ำท่วมถึง -- พระนครศรีอยุธยา

ThaSH: อุทกภัย -- พระนครศรีอยุธยา

Abstract: พื้นที่เกษตรกรรมบริเวณพื้นที่ลุ่มต่ำมักถูกกำหนดเป็นพื้นที่รองรับน้ำหลากหรือหน่วงน้ำเพื่อป้องกันน้ำท่วม พื้นที่เมืองหรือพื้นที่มีความสำคัญทางเศรษฐกิจ ซึ่งตามหลักการของการใช้ประโยชน์พื้นที่เกษตรกรรมเพื่อรองรับน้ำหลากนั้น ไม่ควรมีการพัฒนาสิ่งปลูกสร้าง เพราะเมื่อเกิดน้ำท่วมจะส่งผลให้มูลค่าความเสียหายมีมากยิ่งขึ้น โดยการควบคุมการพัฒนาพื้นที่สามารถดำเนินการได้ด้วยการกำหนดประเภทการใช้ประโยชน์ที่ดิน ซึ่งเป็นส่วนหนึ่งของการวางแผนการใช้ประโยชน์ที่ดิน แต่ทั้งนี้การกำหนดประเภทการใช้ประโยชน์ที่ดินควรมีการประเมินมูลค่าความเสียหายจากน้ำท่วมทั้งปัจจัยที่จับต้องได้และจับต้องไม่ได้ที่เหมาะสมตามบริบทของพื้นที่ รวมถึงการกำหนดประเภทการใช้ประโยชน์ที่ดินควรมีการผสมผสานแนวคิดการกำหนดประเภทการใช้ประโยชน์ที่ดินที่เกิดจากกิจกรรมการใช้ประโยชน์ผนวกกับเขตพื้นที่เพื่อการบริหารจัดการน้ำ จากแนวคิดดังกล่าว การวิจัยนี้จึงมุ่งเน้นการเสนอแนะ แนวทางในการกำหนดประเภทการใช้ประโยชน์ที่ดินบริเวณพื้นที่เกษตรกรรมรองรับน้ำหลากซึ่งบูรณาการประเภทกิจกรรมการใช้ประโยชน์ที่ดินกับพื้นที่เพื่อการบริหารจัดการน้ำเข้าไว้ด้วยกัน โดยวิธีการศึกษาประกอบไปด้วยขั้นตอนหลัก ได้แก่ การพัฒนาแนวทางการประเมินมูลค่าความเสียหายที่ใช้ทั้งปัจจัยที่จับต้องได้และจับต้องไม่ได้ และการกำหนดประเภทการใช้ประโยชน์ที่ดินซึ่งเหมาะสมสำหรับการจัดการพื้นที่เกษตรกรรมรองรับน้ำหลากตามบริบทของพื้นที่ ทั้งนี้กระบวนการที่พัฒนาขึ้นดังกล่าวถูกนำมาใช้ในพื้นที่เกษตรกรรมรองรับน้ำหลากในอำเภอเสนา จังหวัดพระนครศรีอยุธยา ผลการศึกษาแสดงให้เห็นว่า การนำมูลค่าความเสียหายที่จับต้องไม่ได้เข้ามาร่วมในการประเมิน ส่งผลให้มูลค่าความเสียหายโดยรวมเพิ่มขึ้นเล็กน้อยจากการพิจารณาความเสียหายที่จับได้เพียงอย่างเดียว อย่างไรก็ตาม ความเสียหายจากปัจจัยที่จับต้องไม่ได้ดังกล่าวนั้น ชี้ให้เห็นถึงความจำเป็นในการแบ่งประเภทการใช้ประโยชน์ที่ดินตามบริบทของพื้นที่ ซึ่งทำให้สามารถกำหนดประเภทการใช้ประโยชน์ที่ดินในพื้นที่เกษตรกรรมรองรับน้ำหลากเป็น 3 ประเภท ได้แก่ ประเภทพื้นที่อนุรักษ์เพื่อการเกษตรกรรมและการพักน้ำ ประเภทพื้นที่อนุรักษ์เกษตรกรรมและพื้นที่อยู่อาศัยในพื้นที่เกษตรกรรม และประเภทพื้นที่พัฒนาการตั้งถิ่นฐานในพื้นที่เกษตรกรรม ซึ่งเมื่อมีการกำหนดประเภทการใช้ประโยชน์ที่ดินดังกล่าวในพื้นที่เกษตรกรรมรองรับน้ำหลากของอำเภอเสนา จังหวัดพระนครศรีอยุธยา พบว่าสามารถทำให้มูลค่าความเสียหายจากน้ำท่วมลดลงอย่างมีนัยสำคัญ ดังนั้นการกำหนดประเภทการใช้ประโยชน์ที่ดินที่ได้พัฒนาขึ้นบนพื้นฐานการประเมินมูลค่าความเสียหายด้วยการผนวกปัจจัยที่จับต้องไม่ได้เข้าไป จึงมีความเหมาะสมสำหรับพื้นที่เกษตรกรรมรองรับน้ำหลากของประเทศไทย Lowland agricultural areas are commonly designated as flood retarding zones, being part of flood prevention plans for economically significant lands. Under the principle of flood-retarding land use, new residential development should be avoided the flood events which will increase the magnitude of flood losses. To implement residential development regulation, types of land use can be proposed by using the process of land-use planning. However, the proposed land use types should be accompanied by conducting flood damage assessments which should be coupled the tangible and intangible flood losses together with the appropriate contexts of the considered flood retention area. Land use patterns should also be dictated by the composition of activities of uses which integrated with water management zoning. By these concepts, this research is focused on developing guidelines for determining types of land use in flood retarding agricultural areas by integrating types of land utilization activities and flood management zones. The research methodologies mainly consisted of development for damage assessment models that incorporate both tangible and intangible losses and designation of land use types that are suitable for floodretarding agricultural zones according to the people’s behavior and geographical context. The research was conducted in Sena District, Phra Nakhon Si Ayutthaya Province. The results showed that the inclusion of intangible flood damage contributed to an increase in the overall amount of losses, compared to the assessment that was based only on tangible flood damage. The former type of flood losses induce the need to classify the new land use on the contextual basis of the area. This led to classification of flood retarding agricultural areas fall into three categories: 1) Conservation areas for agriculture and water retarding purpose; 2) Conservation areas for agriculture which allow to develop the residents; and 3) Settlement development areas in agricultural areas. while the designation of land use types is applied on the flood retarding agricultural area as studied district, the amount of losses caused by flooding was significantly reduced. Therefore, the determination of land use types on the basis of intangible flood loss evaluation has emerged as a suitable strategy for flood retarding areas in Thailand. หมายเหตุ อาจารย์ที่ปรึกษาวิ

มหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์. สำนักหอสมุด

Address: กรุงเทพมหานคร

Email: tdckulib@ku.ac.th

Name: สมฤทัย ทะสดวก

Role: อาจารย์ที่ปรึกษาวิทยานิพนธ์หลัก

Name: กิตติพจน์ เพิ่มพูล

Role: อาจารย์ที่ปรึกษาวิทยานิพนธ์ร่วม

Created: 2565

Modified: 2568-06-24

Issued: 2568-06-24

วิทยานิพนธ์/Thesis

application/pdf

URL: https://www.lib.ku.ac.th/KUthesis/2565/saroj-pho-all.pdf

CallNumber: HD890.55.Z9.P48.ส27

tha

Spatial: พระนครศรีอยุธยา

DegreeName: ปรัชญาดุษฎีบัณฑิต

Level: ปริญญาเอก

Descipline: การใช้ที่ดินและการจัดการทรัพยากรธรรมชาติอย่างยั่งยืน

Grantor: มหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์

©copyrights มหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์

ลำดับที่.	ชื่อแฟ้มข้อมูล	ขนาดแฟ้มข้อมูล	จำนวนเข้าถึง	วัน-เวลาเข้าถึงล่าสุด
1	saroj-pho-all.pdf	11.17 MB	1	2025-10-26 14:52:14

ใช้เวลา

0.021077 วินาที