รายงานวิจัยเรื่อง ภูมิปัญญาสมุนไพรแก้พิษสัตว์กัดต่อย : กรณีศึกษารวบรวมภูมิปัญญาท้องถิ่นเกี่ยวกับสมุนไพรแก้พิษสัตว์กัดต่อยในเขตอีสานตอนล่างบูรณาการสู่การเรียนรู้ท้องถิ่นในจังหวัดสุรินทร์

Wisdoms of Medicinal Herbs against Venom : Case Study on Collecting Local Wisdoms about Medicinal Herbs against Venom for Integrating through Local Learning in Surin Province)

Name: ภัชญา เสาเวียง

Address: 186/76 หมู่ที่ 1 ตำบลนอกเมือง อำเภอเมือง จังหวัดสุรินทร์

Name: ทองอ่อน เสาเวียง

Address: 186/76 หมู่ที่ 1 ตำบลนอกเมือง อำเภอเมือง จังหวัดสุรินทร์

keyword: สมุนไพร

Classification :.DDC: 615.321

; ยาสมุนไพร

Abstract: งานวิจัยในครั้งนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อ 1) ศึกษาภูมิปัญญาและนิเวศวิทยาวัฒนธรรมที่เกี่ยวข้องกับสมุนไพรรักษาผู้ป่วยที่ได้รับพิษจากแมลงสัตว์กัดต่อย 2) สร้างและทดลองใช้บทเรียนแก้พิษสัตว์กัดต่อย” ดำเนินการวิจัยโดยใช้ระเบียบวิธีวิจัยเชิงคุณภาพและเชิงปริมาณ เริ่มจากศึกษารวบรวมเอกสารและงานวิจัยที่เกี่ยวข้องกับสมุนไพรต้านพิษสำรวจนิเวศวิทยาวัฒนธรรมที่เกี่ยวข้องกับสมุนไพรแก้พิษสัตว์กัดต่อยจากนั้นทำการวิเคราะห์และสังเคราะห์ข้อมูลเพื่อนำมาจัดสร้างบทเรียนและทดลองใช้บทเรียน ผลการวิจัยพบว่า 1. ภูมิปัญญาที่เกี่ยวข้องกับสมุนไพรรักษาผู้ป่วยที่ได้รับพิษจากแมลงสัตว์กัดต่อยในเขต จังหวัดสุรินทร์ ประกอบด้วยภูมิปัญญาการปลูกและการเก็บหาสมุนไพรแก้พิษสัตว์กัดต่อย ภูมิปัญญา ในการเตรียมตำรับยาสมุนไพรแก้พิษสัตว์กัดต่อย และภูมิปัญญาในการรักษาผู้ป่วยที่ได้รับพิษจากสัตว์กัดต่อย ข้อสังเกตวิธีการรักษาผู้ป่วยส่วนใหญ่จะใช้คาถาร่วมกับการใช้ยาสมุนไพร สมุนไพรเด่น ๆ ที่นำมารักษา ได้แก่ รากโลดทะนงแดง เมล็ดหมากแห้ง น้ามะนาวและหินลับมีด 2. นิเวศวิทยาของสมุนไพรรักษาผู้ป่วยที่ได้รับพิษจากแมลงสัตว์กัดต่อยในเขตจังหวัดสุรินทร์ สภาพภูมิอากาศและภูมิประเทศที่พบสมุนไพรแก้พิษสัตว์กัดต่อย สภาพอากาศจัดว่าอยู่ในเขตแห้งแล้ง กล่าวคือ มีฝนตกปานกลางถึงน้อย ส่วนสภาพภูมิประเทศจัดอยู่ในสภาพป่าโคก (ป่าเต็งรัง) ป่า เบญจพรรณ และป่าดิบแล้ง ส่วนคุณสมบัติบางประการของดินที่พบสมุนไพรฯ พบว่ามีค่า ความหนาแน่นรวมของอนุภาคดินปานกลาง ค่าพีเอช (pH) เป็นกรดเล็กน้อย ค่าอินทรียวัตถุ ปานกลางถึงต่ำ ค่าฟอสฟอรัสที่เป็นประโยชน์ค่อนข้างต่ำ และค่าโพแทสเซียมที่แลกเปลี่ยนได้ในระดับ ปานกลางถึงสูง 3. การนำบทเรียนท้องถิ่น เรื่อง สมุนไพรแก้พิษสัตว์กัดต่อยไปทดลองใช้ พบว่าบทเรียนฯ มี ประสิทธิภาพเท่ากับ 83.75/81 สูงกว่าเกณฑ์มาตรฐานที่กาหนดไว้ ค่าเฉลี่ยของคะแนนหลังเรียนสูงกว่าก่อนเรียนอย่างมีนัยสำคัญทางสถิติที่ระดับ .01 และความพึงพอใจของนักเรียนต่อบทเรียน ฯ มีค่าเฉลี่ยอยู่ในระดับมาก (4.34) ส่วนเบี่ยงเบนมาตรฐานน้อย (0.39) คำสำคัญ : สมุนไพรแก้พิษ ภูมิปัญญา นิเวศวิทยา บทเรียนท้องถิ่น This research was aimed to 1) study the wisdoms and cultural ecology related to medicinal herbs against venom 2) create and try out using the lessons: medicinal herbs against venom. This study was conducted by using qualitative and quantitative research methods. Beginning from studying documents and research related to herbs against venom. Then, explored the cultural ecology related to the herbs against venom, after that data were analyzed and synthesized, and finally it were formed to the local lessons to be tried out in classroom. The study was found as follows: 1. The wisdoms related to medicinal herbs against venom in Surin province are consisted of the wisdoms of planting and finding the herbs, the herb preparations, and the patient treatments. Remarks: treatment methods given to the patients would usually use spells together with the uses of herbal medicines. The dominant herbs used to treat are included Tanongdaeng roots (Trigonostemon reidioides (Kurz)), dried betel nut seed (Areca catechu Linn.), lime juice, and sand stone. 2. The ecology of herbs for treating patients who had been poisoned by animal bites in Surin province. It was found that the weather is considered to be in a dry area with moderate to low rainfall. The topography is in the condition of hump forest (dipterocarp forest), mixed deciduous forest and dry evergreen forest. And the partial properties of soil in the sources where the Tanongdaeng was found is in the medium of bulk density, slightly acidic, medium to low organic matter, relatively low phosphorus, and potassium exchanged at medium to high levels. 3. Applying local lessons on the herbs with classroom, it was found that the lessons had efficiency of 83.75/81, higher than the specified standard. The mean achievement of post-test scores was higher than before pretest with statistical significance at level .01 and the students' satisfaction with the lessons was at a high level (4.34), while standard deviation was low (0.39). Keywords: Herbs against venom, Wisdoms, Ecology, Local lessons

มหาวิทยาลัยราชภัฏสุรินทร์. สำนักวิทยบริการและเทคโนโลยีสารสนเทศ

Address: สุรินทร์

Email: arit@srru.ac.th

Name: ได้รับงบประมาณสนับสนุนจากมหาวิทยาลัยราชภัฏสุรินทร์ โดยความเห็นชอบของสำนักงานคณะกรรมการวิจัยแห่งชาติ ปีงบประมาณ พ.ศ. 2561

Role: ผู้ให้ทุน

Created: 2561

Modified: 2568-05-07

Issued: 2568-05-07

งานวิจัย/Research report

application/pdf

CallNumber: ว 615.321 ภ212ภ

tha

©copyrights มหาวิทยาลัยราชภัฏสุรินทร์

ลำดับที่.	ชื่อแฟ้มข้อมูล	ขนาดแฟ้มข้อมูล	จำนวนเข้าถึง	วัน-เวลาเข้าถึงล่าสุด
1	SRRUResearch2567-14.pdf	25.03 MB

ใช้เวลา

0.019529 วินาที