ความหลากชนิดของพืชหัวกินได้ในท้องถิ่นจังหวัดสุรินทร์และภูมิปัญญาการบริโภคอย่างปลอดภัย

Surin local tuber crop biodiversity and wisdom in safe food preparation

Name: น้องนุช สารภี

Address: คณะวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี มหาวิทยาลัยราชภัฏสุรินทร์ อำเภอเมือง จังหวัดสุรินทร์ 32000

keyword: พืชหัว

Classification :.DDC: 630.7

; พืชราก

Abstract: การวิจัยนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อ 1) ศึกษาความหลากชนิดของพืชหัวกินได้ในท้องถิ่นจังหวัดสุรินทร์ 2) การจำแนกชนิดของหัวตามลักษณะทางพฤกษศาสตร์ 3) เพื่อสร้างคู่มือการเรียนรู้พืชหัวกินได้ในท้องถิ่นจังหวัดสุรินทร์ โดยวิธีการสุ่มตัวอย่างแบบสโนว์บอล เก็บข้อมูลตลอดทั้งปีโดยการสังเกตแบบมีส่วนร่วม พบว่า พืชหัวที่กินได้นั้นได้มาจากส่วนของพืช 2 ส่วน คือ ส่วนที่เป็นลำต้นใต้ดิน และส่วนที่เป็นรากสะสมอาหาร โดยส่วนที่เป็นลำต้นใต้ดินนั้น พบในพืช 4 วงศ์ 10 ชนิด จำแนกลักษณะหัวได้ 4 แบบ คือ 1) Corm พบในวงศ์ ARACEAE 3 ชนิด, 2) Bulb พบในวงศ์ ALLIACEAE 1 ชนิด, 3) Tuber พบ 1 วงศ์ คือ MYRANTACEAE 1 ชนิด, 4) Rhizome พบ 1 วงศ์ คือ ZINGIBERACEAE มี 5 ชนิด สำหรับพืชหัวที่เกิดจากรากสะสมอาหารนั้น พบ 6 วงศ์ 12 ชนิด คือ วงศ์ BRASSICACEAE มี 1 ชนิด, วงศ์ CANNACEAE มี 1 ชนิด, วงศ์ CONVOLVULACEAE มี 1 ชนิด วงศ์ DIOSCOREACEAE มี 7 ชนิด วงศ์ EUPHORBIACEAE มี 1 ชนิด วงศ์ ZINGIBERACEAE มี 1 ชนิด คู่มือการเรียนรู้ได้จากการวิเคราะห์และสังเคราะห์ผลการศึกษาทั้งทางด้านพฤกษศาสตร์และภูมิปัญญาในการบริโภคพืชหัวอย่างปลอดภัย ได้แก่ (1) การลดความเป็นพิษของผลึกออกซาเลทที่มีอยู่ในพืชหัววงศ์ Araceae โดยใช้เกลือ อุณหภูมิในการหุงต้ม และกรดที่ได้จากพืชและแมลง และ (2) ใช้วิธีการหมักกับเกลือเพื่อลดความมึนเมาอันเนื่องจากความเป็นพิษของสารไดออสคอรีน (Dioscorine) This research aimed to 1) study the species diversity of native edible tuber crops in Surin province, 2) classify the tuber according to their botanical characteristics, and 3) apply the result to create a learning kit of native edible tuber crops in local Surin province. The study was conducted by snowball sampling. Data collection was carried out throughout the year by participants engaged for the observations. The study found that edible tuber crops were derived from two parts of plants; subterranean stems and modified roots. Four types of subterranean stems were found in 4 families of 10 species; 1) Corms were found in 3 species of ARACEAE, 2) Bulbs were found in 1 species of ALLIACEAE, 3) Tubers were found in 1 species of MARANTACEAE, 4) Rhizomes were found in 5 species of ZINGIBERACEAE. Modified roots were found in 6 families of 12 species, consisting of 1 species of BRASSICACEAE, 1 species of CANNACEAE, 1 species of CONVOLVULACEAE, 7 species of DIOSCOREACEAE, 1 species of EUPHORBIACEAE, and 1 species of ZINGIBERACEAE. A learning kit of native edible tuber crops could be obtained from analyzing and synthesizing the results of both botanical studied and the wisdom of food safe preparation, namely, (1) salt, cooking temperature, and acid from plant and insect could be applied for reduced toxicity of oxalate crystals in tuber species of ARACEAE, and, (2) incubated with salt could reduce slightly intoxicated from Dioscorine.

มหาวิทยาลัยราชภัฏสุรินทร์. สำนักวิทยบริการและเทคโนโลยีสารสนเทศ

Address: สุรินทร์

Email: arit@srru.ac.th

Name: ได้รับทุนอุดหนุนการวิจัยจากมหาวิทยาลัยราชภัฏสุรินทร์ โดยความเห็นชอบของสานักงานคณะกรรมการวิจัยแห่งชาติ ปีงบประมาณ พ.ศ. 2560

Role: ผู้ให้ทุน

Created: 2560

Modified: 2568-05-07

Issued: 2568-05-07

งานวิจัย/Research report

application/pdf

CallNumber: ว 630.7 น19ค

tha

©copyrights มหาวิทยาลัยราชภัฏสุรินทร์

ลำดับที่.	ชื่อแฟ้มข้อมูล	ขนาดแฟ้มข้อมูล	จำนวนเข้าถึง	วัน-เวลาเข้าถึงล่าสุด
1	SRRUResearch2567-9.pdf	19.76 MB

ใช้เวลา

0.03363 วินาที