วิธีปฏิบัติการสอนในการนำแนวคิดทางคณิตศาสตร์ของนักเรียนไปสู่การบรรลุจุดประสงค์ของบทเรียนในชั้นเรียนที่ใช้การศึกษาชั้นเรียนและวิธีการแบบเปิด

Teaching practices in utilizing students’ mathematical ideas toward meeting lesson objectives in a classroom using lesson study and open approach

Name: เทพธิทัต เขียวคำ

ThaSH: คณิตศาสตร์ -- การศึกษาและการสอน

ThaSH: การเรียนรู้แบบเปิด

Abstract: การวิจัยนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาวิธีปฏิบัติการสอนในการนำแนวคิดทางคณิตศาสตร์ของนักเรียน ไปสู่การบรรลุจุดประสงค์ของบทเรียนในชั้นเรียนที่ใช้การศึกษาชั้นเรียนและวิธีการแบบเปิด งานวิจัย นี้ใช้การศึกษาชั้นเรียนในฐานะที่เป็นการวิจัยเชิงปฏิบัติการเป็นระเบียบวิธีวิจัย ผู้วิจัยใช้กรอบแนวคิด เชิงทฤษฎีเพื่อการค้นหาเนื้อหาสาระการเรียนรู้เพื่อออกแบบสถานการณ์ปัญหา การสอนด้วย วิธีการแบบเปิด วิธีปฏิบัติการสะท้อนผลของครู และการคิดเชิงการคูณในการดำเนินการวิจัยและ วิเคราะห์ข้อมูล กลุ่มเป้าหมายที่ใช้ใช้ในงายคือ ทีมการศึกษาชั้นเรียน จำนวน 7 คน และนักเรียน ชั้นประถมศึกษาปีที่ 2 จำนวน 40 คน จากโรงเรียนต้นกล้า จังหวัดเชียงใหม่ โดยเก็บรวบรวมข้อมูลใน ระหว่าง ปีการศึกษา 2560 ผู้วิจัยเก็บรวบรวมข้อมูลตามวงจรการศึกษาชั้นเรียน แบ่งเป็น 2 ระชะด้วย การบันทึกวีดิทัศน์และบันทึกเสียง บันทึกภาพนิ่ง และแบบบันทึกวิธีปฏิบัติการสอน ข้อมูลที่นำมา วิเคราะห์ประกอบด้วยโพรโทคอลและภาพนิ่ง วิธีปฏิบัติการสอนตามวงจรการศึกษาชั้นเรียน แบบบันทึกวิธีปฏิบัติการสอน แผนการจัดการเรียนรู้และผลงานของนักเรียน ผู้วิจัยทำการวิเคราะห์ ข้อมูลด้วยการวิเคราะห์เนื้อหาและการวิเคราะห์วีดิทัศน์ร่วมกับวิเคราะห์โพรโทคอล และนำเสนอผล การวิเคราะห์ข้อมูลด้วยการพรรณนาวิเคราะห์ ผลการวิจัยพบว่า การให้ความสำคัญกับแนวคิดทางคณิตศาสตร์ของนักเรียนผ่านกระบวนการศึกษา ชั้นเรียนและวิธีการแบบเปิดทำให้ครูพัฒนา ปรับปรุง และเปลี่ยนแปลงวิธีปฏิบัติการสอนในการนำ แนวคิดทางคณิตศาสตร์ไปสู่การบรรลุจุดประสงค์ของบทเรีขนในวงจรการศึกษาชั้นเรียน ดังต่อไปนี้ ทีมการศึกษาชั้นเรียนได้พัฒนา ปรับปรุง และเปลี่ยนแปลงวิธีปฏิบัติการสอนในวงจรการศึกษา ชั้นเรียนตลอดกระบวนการ โดยให้ความสำคัญกับแนวคิดทางคณิตศาสตร์ของนักเรียนอันเกิดจาก การทำความเข้าใจและใช้กรอบแนวคิดเชิงทฤษฎีเพื่อการค้นหาเนื้อหาสาระการเรียนรู้เพื่อออกแบบ สถานการณ์ปัญหาในการสอนด้วยวิธีการแบบเปิดซึ่งพบวิธีปฏิบัติการสอนที่ถูกพัฒนาและปรับปรุง ในวงจรการศึกษาชั้นเรียนดังต่อไปนี้ (1)ในขั้นการวางแผนการจัดการเรียนรู้ร่วมกัน ทีมการศึกษา ชั้นเรียนได้พัฒนาวิธีปฏิบัติการสอนประกอบด้วย (1.1) การค้นหาสาระการเรียนรู้เพื่อออกแบบ สถานการณ์ปัญหาโดขร่วมกันวิเคราะห์โลกจริงทางคณิตศาสตร์ที่สอดคล้องกับชีวิตจริงของนักเรียน กับระดับการคิดเชิงการคูณที่คำนึงถึงเป้าหมายของบทเรียน จากนั้นคั้นหาความยุ่งยากของนักเรียน โดยพิจารณาถึงเครื่องมือในการคิดเดิมจากมุมมองของผู้เรียนเกี่ยวกับการแก้ปัญหาการคุณเพื่อนำไปสู่ การคาดการณ์วิธีการแก้ปัญหา จัดกลุ่มการคิดเชิงการคูณของนักเรียนเพื่อกำหนดสาระการเรียนรู้ อันนำไปสู่การกำหนดจุดประสงค์ของบบบทเรียนและออกแบบสถานการณ์ปัญหาปลายเปิด รวมถึง คำสั่งของกิจกรรม และ (1.2) การางแผนการอำนวยวาทกรรมที่คำนึงถึงการนำแนวคิดทาง คณิตศาสตร์ไปสู่การบรรลุจุดประสงค์ของบทเรียนประกอบด้วย การเลือกและจัดลำดับแนวคิด ทางคณิตศาสตร์ของนักเรียน การออกแบบพื้นที่ให้เกิดการสื่อสารด้วยการเขียนในใบกิจกรรม การส่งเสริมให้นักเรียนตั้งคำถามเชิงวิพากษ์ในการแลกเปลี่ยนแนวคิด การออกแบบบกระดานดำเพื่อ เชื่อมโยงแนวคิดในการแก้ปัญหาของนักเรียน และการกำหนดคำถามเพื่อใช้ใช้ในการอภิปรายร่วมกันทั้ง ชั้นเรียน (2) ในขั้นการสอนและสังเกดชั้นเรียนร่วมกัน ทีมการศึกษาชั้นเรียนได้พัฒนาวิธีปฏิบัติ การสอนตามวิธีการแบบเปิดโดยครูให้ความสำคัญกัญกับการใช้สถานการณ์ปัญหาปลายเปิด ที่สอดคล้อง กับชีวิตจริงกี่ยวกับการคุณของนักเรียนที่กระตุ้นนักเรียนตระหนักถึงความหมาย การดำเนินการและ การนำไปใช้หลังจากนั้นครูสำรวจและรวบรวมการคิดเชิงการคูณที่เทียบเคียงกับการคาดการณ์แนวคิด โดยคำนึงถึงจุดประสงค์ของบทเรียนเพื่อจัดลำดับ และเชื่อมโขงการคิดเชิงการคุณผ่านการใช้คำถาม และการสรุปบทเรียนร่วมกันระหว่างครูกับนักเรียนเพื่อนำไปสู่การบรรลุจุดประสงค์ของบทเรียน (3) ในขั้นการสะท้อนผลชั้นเรียนร่วมกัน การที่ทีมครูให้ความสำคัญกับเนื้อหาและ โครงสร้างทาง คณิตศาสตร์ที่เกิดจากการวางแผนการสอนและสังเกตชั้นเรียนทำให้เกิดการเปลี่ยนแปลงวิธีปฏิบัฏิบัติ การสะท้อนผลชั้นเรียนจากการสะท้อนผลเชิงพรรณนาซึ่งอธิบายวิธีการแก้ปัญหาแต่ไม่ปรากฏว่ามี การกล่าวถึงการคิดเชิงการคูณไปสู่การสะท้อนผลเชิงวิเคราะห์ที่นำเสนอการแยกแยะระหว่างวิธีการแก้ปัญหา และการคิดเชิงการคูณของนักเรียนที่มีผลมาจากวิธีปฏิบัติการสอน และให้ข้อเสนอแนะ เพื่อนำไปปรับวิธีปฏิบัติการสอนในการนำแนวคิดทางคณิตศาสตร์ของนักเรียนไปสู่การบรรลุ จุดประสงค์ของบทเรียนในวงจรการศึกษาชั้นเรียนต่อไปได้อย่างมีประสิทธิภาพมากขึ้น

Abstract: The purpose of this study was to investigate the teaching practices in utilizing students' mathematical ideas toward meeting lesson objectives in a classroom using lesson study and open approach. The researcher used lesson study as an action research methodology. The theoretical frameworks concerning the seeking of lesson subject matters for designing tasks, an open approach as a teaching approach and the teachers' reflective practice and multiplicative thinking were conceptualized, conducted and analyzed in this study. The target groups consisted of seven teachers in a school lesson study team and forty second graders who were studying during the academic year 2017 at Tonkla School, Chiang Mai. The data was collected through two phases of lesson study cycles using video- audio taped recording, taking photographs and teacher's field notes. The analyzed data were teaching practice's scenario protocols and photographs, teacher's field notes, lesson plans and students' written works. Content analysis and protocol analysis with video analysis were employed to analyze the research data. The findings were presented in terms of analytical description. The findings revealed that placing the importance of students' mathematical ideas through the process of lesson study and open approach helped teachers to develop, improve and change their teaching practices. The followings were the research findings presented in the form of the lesson study cycle. (1) ""Plan "" phase was to develop teaching practices including - (1.1) seeking lesson subject matters for designing tasks started with analyzing mathematical real world related to the students' daily life embedded with different levels of mathematical ideas related to lesson objectives, seeking students' difficulties for problem solving concerning the previous thinking tools from students' perspective on multiplication problem solving in order to anticipate students' problem solving strategies, classifying students' multiplicative thing levels and used them to formulate lesson subject matters which address lesson objectives and also design open-ended problem situations and (1.2) orchestrating discourse which related to multiplicative ideas in accordance with lesson objectives included selecting and sequencing students' mathematical ideas, designing space to enhance communication for writing in worksheets, promoting critical questioning for sharing ideas, designing backboard organization for connecting students' problem solving ideas and formulating questions for whole-class discussion. (2) ""Do phase, lesson study team developed teaching practices through open approach by focusing on using open-ended problem situation relating to students' daily life on multiplication to encourage students to recognize the meaning, operation and application. After that, the teacher observed and collected the students' multiplicative ideas which related to lesson objectives and then sequencing and connecting multiplicative thinking through questioning and finally the teacher together with the students summarized the lesson based on the lesson objectives. (3) ""See"" phase, paving attention to content on mathematical structure resulted from ""plan"" and ""do"" phases have made changes in teachers' reflective practices from descriptive reflection, describing student problem solving strategies without any or clear evidences related to multiplicative thinking to analytical reflection, explaining the difference between students' multiplicative ideas and problem solving solutions as resulted from teaching practices and giving suggestions to improve teaching practices in utilizing students' mathematical ideas toward meeting lesson objectives in the next lesson study cycle more effectively.

มหาวิทยาลัยเชียงใหม่. สำนักหอสมุด

Address: เชียงใหม่

Email: cmulibref@cmu.ac.th

Name: เจนสมุทร แสงพันธ์

Role: อาจารย์ที่ปรึกษา

Created: 2568

Modified: 2568-02-10

Issued: 2568-02-10

วิทยานิพนธ์/Thesis

application/pdf

tha

DegreeName: ศึกษาศาสตรมหาบัณฑิต

Level: ปริญญาโท

Descipline: คณิตศาสตรศึกษา

Grantor: มหาวิทยาลัยเชียงใหม่

©copyrights มหาวิทยาลัยเชียงใหม่

ลำดับที่.	ชื่อแฟ้มข้อมูล	ขนาดแฟ้มข้อมูล	จำนวนเข้าถึง	วัน-เวลาเข้าถึงล่าสุด
1	590231008.pdf	11.95 MB	11	2025-08-26 23:34:57

ใช้เวลา

0.026712 วินาที