ศึกษาทุกข์ในอฆมูลสูตรที่มีความสัมพันธ์ในการเจริญวิปัสสนาภาวนา

Name: พระปลัดสมหวัง ฉนฺทสีโล (ศรีเพ็ญ)

keyword: อฆมูลสูตร

; การเจริญวิปัสสนาภาวนา

; ศึกษาทุกข์

Abstract: สารนิพนธ์นี้ มีวัตถุประสงค์ในการศึกษา 2 ประการ คือ 1) เพื่อศึกษาเนื้อหาและทุกข์ในอฆมูลสูตร 2) เพื่อศึกษาทุกข์ในอฆมูลสูตรที่มีความสัมพันธ์กับการเจริญวิปัสสนาภาวนา โดยการศึกษาข้อมูลจากคัมภีร์พุทธศาสนาเถรวาท และเอกสารต่างๆ ที่เกี่ยวข้อง สรุปวิเคราะห์ เรียบเรียง บรรยายเชิงพรรณนา ผลการวิจัยพบว่า อฆมูลสูตร เป็นพระสูตรที่ว่าด้วยมูลเหตุแห่งทุกข์ ความชั่ว บาปที่พระพุทธเจ้าทรงแสดงแก่พระภิกษุทั้งหลายไว้ 2 ส่วน คือ ส่วนที่เป็นทุกข์ ได้แก่ขันธ์ 5 ประกอบด้วยรูป เวทนา สัญญา สังขาร วิญญาณ และส่วนที่สองคือมูลเหตุแห่งทุกข์หรือความชั่ว คือ ตัณหา คือความเพลิดเพลินและความกำหนัดในอารมณ์ทั้งหลายที่เกิดขึ้นกับจิต ตัณหาแบ่งออกเป็น 3 อย่าง คือ กามตัณหา ความอยากได้ในกามคุณ ภวตัณหา ความอยากมี อยากเป็น และวิภวตัณหา คือ ความทะยานอยากในวิภพ ส่วนทุกข์ในอฆมูลสูตรที่มีความสัมพันธ์กับการเจริญวิปัสสนาภาวนา ได้แก่ การพิจารณากำหนดรู้ทุกข์ในขันธ์ 5 คือ 1) พระโยคาวจรกำหนดรู้ทุกข์คือรูปที่เป็นภูมิของวิปัสสนา เป็นธรรมชาติที่มีลักษณะผันแปรเปลี่ยนแปลงสลายไป โดยการกำหนดรู้รูปขันธ์เป็นอารมณ์ว่า เป็นเพียงสภาวธรรมอย่างหนึ่ง มีความเสื่อมไป เป็นเหตุให้เกิดทุกข์ โดยพิจารณาว่า สิ่งใดไม่เที่ยง สิ่งนั้นเป็นทุกข์ 2) กำหนดรู้ทุกข์คือเวทนา ซึ่งเป็นธรรมชาติที่มีลักษณะเสวยอารมณ์ เกิดร่วมกับวิญญาณขันธ์ 3) ควรกำหนดรู้ทุกข์คือสัญญาซึ่งเป็นธรรมชาติที่มีลักษณะจำอารมณ์ หมายรู้อารมณ์ที่เกิดขึ้น เกิดร่วมกับวิญญาณขันธ์ กำหนดรู้อารมณ์ที่เกิดขึ้นว่าเป็นเหตุให้เกิดทุกข์ 4) กำหนดรู้ทุกข์คือสังขาร โดยในขณะที่กำลังรับรู้อารมณ์ สังขารขันธ์จะปรุงแต่งจิตให้เป็นไปตามอำนาจของคิด 5) กำหนดรู้ทุกข์ คือวิญญาณทั้งฝ่ายกุศลและอกุศลซึ่งเป็นเหตุให้เกิดทุกข์ และในการเจริญวิปัสสนาภาวนาพระโยคาวจรควรกำหนดละมูลเหตุแห่งทุกข์ 3 ประการ คือ 1) กามตัณหา 2) ภวตัณหา 3) วิภวตัณหา และควรกำหนดละตัณหา 3 ที่เป็นตัณหาวิจริต 108 แบ่งเป็นอดีต 36 ประการ อนาคต 36 ประการ และปัจจุบัน 36 ประการ ประมวลย่อเข้าเป็นตัณหาวิจริต 108 ก็จะทำให้จิตของผู้ปฏิบัติวิปัสสนาภาวนาดำเนินไปสู่ลำดับของวิปัสสนาญาณต่าง ๆ สูงขึ้นไปเพื่อบรรลุถึงอริยมรรค อริยผลในที่สุด

Abstract: This research paper has two study objectives: (1) to study the content and teaching appeared in Aghamul Sutta, (2) to study the suffering in Aghamul Sutta related to Vipassana meditation practice. The studying data was taken from Theravada Buddhist scriptures and other related documents, summarized, analyzed and compiled in descriptive style. The results showed that Aghamul Sutta deals with the teaching of evil and causes of evil or sins which the Buddha had given to Bhikkhus in two parts: the suffering part, namely the five aggregates, consisting of form, feeling, perception, thought and consciousness, the second is the cause of suffering or evil, that is, craving, which is the pleasure and lust that arises in the mind. Craving is divided into three types: Kāmataṇhā or lust for sensual pleasures, Bhavataṇhā or craving for existence, and Vibhavataṇhā or craving for non-existence. As for suffering in Aghamul Sutta related to meditation practice, it refers to the knowledge occured from observing the five aggregates clinging, namely: 1) practitioner observes the perception as suffering in which the objectives of insight, that is all forms are temporary, ever-changing and disintegrated, as cause of suffering, seeing what is impermanent is also suffering, 2) he observes suffering of feeling which contains sensual knowable agent that has a temperament arisen with consciousness, 3) he knows the suffering of perception characterized by emotional memory, arisen in the same with consciousness as the cause of suffering by realizing it as origin of suffering, 4) the practitioner observes suffering of Sankhāra or thought while receiving sensual objects, in which thought will shape the mind to be in accordance with the thought types, 5) he observes suffering of consciousness with wholesome and unwholesome type, which causes suffering. For Vipassana meditation mode, the practitioner should renounce 3 causes of suffering: 1) Kāmataṇhā, 2) Bhavataṇhā, 3) Vibhavataṇhā. These all cravings should be abandoned inherent 108 craving types categorized into 36 types concerning in past, 36 in future and 36 in present. In other respects, 108 craving abandoning will lead the mind of the Vipassana practitioner to progress to the higher level for attaining the Noble Path and Fruits in the end.

มหาวิทยาลัยมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย. หอสมุดกลาง

Address: พระนครศรีอยุธยา

Email: library@mcu.ac.th

Name: พระมหาชิต ฐานชิโต

Role: อาจารย์ที่ปรึกษา

Created: 2564

Modified: 2567-07-15

Issued: 2567-07-15

วิทยานิพนธ์/Thesis

application/pdf

tha

DegreeName: พุทธศาสตรมหาบัณฑิต

Level: ปริญญาโท

Descipline: สาขาวิชาวิปัสสนาภาวนา

Grantor: มหาวิทยาลัยมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย

©copyrights มหาวิทยาลัยมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย

ลำดับที่.	ชื่อแฟ้มข้อมูล	ขนาดแฟ้มข้อมูล	จำนวนเข้าถึง	วัน-เวลาเข้าถึงล่าสุด
1	พระปลัดสมหวัง ฉนฺทสีโล (ศรีเพ็ญ).pdf	2.72 MB

ใช้เวลา

0.030346 วินาที