พุทธบูรณาการการรักษาโรคของหมอเมืองโฮงฮอมผญ๋า

Name: พระขจร ขนฺติสาโร (มุนินคำ)

keyword: พุทธบูรณาการ

; การรักษาโรค

; เมืองโฮงฮอมผญ๋า

Abstract: การวิจัยครั้งนี้มีวัตถุประสงค์ 3 ประการ คือ 1) เพื่อศึกษาการรักษาโรคในพระพุทธศาสนา 2) เพื่อศึกษาวิธีการรักษาโรคด้วยภูมิปัญญาของหมอเมืองโฮงฮอมผญ๋า 3) การประยุกต์ใช้หลักพุทธธรรมเพื่อการรักษาโรคด้วยภูมิปัญญาของหมอเมืองโฮงฮอมผญ๋า เป็นการวิจัยเชิงคุณภาพ โดยศึกษาข้อมูลจากคัมภีร์พระพุทธศาสนาเถรวาท และเอกสารที่มีความเกี่ยวข้อง เครื่องมือที่ใช้ในการวิจัยเป็นแบบสัมภาษณ์เชิงลึก จำนวน 15 รูป/คน ผลการวิจัยพบว่า โรคในพระไตรปิฎกมี 2 ชนิด คือ โรคทางกายและโรคทางใจ พระพุทธเจ้ามีแนวทางในการรักษาโรค คือ การป้องกันและการรักษา วิธีการรักษาโรคทางกายมี 5 กลุ่ม คือ การรักษาโรคโดยใช้สมุนไพร การรักษาโรคโดยหลักโภชนปฏิบัติ การรักษาโรคโดยวิธีทางการแพทย์ การรักษาโรคโดยใช้ธรรมะ และการรักษาโรคโดยวิธีการอื่น ๆ เช่น การใช้สัจกิริยา การสร้างกุศลกรรม เป็นต้น การรักษาโรคทางใจ ทรงนำเอาหลักธรรมชั้นสูงมาพัฒนาจิตเพื่อเป็นการบำบัดรักษาอาการทางใจ หมอเมือง “โฮงฮอมผญ๋า” เป็นการรักษาโรคด้วยภูมิปัญญาของหมอเมืองโดยการปรับหลักธรรมทางพระพุทธศาสนาเข้าหาศาสตร์พื้นบ้าน โดยการใช้ภูมิปัญญาที่สืบทอดกันมาตั้งแต่บรรพบุรุษเป็นตัวตั้งแล้วนำหลักพุทธธรรมเป็นส่วนเสริม เพื่อช่วยให้เกิดความสมบูรณ์ด้วยมิติทางศีลธรรมในการรักษาด้วยภูมิปัญญาของหมอเมือง วิธีการรักษาโรคทางกายของหมอเมือง “โฮงฮอมผญ๋า” ได้แก่ วิธีดื่มยาบำรุงร่างกาย คลายกล้ามเนื้อเส้นเอ็นด้วยสมุนไพรพื้นบ้าน การบำบัดด้วยวิธี ย่ำขาง ตอกเส้น แช่เท้าสมุนไพร เช็ดใบไม้ แหกเขาควาย ย่างยาสมุนไพร อบสุ่มไก่ เป็นต้น การรักษาโรคทางใจ ได้แก่ พิธีกรรมบำบัด ได้แก่ การสวดมนต์ กายบำบัด ได้แก่ การปฏิบัติสมาธิ ทำให้จิตสงบ การสนทนาธรรม ในการเสริมสร้างความรู้กับพระคิลานุปัฏฐาก การถือปฏิบัติ ได้แก่ การควบคุมอารมณ์ การนำหลักพุทธธรรมมาประยุกต์ใช้เพื่อการรักษา โดยใช้หลักธรรม ได้แก่ สติปัฎฐาน 4 อิทธิบาท 4 โพชฌงค์ 7 มรรคมีองค์ 8 และพรหมวิหาร 4 เป็นการปฏิบัติเพื่อให้เกิดสติและสมาธิให้เกิดความสมดุล เพื่อช่วยรักษาโรคที่เกิดขึ้นทางกายและทางใจ เมื่อจิตใจภายในดีร่างกายก็จะดีตามไปด้วยนับเป็นการรักษาอย่างได้ผลสามารถกำจัดทุกข์ที่เกิดขึ้นให้มีปัญญานำมาพัฒนาชีวิตให้เกิดความสุข

Abstract: This thesis is titled “Buddhist Integration Approaches to the Disease Treatment of Hong Hom Phaya’s Folk Healer”. The objectives of the research are 1) to study the teaching of diseases in Buddhist communities; 2) to study the concept and traditional Thai treatment method of The Hong Hom Phaya Hong Ya Moh Mueng; and 3) to study the integration of Buddhist principles in Hong Hom Phaya’s Folk Healer. This study will be undertaken from qualitative research by studying the documents and interviews of 15 samples. The results of the research revealed that there were two types of diseases within the Tripitaka, namely physical and mental diseases. The Buddha's ways of treating diseases are prevention and treatment. There are five groups of methods for treating physical diseases: herbal treatment, nutritional practice, medical treatment, treatment by moral-principle practice, and other methods such as the resolution of truthfulness, the performance of meritorious actions, etc. In treating mental illnesses, the Lord Buddha encourages his disciples to practice high moral principles to heal. Hong Hom Phaya (folk medicine) treats diseases by using the local wisdom of treatment that is inherited from the ancestors integrated by Buddhist principles. This integration can also include morality into the traditional treatment. In healing the physical diseases, Hong Hom Phaya uses the following method, drinking local herbal medicine to nourish the body and expand the muscles and tendons, stomping with hot feet, hammering, soak the feet in herbal water, wiping the skin with leaves, rubbing the muscles with buffalo horn, grilling the body with herbal medicine, baking the body in the chicken coop, etc. The moral principles that are applied to the traditional treatment is as follows: the four foundation of mindfulness, Iddhibādas (Basis for Success in the practice of meditation), the Seven Factors of Awakening (bojjhaṅgā), the eightfold Noble Truths, and the four Brahma Viharas to create mindfulness, concentration and bring synergy or balance of the mind and body. When the inner mind is good, the body will be good as well. This effective method of treatment can get rid of the suffering and helps the patient to gain wisdom to improve his own mind and understanding and bring happiness to his life.

มหาวิทยาลัยมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย. ส่วนหอสมุดกลาง

Address: พระนครศรีอยุธยา

Email: library@mcu.ac.th

Name: พระครูปริยัติเจติยานุรักษ์

Role: อาจารย์ที่ปรึกษา

Name: พูนชัย ปันธิยะ

Role: อาจารย์ที่ปรึกษา

Created: 2566

Modified: 2567-06-29

Issued: 2567-06-29

วิทยานิพนธ์/Thesis

application/pdf

tha

DegreeName: พุทธศาสตรมหาบัณฑิต

Level: ปริญญาโท

Descipline: สาขาวิชาพระพุทธศาสนา

Grantor: มหาวิทยาลัยมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย

©copyrights มหาวิทยาลัยมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย

ลำดับที่.	ชื่อแฟ้มข้อมูล	ขนาดแฟ้มข้อมูล	จำนวนเข้าถึง	วัน-เวลาเข้าถึงล่าสุด
1	พระขจร ขนฺติสาโร (มุนินคำ).pdf	4.93 MB	3	2025-03-24 17:30:15

ใช้เวลา

0.020907 วินาที