รูปแบบการอธิบายเรื่องภพภูมิเพื่อแก้ปัญหาเรื่องกรรม และการเกิดใหม่ในสังคมปัจจุบัน

Name: พระครูโสภิตพัฒนโชติ

keyword: เรื่องภพภูมิ

; เรื่องกรรม

; สังคมปัจจุบัน

Abstract: การวิจัยครั้งนี้มีวัตถุประสงค์ คือ 1) เพื่อศึกษาเรื่องภพภูมิที่ปรากฏในคัมภีร์พระไตรปิฎก 2) เพื่อศึกษาความสัมพันธ์เรื่องภพภูมิกับคำสอนอื่นๆทางพระพุทธศาสนา 3) เพื่อเสนอรูปแบบการอธิบายเรื่องภพภูมิเพื่อแก้ปัญหาเรื่องกรรมและการเกิดใหม่ในสังคมปัจจุบัน ผลการวิจัยพบว่า ภพภูมิในพระพุทธศาสนา มีหลายความหมาย คือ การดำรงอยู่ในภาวะอย่างใดอย่างหนึ่ง ภาวะของความรูสึกว่าครอบครองหรือมีอย่างใดอย่างหนึ่ง หรือ คำสอนเรื่องกรรมและการเวียนว่ายตายเกิดตามแนวคิดเรื่องสังสารวัฏในพระไตรปิฎก ภพภูมิทางรูปรูปปจำแนกเป็น 3 ชั้น คือ 1) กามภพ หรือ กามภูมิ เป็นภพของสัตว์ผู้ยังเสวยกามคุณ คือ อารมณ์ทางอินทรีย์ทั้ง 5, 2) รูปภพ หรือ รูปภูมิ เป็นภพของสัตว์ผู้เข้าถึงรูปฌาน ได้แก่ รูปพรหมทั้ง 16, และ 3) อรูปภพ หรือ อรูปภูมิ เป็นภพของสัตว์ผู้เข้าถึงอรูปฌาน ได้แก่ อรูปพรหม 4 ในด้านความสัมพันธ์เรื่องภพภูมิที่ปรากฏในคำสอนอื่นๆในพระพุทธศาสนา พบว่า แนวคิดเรื่องโลกและ ภพภูมิอื่นๆ ที่พระพุทธองค์ได้ตรัสแสดงอธิบายไว้ในพระสูตรต่างๆ สามารถจำแนกได้เป็น 2 ลักษณะ คือ 1) ลักษณะเชิงโครงสร้างทางจักรวาลวิทยา หรือ เชิงภววิทยา ซึ่งลักษณะดังกล่าวนี้ตั้งอยู่บนฐานของกฎไตรลักษณ์ มีการเกิดขึ้นและการเสื่อมสลายไป ในบางครั้ง แนวคิดเรื่องภพภูมิลักษณะนี้จึงถูกนำมาเชื่อมโยงเข้ากับเข้ากับภพภูมิในฐานะที่เป็นสิ่งถูกรู้ที่ปรากฏเข้ามาสู่การรับรู้ทางอายตนะ 2) ลักษณะเชิงจิตวิทยา หรือกระบวนการทางจิต ภูมิในลักษณะ นี้จะได้รับการอธิบายผ่านอวิชชา ตัณหา และอุปาทานที่เกิดขึ้นภายในจิตเมื่อมีการเปิดรับอารมณ์จาก ภายนอก แนวคิดเรื่องภพภูมิต่างๆ 2 ลักษณะนี้ก็ได้รับการ อธิบายให้เกี่ยวข้องกับคำสอนเรื่องศีลธรรมของมนุษย์อย่างมีนัยสำคัญ เป็นการผูกโยงแนวคิดเชิงอภิปรัชญาเข้ากับแนวคิดเชิงจริยศาสตร์ได้อย่างลึกซึ้งและกลมกลืน ในด้าน การเสนอรูปแบบการอธิบายเรื่องภพภูมิเพื่อแก้ปัญหาเรื่องกรรมและการเกิดใหม่ในสังคมปัจจุบัน เป็นการนำคำสอนปฏิจจสมุปบาทที่เน้นชาติปัจจุบันทำให้แนวคิดเรื่องภพภูมิสามารถอธิบายได้ด้วยเหตุการณ์ในชีวิตปัจจุบันที่ตรวจสอบข้อเท็จจริงได้ในเชิงประจักษ์ ให้คุณค่าและความหมายของความสุขและความทุกข์ในชีวิตนี้มากกว่าความสุขและความทุกข์ในชีวิตหลังความตาย การนำเสนอในรูปแบบนี้ไม่ได้เป็นการปฏิเสธคำสอนเรื่องภพเชิงอภิปรัชญา ที่ว่าด้วยการเวียนว่ายตายเกิดแบบข้ามภพข้ามชาติ หากแต่เป็นการชี้ให้เห็นประโยชน์สุขที่พึงได้จากชีวิตในโลกนี้ เมื่อปัญหาของชีวิตระดับปัจเจกและระดับสังคมในโลกนี้ได้รับการแก้ไข กระทั่งสามารถได้รับประโยชน์สุขที่ถูกต้องดีงาม ชีวิตในโลกหน้าก็ไม่ใช่สิ่งที่ต้องกังวลชีวิตในปัจจุบัน ทั้งไม่ได้ขัดแย้งกับความเชื่อเรื่องสังสารวัฏในพระพุทธศาสนาแต่อย่างใด

Abstract: The aims of this research were as follows: 1) to examine the realms of existence as described in the Tripitaka, 2) to explore the relationship between the realms of existence as depicted in other Buddhist teachings and 3) to propose an explanatory model of the realms of existence to address the challenges concerning Karma and Rebirth in contemporary society. The research findings revealed the following: The realms of existence in Buddhism encompass various aspects such as existence in different states, the experience of possessing or acquiring things, and the teachings of Karma and the Cycle of death and rebirth originating from the concept of Samsara (the cycle of lives) in the Tripitaka. These realms are classified into three categories: 1) Kamabhumi or Kama Bhava, which refers to the realm of sentient beings who indulge in sensual pleasures, such as the five sensory objects. 2) Rupabhumi or Rupabhava, which represents the realm of sentient beings who have attained the Form Jhana, including the 16 Form Brahmas. 3) Arupbhumi or Arupabhava, which denotes the realm of sentient beings who have attained the formless Jhana, including the four Formless Brahmas. The relation between the realms of existence and other Buddhist teachings can be understood by categorizing the concepts of realms of existence taught by the Buddha in two ways: 1) The cosmological or ontological perspective, which is based on the Three Characteristic Law, describing the arising and ceasing nature of phenomena. Sometimes, the concept of these realms of existence is associated with the known experiences perceived through the senses. 2) The psychological perspective or mental process, wherein the realms of existence are explained in terms of ignorance, craving, and attachment that arise within the mind when perceiving external objects. These two perspectives must be explained in relation to moral teachings for humans. They are deeply interconnected, bridging the metaphysical and ethical concepts. Regarding to the proposed explanatory model for the realms of existence to solve the problems of Kamma and Rebirth in present society. The model introduces the Paticcasamuppada teaching, which focuses on present existence and allows for the explanation of the world through events in one's current life that can be empirically examined. It emphasizes the values and meanings of happiness and suffering in this life rather than solely focusing on the afterlife. This presentation does not negate the teachings of the metaphysical world or the cycle of birth and death across different realms. Instead, it highlights the benefits and happiness that can be attained in this present world. By addressing the problems faced in individual and social lives, one can attain genuine happiness. Consequently, concerns about the next life become less significant in the present. This perspective does not conflict with the belief in samsara in Buddhism.

มหาวิทยาลัยมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย. ส่วนหอสมุดกลาง

Address: พระนครศรีอยุธยา

Email: library@mcu.ac.th

Name: พูนชัย ปันธิยะ

Role: อาจารย์ที่ปรึกษา

Name: เทพประวิณ จันทร์แรง

Role: อาจารย์ที่ปรึกษา

Created: 2566

Modified: 2567-06-28

Issued: 2567-06-23

วิทยานิพนธ์/Thesis

application/pdf

tha

DegreeName: Doctor of Philosophy

Level: Doctorale Degree

Descipline: Buddhist Studies

Grantor: Mahachulalongkornrajavidyalaya University

©copyrights มหาวิทยาลัยมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย

ลำดับที่.	ชื่อแฟ้มข้อมูล	ขนาดแฟ้มข้อมูล	จำนวนเข้าถึง	วัน-เวลาเข้าถึงล่าสุด
1	พระครูโสภิตพัฒนโชติ.pdf	2.34 MB	5	2025-03-30 22:10:38

ใช้เวลา

0.024346 วินาที