การใช้สิทธิและมีส่วนร่วมของประชาชนในการเสนอร่างกฎหมายว่าด้วยชนเผ่าพื้นเมือง

Name: นิตยา โพธิ์นอก

Name: อริย์ธัช บุญถึง

Name: ดวงจันทร์ ศิริรักษ์โสภณ

ThaSH: ชนพื้นเมือง -- สิทธิของพลเมือง

Classification :.LCCS: KPT2460.ก28

ThaSH: กลุ่มชาติพันธุ์ -- สิทธิของพลเมือง

ThaSH: กฎหมาย -- ไทย -- การมีส่วนร่วมของพลเมือง

ThaSH: สิทธิเสนอร่างกฎหมาย

ThaSH: การเข้าชื่อเสนอกฎหมาย

Abstract: งานวิจัยชิ้นนี้มีเป้าหมายเพื่อวิเคราะห์ความท้าทายของภาคประชาชนในการเข้าถึงกระบวนการนโยบายผ่านกรณีการริเริ่มเสนอกฎหมายชนเผ่าพื้นเมืองตามบทบัญญัติรัฐธรรมนูญแห่งราชอาณาจักรไทย พ.ศ.2560 และพระราชบัญญัติการเข้าชื่อเสนอกฎหมาย พ.ศ.2564 และสังเคราะห์ตัวแบบการเสริมสร้างความเข้มแข็งของภาคประชาชนในนโยบายผ่านกรณีการริเริ่มเสนอกฎหมายชนเผ่าพื้นเมือง วิธีการศึกษาเป็นการศึกษาเชิงคุณภาพ ได้แก่ การสัมภาษณ์เชิงลึกในกลุ่มผู้ทรงคุณวุฒิและผู้ริเริ่มเสนอกฎหมาย 17 ท่าน การสนทนากลุ่มผู้เข้าชื่อเสนอกฎหมาย 5 ครั้ง (ภาคเหนือสูง จำนวนรวม 32 ท่าน ภาคเหนือราบ จำนวนรวม 20 ท่าน ภาคกลาง-ตะวันออก-ตะวันตก จำ นวนรวม 20 ท่าน ภาคตะวันออกเฉียงเหนือ จำ นวนรวม 26 ท่าน ภาคใต้ จำนวนรวม 25 ท่าน) นอกจากนี้ ยังมีการเก็บข้อมูลด้วยการค้นคว้าเอกสาร การสังเกตการณ์จากการจัดสัมมนา กิจกรรมขับเคลื่อนการเข้าชื่อเสนอกฎหมาย หรือการเสวนาที่เกี่ยวข้อง และการสังเกตการณ์แบบมีส่วนร่วมในกระบวนการสนทนากลุ่ม ทั้งนี้ การสนทนากลุ่มและกิจกรรมที่เกี่ยวข้องดำเนินการโดยผู้ที่มีภาษาวัฒนธรรมหรือความคุ้นเคยกับกลุ่มชนเผ่าพื้นเมือง ข้อมูลทั้งหมดใช้วิธีวิเคราะห์เนื้อหา (Thematic content analysis) ผลการศึกษาพบว่า การมีกฎหมายคุ้มครองและส่งเสริมสิทธิของชนเผ่าพื้นเมืองเป็นสิ่งจำเป็น ทั้งเป็นไปตามความต้องการของประชาชนและสอดคล้องกับบทบัญญัติของรัฐธรรมนูญ รวมถึงหลักสิทธิมนุษยชนระหว่างประเทศ การขับเคลื่อนร่างกฎหมายจากภาคประชาชน แม้ประชาชนโดยเฉพาะ ผู้มีส่วนได้เสียจะเป็นปัจจัยที่สำคัญต่อการขับเคลื่อนกฎหมาย อย่างไรก็ตามภาครัฐก็มีบทบาทที่สำคัญทั้งในส่วนการส่งเสริมการมีส่วนร่วมของภาคประชาชนอย่างเป็นระบบ ทั้งตัวกฎหมายว่าด้วยการเข้าชื่อเสนอกฎหมาย กฎหมายส่งเสริมประชาธิปไตยทางตรงในรูปแบบต่างๆ ส่งเสริมสิทธิและเสรีภาพในการแสดงออกของประชาชนด้วยกลไกที่หลากหลายรูปแบบ รวมถึงกลไกอย่างไม่เป็นทางการซึ่งต้องใช้บทบาทของชุมชน สื่อ วงวิชาการ และองค์กรไม่แสวงหากำไรร่วมกัน ทั้งต้องการงบประมาณสนับสนุนจากภาครัฐด้วย นอกจากนี้ ยังพบความท้าทายที่สำคัญ คือข้อจำ กัดของร่างกฎหมายที่เสนอจากภาคประชาชนที่เกี่ยวด้วยการเงิน ซึ่งต้องมีคำรับรองจากนายกรัฐมนตรี แม้ พ.ร.บ.การเข้าชื่อเสนอกฎหมาย พ.ศ.2564 ที่บังคับใช้ในปัจจุบันจะมีกลไกส่งเสริมการเข้าชื่อเสนอกฎหมายจากภาคประชาชนให้สะดวกขึ้น ทำ ให้ปัญหาที่ภาคประชาชนพบในส่วนการร่างกฎหมาย และการรวบรวมรายชื่อน้อยลง แต่ความท้าทายที่มากขึ้นคือ เมื่อร่างกฎหมายจากภาคประชาชนได้เข้าสู่กระบวนการนิติบัญญัติแล้ว จะมีกลไก หรือเทคนิคอย่างไรเพื่อส่งเสริมความร่วมมือระหว่างภาครัฐ (หน่วยงานรัฐ) ภาคการเมือง (รัฐบาล และรัฐสภา) และภาคประชาชน (ผู้มีส่วนได้เสีย ประชาชนทั่วไป สื่อ แวดวงวิชาการ) เพื่อขับเคลื่อนกฎหมายดังกล่าวให้สามารถบังคับใช้และตอบสนองความต้องการของประชาชนได้อย่างแท้จริง สำหรับข้อเสนอแนะการวิจัยในอนาคตควรติดตามบทบาทภาคประชาชนในขั้นของการพิจารณาร่างกฎหมายต่อไป โดยศึกษาการบรรลุผลของความเคลื่อนไหวดังกล่าว และอาจมีการศึกษาเปรียบเทียบปัจจัยอุปสรรคและปัจจัยความสำเร็จกับร่างกฎหมาย จากภาคประชาชนฉบับอื่น

Abstract: This study is undertaken to analyze the challenges that the public, in particular indigenous peoples, face in accessing the process for proposing draft legislation in accordance with the Constitution of the Kingdom of Thailand B.E. 2560 [2017] and the Initiative Process Act B.E. 2564 [2021], and to synthesize a model for strengthening the civil sector in regard to indigenous people’s legislative initiatives. Qualitative methodology is applied through in-depth interviews with 17 legislative experts and initiators. Five group discussions were held with eligible voters who had signed petitions to introduce bills: the groups consisted of, respectively, 32 persons from the Upper Northern Region, 20 persons from the Lower Northern Region, 20 persons from the Central, Eastern, Western Regions, 26 persons from the Northeastern Region, and 25 persons from the Southern Region. Moreover, data were collected from documents, and observations during the seminars and other related activities conducted by petitioning groups in the course of proposing various pieces of legislation. The discussions were co-conducted with facilitators who are familiar with the languages and cultures of the indigenous groups. All data have been analyzed through thematic content analysis. The study found that the public legislative initiative process can protect and promote the rights of the indigenous groups in terms of their needs in accordance with the provisions of the Constitution as well as international principles of human rights. The initiative process should be driven not only by the civil sector but also the government sector. The government sector should support people’s participation systematically. The participatory factors to drive the legislative process include the proposal of legislation and other forms of direct democracy for the rights and liberties of the people through both informal and formal mechanisms, where communities, media, academia, and non-profit organizations take roles and work together. If any proposed legislation would address financial issues, the prime minister’s approval is required for the bill to proceed through the legislative process; currently, unapproved such bills poses a significant challenge to the people’s legislative initiative process. Although the Initiative Process Act facilitates the drafting and proposal process, the greater challenge is how to drive the subsequent process with the mechanisms and techniques to enhance cooperation among the government (government agencies), the political sector (the government and the parliament), and the civil sector (the stakeholders, the public, the media, and academia). As a result, the legislation will truly be enforced to meet the public interest. For future research, the roles of the civil sector in terms of legislative proposals should be followed up. A comparative study may be undertaken to learn about the achievements, obstacles, and success factors of such movements.

สถาบันพระปกเกล้า. ห้องสมุดสถาบันพระปกเกล้า

Address: กรุงเทพมหานคร

Email: kpilibrary@kpi.ac.th

Created: 2566

Modified: 2024-02-28

Issued: 2567-02-28

งานวิจัย/Research report

application/pdf

ISBN: 9786164763494

tha

©copyrights สถาบันพระปกเกล้า

ลำดับที่.	ชื่อแฟ้มข้อมูล	ขนาดแฟ้มข้อมูล	จำนวนเข้าถึง	วัน-เวลาเข้าถึงล่าสุด
1	kpi research 6717.pdf	2.46 MB	10	2025-09-23 14:38:02

ใช้เวลา

0.019133 วินาที