พิธีกรรมและแนวปฏิบัติต่อชีวิตและความตายอย่างมีสติ ของพุทธศาสนิกชน ตำบลท่าสองคอน อำเมืองมหาสารคาม จังหวัดมหาสารคาม

Name: พระมหาณัฐพงษ์ วฑฺฒนสุธี (เคนทา)

Organization : ผู้วิจัย

keyword: พิธีกรรมและแนวปฏิบัติ

; ชีวิตและความตาย

; อย่างมีสติ

Abstract: การวิจัยเรื่อง พิธีกรรมและแนวปฏิบัติต่อชีวิตและความตายอย่างมีสติของพุทธศาสนิกชน ตำบลท่าสองคอน อำเมืองมหาสารคาม จังหวัดมหาสารคาม มีวัตถุประสงค์ คือ 1) เพื่อศึกษาพิธีกรรมและแนวปฏิบัติต่อชีวิตและความตายอย่างมีสติในทางพระพุทธศาสนา 2) เพื่อศึกษาพิธีกรรมและแนวปฏิบัติต่อชีวิตและความตายอย่างมีสติ ในตำบลท่าสองคอน อำเภอเมือง จังหวัดมหาสารคาม 3) เพื่อศึกษาวิเคราะห์พิธีกรรมและการปฏิบัติต่อชีวิตและความตายอย่างมีสติ ในตำบลท่าสองคอน อำเภอเมือง จังหวัดมหาสารคาม การวิจัยครั้งนี้เป็นงานวิจัยเชิงคุณภาพ (Qualitative Research) เป็นการศึกษาจาก เอกสาร (Documentary Research) และการลงภาคสนาม (field work Research) โดยใช้แบบ สัมภาษณ์เชิงลึก (In-depth interview) จึงสามารถสรุปผลการวิจัย ผลการวิจัยพบว่า พิธีกรรมและการปฏิบัติอย่างมีสติต่อชีวิตและความตายนั้น พิธีกรรมมีความสัมพันธ์กันอย่างแนบแน่นกับการดำเดินชีวิตของคนในชุมชนปัจจุบันจนแยกกันแทบไม่ออกเมื่อมีเทศกาลก็มีพิธีกรรม ถึงแม้พิธีกรรมจะเป็นการกระทำที่คนเราสมมติขึ้นเป็นขั้นเป็นตอนมีระเบียบวิธี เพื่อให้เป็นสื่อหรือหนทางที่จะนำมาซึ่งความสำเร็จในสิ่งที่คาดหวังไว้ หรือหมายถึงพฤติกรรมที่มนุษย์พึ่งปฏิบัติต่อความเชื่อทางศาสนาของตนเองไม่ว่าจะเป็นศาสนาใด ๆ ก็ตามต่างก็มีการปฏิบัติต่อศาสนาของตน ตามความเชื่อและความศรัทธาของตนเองในแต่ละศาสนา จึงก่อให้เกิดเป็น “พิธีกรรม” ทางศาสนาด้วยความเชื่อและความศรัทธา จึงทำให้พิธีกรรมมีความสัมพันธ์ต่อชีวิตและความตายเป็นองค์ประกอบสำคัญในชีวิตมนุษย์ตั้งแต่เกิดจนกระทั่งสิ้นชีวิตเป็นกิจกรรมหลักที่สำคัญของชีวิตทางสังคม พิธีกรรมทางพระพุทธศาสนาเป็นสิ่งที่ช่วยหล่อเลี้ยงศาสนธรรมอันเป็นแก่นแท้ของพระพุทธศาสนาการกระทำพิธีกรรมต่าง ๆ ในทางพระพุทธศาสนา จะต้องมีการแนะนำและให้ผู้ร่วมพิธีได้ศึกษาทำความเข้าใจเกี่ยวกับระเบียบแบบแผนพิธีต่าง ๆ ตามหลักการทางพิธีกรรมของพระพุทธศาสนา โดยยึดถืออยู่ในหลักธรรมและหลักปฏิบัติทางพระพุทธศาสนา จะเห็นได้จากการใช้หลักสติมาปรับในพิธีกรรมที่มีความเกี่ยวกับชีวิตและมีการใช้หลักธรรมให้ทางพระพุทธศาสนาหรือคติธรรมที่สอดแทรกอยู่ในพิธีกรรมที่มีความสัมพันธ์ต่อความตาย จึงทำให้คนในชุมชนมีพิธีกรรมและแนวปฏิบัติที่มีความสอดคล้องตามหลักธรรมของพระพุทธศาสนา เพราะโดยส่วนมากคนในชุมชนตำบลท่าสองคอน อำเภอเมือง จังหวัดมหาสารคามมีการนับถือพระพุทธศาสนาเป็นหลัก มีการนำของผู้นำชุมชน ปราชญ์ชุมชนและพระสงฆ์เป็นอย่างดีในการประกอบพิธีกรรมและแนวปฏิบัติให้ถูกต้องตามประเพณีที่สืบทอดกันและมีหลักปฏิบัติหลักธรรมทางพระพุทธศาสนา โดยการนำเอาหลักพื้นฐานในการพัฒนาชีวิตซึ่งเป็นหลักธรรมในทางพระพุทธศาสนาโดยการใช้หลัก “สติ” เพราะสติเป็นหลักแนวทางการพัฒนามนุษย์ สามารถนำสิ่งเหล่านั้นมาประยุกต์ใช้ในชีวิตประจำวันของมนุษย์ ไม่ว่าจะเป็นกิจกรรมงานใด ๆ ในชีวิตประจำวันต้องมีสติและสัมปชัญญะเพราะสติเป็นตัวกำหนด คือ การที่จิตนึกถึงสิ่งที่จะพูด นึกถึงสิ่งจะทำคำที่จะพูดไว้แล้วได้ เป็นอาการที่จิตไม่หลงลืม ไม่เผลอไผล ฉุดคิดขึ้นได้ ระงับยับยั้งใจได้ เรียกอีกอย่างหนึ่งว่า ความไม่ประมาท คือให้ตื่นตัวอยู่เสมอ ทำให้ไม่เลินเล่อพรั่งเผลอ ป้องกันความเสียหาย และสามารถพัฒนาตนเองนำไปสู่การนำเอาหลักที่มีความสำคัญในการดำเนินชีวิตจนกระทั่งหลักธรรมอันเป็นที่สุดของชีวิต เช่น นำเอาหลักอริยมรรค์มีองค์ ๘ มาปรับใช้ในการประกอบอาชีพในทางสุจริต และสามารถเอาไปปรับใช้ในการเป็นผู้นำของชุมชน โดยมีความซื่อสัจสุจริต มีความตั่งใจที่จะนำพาขับเคลื่อนคนในชุมชน รวมถึงมีความเข้าใจในกฎของธรรมชาติอันเป็นหลักความจริงของชีวิต ที่สรรพสิ่งทั้งหลายต้องตกอยู่ภายใต้กฎแห่งความจริงทั้ง ๓ ประการนี้ กล่าวคือ อนิจจัง ทุกขัง อนัตตา ก่อให้เกิดการเจริญมรณสติ เป็นการหมั่นระลึกถึงความตาย เป็นการพัฒนาจิตให้รู้โลกตามที่เป็นจริง และเตรียมตัวเตรียมใจให้พร้อมที่จะเผชิญกับความพลัดพรากสูญเสียเมื่อวันเวลานั้นมาถึง เป็นตัน ดังนั้น พิธีกรรมและแนวปฏิบัติต่อชีวิตและความตายในตำบลท่าสองคอน จึงมีหลักปฏิบัติที่มีความสอดคล้องกับหลักปฏิบัติในทางพระพุทธศาสนา โดยมีการประกอบพิธีกรรมและมีแนวปฏิบัติที่ยึดตามหลักธรรมในทางพระพุทธศาสนา ทำให้พิธีกรรมและการปฏิบัติเหล่านี้ มีบทบาทในการทำให้สมาชิกในชุมชนมีความรู้สึกร่วมเป็นอันหนึ่งอันเดียวกัน และเป็นโอกาสที่จะได้ร่วมทำบุญทำทาน กินเลี้ยง และรื่นเริงสนุกสนานร่วมกัน หนุ่มสาวก็มีโอกาสพบปะกัน อีกทั้งยังเป็นเหตุให้มีการรวมญาติรวมมิตรที่อาศัยอยู่ห่างไกลได้มาร่วมสังสรรค์กัน ทั้งหมดนี้คือ พิธีกรรมที่จะทำให้ทุกคนรู้สึกว่าตนเองเป็นส่วนหนึ่งของชุมชน สังคมหรือประเทศชาติในที่สุด นำไปสู่ความเข้มแข็งของชุมชน หากใช้สิ่งเหล่านี้ให้เป็นประโยชน์ก็เท่ากับว่าเราไม่ตกเป็นทาสของพิธีกรรม แต่เป็นนายของพิธีกรรม

Abstract: The objectives of this research were: 1) to study the rituals and practices of conscious life and death in Buddhism; 2) to study the rituals and practices of conscious life and death in Tha Song Khon Subdistrict, Mueang District, Maha Sarakham Province; 3) to analytically study rituals and conscious life and death of Buddhists in Tha Song Khon Subdistrict. This study was carried out through qualitative research, documentary research, and field work research focusing on in-depth interviews to find the results. The results showed that rituals and practices of conscious life and death are so closely intertwined with people's way of life in the present community that they are almost inseparable. When there are festivals, there are also ceremonies according to their beliefs in each religion. This creates a 'religious ritual" with faith, making rituals related to life and death an essential element of human life. It is the foremost important activity of social life; as a result, people in the community have rituals and practices that are consistent with the principles of Buddhism because most of the people in the Tha Song Khon Subdistrict community are Buddhists with the leadership of the community leaders, community scholars, and monks that are very good at performing rituals and practices following the traditions that have been passed on and have principles of Buddhist teachings. By bringing the principles of Dhammas in Buddhism, such as 'the Eightfold Noble Paths,' as the principle of human development, people can apply the principle in daily life in any activity. There must be consciousness and awareness in everyday life because consciousness determines how the mind thinks about what to say, what to do, and the words to say. It is a symptom that the mind does not forget, also called carelessness or to be always awakened and able to develop oneself, leading to the application of principles that are important in life until the most important Dhamma can be applied in the leadership of the community with honesty and the intention to drive people in the community to understand the laws of nature, which are the principles of life that all things are subject to these three laws of truth, namely, Aniccaṁ, Dukkhaṁ, and Anattā. This leads to the development of mindfulness, the remembrance of death, and the mind to know the world as it really is to prepare oneself to face a ton of separation and loss when that day comes. Therefore, the rituals and practices for life and death in Tha Song Khon Subdistrict are practices that are consistent with Buddhist practice. There are ceremonies and practices based on Buddhist principles. These rituals and practices play a role in making the community members unity and an opportunity to join in making merit, eating, and having fun together, and young people have the opportunity to meet. It also causes the gathering of distant relatives and friends to come together. All this is a ritual that will make everyone feel part of the community, society, or nation. In the end, it leads to the strength of the community by using these advantages. According to Buddhist principles, people are not enslaved to the ritual but are a master of rituals with correct practices.

มหาวิทยาลัยมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย. สำนักหอสมุดและเทคโนโลยีสารสนเทศ

Address: กรุงเทพมหานคร

Email: library@mcu.ac.th

Name: พระโสภณพัฒนบัณฑิต,รศ.ดร.

Role: อาจารย์ที่ปรึกษา

Name: ดร.อดุลย์ หลานวงศ์

Role: อาจารย์ที่ปรึกษา

Created: 2564

Modified: 2023-06-19

Issued: 2566-05-12

วิทยานิพนธ์/Thesis

application/pdf

tha

DegreeName: พุทธศาสตรมหาบัณฑิต

Level: ปริญญาโท

Descipline: สาขาวิชาพระพุทธศาสนา

Grantor: มหาวิทยาลัยมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย

©copyrights มหาวิทยาลัยมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย

ลำดับที่.	ชื่อแฟ้มข้อมูล	ขนาดแฟ้มข้อมูล	จำนวนเข้าถึง	วัน-เวลาเข้าถึงล่าสุด
1	nWfvgkPHzLcfOtCG32GWNJn0ofNfBr3RT3pTgrIu.pdf	3.92 MB	2	2024-06-13 18:48:46

ใช้เวลา

0.019193 วินาที