กระบวนการมีส่วนร่วมของพลัง “บวร” ตามหลักพุทธสันติวิธี ในการพัฒนาวัดให้เป็นแหล่งท่องเที่ยววิถีพุทธ

Name: สิตา จุลวานิช

Organization : ผู้วิจัย

keyword: กระบวนการมีส่วนร่วม

; พลัง “บวร”

; พุทธสันติวิธี

; ท่องเที่ยววิถีพุทธ

Abstract: การวิจัยครั้งนี้เป็นการวิจัยเชิงปฏิบัติการอย่างมีส่วนร่วม (Participatory Action Research) โดย มีวัตถุประสงค์ ดังนี้ คือ 1) เพื่อศึกษาวิเคราะห์ สภาพบริบท ปัจจัยพื้นฐานของวัด สีกุก ตำบลน้ำเต้า อำเภอบางบาล จังหวัดพระนครศรีอยุธยา ในการพัฒนาเป็นแหล่งท่องเที่ยววิถีพุทธ 2) เพื่อสร้างกระบวนการมีส่วนร่วมของพลัง “บวร” ตามหลักพุทธสันติวิธี ในการพัฒนาวัดสีกุก ตำบลน้ำเต้า อำเภอบางบาล จังหวัดพระนครศรีอยุธยา ให้เป็นแหล่งท่องเที่ยววิถีพุทธ 3) เพื่อนำเสนอกระบวนการมีส่วนร่วมของพลัง “บวร” ตามหลักพุทธสันติวิธี ในการพัฒนาวัดสีกุก ตำบลน้ำเต้า อำเภอบางบาล จังหวัดพระนครศรีอยุธยา ให้เป็นแหล่งท่องเที่ยววิถีพุทธ เครื่องมือที่ใช้ในการวิจัยคือ การสัมภาษณ์ การสังเกตุการณ์อย่างมีส่วนร่วม นักวิจัยท้องถิ่น การสนทนากลุ่ม การประชุมแบบมีส่วนร่วมอย่างสร้างสรรค์ (AIC) การร่วมสะท้อนกิจกรรมด้วยเทคนิค (AAR) การออกแบบจัดกิจกรรมหลัก 4 ครั้ง การประเมินผลโดยการวิเคราะห์ข้อมูลเชิงคุณภาพ ผลการวิจัยพบว่า 1) วัดสีกุก มีลักษณะที่ตั้งทางกายภาพที่เป็นเอกลักษณ์ เป็นเสน่ห์ของพื้นที่ มีประวัติศาสตร์ความเป็นมาที่ยาวนาน มีกิจกรรมทางพระพุทธศาสนาเพื่อส่งเสริมด้านศีลธรรม มีปัจจัยพื้นฐานที่สามารถพัฒนาวัดให้เป็นแหล่งท่องเที่ยวได้ แต่ยังมีบางประเด็นที่เป็นเครื่องกีดขวาง และภาพอนาคตในการพัฒนาวัดสีกุกคือให้เป็นสถานที่ท่องเที่ยวอย่างมั่นคง มั่งคั่ง ยั่งยืน เป็นสถานที่ท่องเที่ยวยอดนิยมของจังหวัดพระนครศรีอยุธยา 1) การสร้างกระบวนการมีสวนร่วมในการพัฒนาวัดสีกุกให้เป็นแหล่งท่องเที่ยวคือการนำหลักคำสอนทางพระพุทธศาสนา คือ หลักอปริหานิยธรรม และ สาราณียธรรมมาบูรณาการ โดยอาศัยกระบวนการวิจัยเชิงปฏิบัติการอย่างมีส่วนร่วม (PAR) ในการออกแบบดำเนินกิจกรรมต่าง ๆ ที่มีกลไกสำคัญ คือ การมีพลัง “บวร” ร่วมเป็นนักวิจัย โดยมีนักวิจัยเป็นพี่เลี้ยง (กัลยาณมิตร) ๓) กระบวนการในการดำเนินงานและการขับเคลื่อนกิจกรรมการสร้างการมีส่วนร่วมของพลัง “บวร” ในการพัฒนาวัดเป็นแหล่งท่องเที่ยววิถีพุทธ มี 4 กิจกรรมคือ (1) การสร้างความตระหนักรู้ เปิดใจรับฟัง ร่วมแสดงความคิดเห็น (2) ค้นหาโอกาสและวิเคราะห์ปัญหา อุปสรรค (3) จุดพลังสร้างการมีส่วนร่วมจากบุคลากรในวัด (4) เตรียมความพร้อมปฏิบัติตามแผน เพื่อดำเนินการเข้าสู่ขั้นตอนการปฏิบัติการอย่างมีส่วนร่วมโดยจัดเวทีเสวนาเปิดพื้นที่ 2 ครั้ง โดย ครั้งที่ 1 เปิดพื้นที่ขยายเครือข่าย และเตรียมความพร้อมเป็นแหล่งท่องเที่ยว ครั้งที่ 2 สานต่อความร่วมมือ สร้างพลังการมีส่วนร่วม ผลของกระบวนการสร้างการมีส่วนร่วมของเครือข่าย “บวร” ทำให้วัดสีกุกเกิดการพัฒนาและปรับปรุงเตรียมความพร้อมของวัดให้เป็นแหล่งท่องเที่ยววิถีพุทธโดยทุกฝ่ายเห็นจุดหมายในทางเดียวกันทั้งเรื่องของจุดเน้นของสถานที่ การปรับปรุงภูมิทัศน์ การเตรียมความพร้อมของบุคลากร การทำแผนประชาสัมพันธ์ การทำอัตลักษณ์ของวัดให้ดึงดูดนักท่องเที่ยว การปรับปรุงเพจวัดเพื่อสร้างการรับรู้สู่สาธารณะ องค์ความรู้จากงานวิจัย คือ SIKUK โมเดล ประกอบด้วย S (Social Network) เครือข่ายความร่วมมือซึ่งก็คือพลัง “บวร” I (Interconnection) ) กลไกที่ช่วยขับเคลื่อนและประสานงานระหว่างผู้วิจัยกับชุมชน คือการมีนักวิจัยท้องถิ่น K (Kalyāṇamitta) ผู้วิจัยทำหน้าที่เป็นพี่เลี้ยงในการดำเนินกิจกรรมต่าง ๆ U (Unity) กลุ่มพลัง “บวร” หมั่นประชุมปรึกษาหารือกัน ร่วมกันกันขับเคลื่อนกิจกรรมการพัฒนาวัด K (Kick Off) หมายถึงการเริ่มต้นที่จะเปิดพื้นที่วัดสีกุกเป็นแหล่งท่องเที่ยววิถีพุทธโดยการประชาสัมพันธ์ และผลสำเร็จจากการมีส่วนร่วมในการพัฒนาของพลัง “บวร” สะท้อนให้เห็นเป็น 4 ด้าน ได้แก่ ด้านกายภาพ ด้านสังคมภาพ ด้านจิตภาพ และด้านปัญญาภาพ ส่วนผลสัมฤทธิ์ กล่าวโดยรวมได้ 4 ประเด็นที่เรียกว่า PIPS ซึ่งประกอบด้วย Peaceful Land เป็นพื้นที่แห่งความสุขทั้งภายนอกและภายใน Income ให้เกิดรายได้ เกิดเศรษฐกิจชุมชน Pride เกิดความภาคภูมิใจในท้องถิ่น Sustainability วัดได้รับการพัฒนาอย่างยั่งยืน

Abstract: The study used a participatory action research with the following objectives: 1) to investigate the context and fundamental elements influencing the development of Wat Sikuk, Nam Tao Subdistrict, Bang Ban District, Ayutthaya Province as a Buddhist tourist attraction; 2) to establish the participatory process of “Bowon” (Village, Temple, Government Agency) power based on Buddhist peaceful means; and 3) to present the participatory process of “Bowon” (village, temple, government agency) power based on Buddhist peaceful means in developing temple as the Buddhist tourist attraction. The research tools included an interview, participant observation by local researchers, focus group discussion, an Appreciative Interaction Commitment (AIC), an After-Action-Review technique (AAR), and a 4-time activity design that was evaluated using qualitative data analysis. From the study, the following results are found: 1) Wat Sikuk has a unique physical location that adds to its charm, as well as a long history that includes Buddhist activities to promote morality. The temple contains fundamental elements that have the potential to become a tourist attraction. Despite some obstacles, the expected future scenario is for Wat Sikuk to become Ayutthaya's stable, wealthy, sustainable, and well-known tourist attraction. 2) The establishment of a participatory process in the development of Wat Sikuk as a tourist attraction is based on the integration of Buddhist teachings on Aparihāniyadhamma (conditions of welfare) and Sāraṇīyadhamma (states of conciliation) through participatory action research in designing various activities. The main mechanism is to have “Bowon” power as the co-researchers with researcher as the mentor on a friendly manner (Kalyāṇamitta). 3) The process to create participation of “Bowon” power in developing temple as the Buddhist tourist attraction consists of four activities: (1) Raising awareness through listening and expressing ideas; (2) Seeking opportunities and analyzing problems; (3) Creating power through the participation of people within the temple; (4) Preparing to implement the plan. An open forum is held twice to begin the implementation process with participation: once to expand the network and prepare to become a tourist attraction, and the other time to collaborate for empowering participation. The results of the "Bowon" network participation process result in the development of Wat Sikuk and the readiness of the temple to be a Buddhist tourist attraction, in which every sector shares the common goal of highlighting the tourist spots, improving the landscape, preparing personnel, creating a public relations plan, creating the temple's identity to attract tourists, and improving the temple website to raise public awareness. The body of knowledge gained from the study called “SIKUK” which includes: “S” stands for social network for cooperation, which is “Bowon” power; "I" stands for interconnection, which is the mechanism that allows researchers and communities to collaborate and drive local research; "K" stands for Kalyāṇamitta, researcher acts as a mentor in various activities; "U" stands for Unity, “Bowon” power group held regular meetings to discuss together to drive the temple development activities; "K" stands for Kick Off which is the beginning to turn the area of Wat ​Sikuk into a Buddhist tourist attraction through public relations. The success from participating in the development of "Bowon" power is classified into four aspects: physical, social, mental, and intellectual. While the achievement can be summarized into four points known as PIPS, which include: a peaceful land that brings both inner and outer happiness; income that leads to community economic development; pride which refers to local pride; and sustainability that leads to the temple's long-term development.

มหาวิทยาลัยมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย. ส่วนหอสมุดกลาง

Address: พระนครศรีอยุธยา

Email: library@mcu.ac.th

Name: ผศ. ดร.ขันทอง วัฒนะประดิษฐ์

Role: อาจารย์ที่ปรึกษา

Name: พระครูปลัดอดิศักดิ์ วชิรปญฺโญ, ดร.

Role: อาจารย์ที่ปรึกษา

Created: 2565

Modified: 2023-06-11

Issued: 2566-05-08

วิทยานิพนธ์/Thesis

application/pdf

tha

DegreeName: พุทธศาสตรดุษฎีบัณฑิต

Level: ปริญญาเอก

Descipline: สาขาวิชาสันติศึกษา

©copyrights มหาวิทยาลัยมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย

ลำดับที่.	ชื่อแฟ้มข้อมูล	ขนาดแฟ้มข้อมูล	จำนวนเข้าถึง	วัน-เวลาเข้าถึงล่าสุด
1	6BzolF9IP3IjfCi7dxA606fiO8RJVgXEEBdg1HcO.pdf	12.14 MB	12	2025-12-25 08:33:37

ใช้เวลา

0.028689 วินาที