สิทธิทางทรัพย์สินของพระภิกษุในพระพุทธศาสนา

Buddhist priest’s right to property

Name: นรา ถิ่นนัยธร

keyword: สิทธิทางทรัพย์สิน

; ทรัพย์สินของพระภิกษุ

; พระภิกษุ

Abstract: ในปัจจุบัน ประเทศไทยยังไม่มีบทบัญญัติของกฎหมายที่ว่าด้วยเรื่องสิทธิทางทรัพย์สินของพระภิกษุไว้โดยเฉพาะ การจัดการกับทรัพย์สินของพระภิกษุจึงเป็นไปตามหลักทั่วไปตามมาตรา 1336 แห่งประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์ ทรัพย์สินที่พระภิกษุได้มาในระหว่างเวลาที่อยู่ในสมณเพศ ตกเป็นกรรมสิทธิ์ของพระภิกษุ ซึ่งพระภิกษุสามารถที่จะจำหน่ายไปในระหว่างชีวิตหรือทำพินัยกรรมกับทรัพย์สินเหล่านั้นได้ รวมถึงสามารถนำกลับไปเป็นทรัพย์สินส่วนตัวภายหลังจากลาสิกขาได้อีกด้วย ทำให้พระภิกษุที่ไม่ยึดมั่นในพระธรรมวินัย ใช้ประโยชน์จากบทบัญญัติของกฎหมายนี้ในการแสวงหาทรัพย์สินจากความเชื่อความศรัทธาของประชาชน เพื่อประโยชน์ของตนเอง ในขณะที่ทรัพย์สินที่มีอยู่ก่อนอุปสมบทเป็นพระภิกษุ ก็ไม่มีบทบัญญัติของกฎหมายในการตัดกรรมสิทธิ์หรือจำกัดการใช้สิทธิกับทรัพย์สินประเภทนี้ ทำให้บางกรณีพระภิกษุอาจใช้สิทธิโดยไม่เหมาะสมกับความเป็นสมณเพศได้ ในเรื่องของการรับมรดก กฎหมายอนุญาตให้พระภิกษุสามารถรับมรดกได้ ไม่ว่าจะในฐานะทายาทโดยธรรมหรือโดยพินัยกรรม ทำให้พระภิกษุผู้ละจากทรัพย์สินทางโลกกลับกลายเป็นผู้มีทรัพย์สินขึ้นมาจากการรับมรดก นอกจากนี้ ยังมีประเด็นอื่น ๆ ที่พระภิกษุเข้าไปเกี่ยวพันกับทรัพย์สิน เช่น การเข้าทำนิติกรรมของพระภิกษุที่มีวัตถุประสงค์เป็นการต้องห้ามชัดแจ้งโดยพระธรรมวินัย ที่แม้จะมีบทบัญญัติมาตรา 150 แห่งประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์ บัญญัติให้การใดมีวัตถุประสงค์เป็นการต้องห้ามชัดแจ้งโดยกฎหมายเป็นการพ้นวิสัยหรือเป็นการขัดต่อความสงบเรียบร้อยหรือศีลธรรมอันดีของประชาชน เป็นโมฆะ แต่ก็ยังมีปัญหาในเรื่องของการใช้และตีความบทบัญญัติดังกล่าวว่านิติกรรมของพระภิกษุที่มีวัตถุประสงค์เป็นการต้องห้ามชัดแจ้งโดยพระธรรมวินัยนั้น ตกเป็นโมฆะหรือไม่ หรืออย่างในกรณีของชายที่ไปอุปสมบทเป็นพระภิกษุในขณะที่มีภริยาอยู่ ทำให้เกิดความไม่เหมาะสมในการจัดการสินสมรสร่วมกับภริยาในขณะที่สามีดำรงอยู่ในสมณเพศ เพื่อให้สิทธิทางทรัพย์สินของพระภิกษุในพระพุทธศาสนามีความสอดคล้องกับสภาวะของเพศบรรพชิตและเอื้อต่อการประพฤติตามพระธรรมวินัยอย่างเป็นระบบ ผู้เขียนจึงเสนอให้ปรับปรุงแก้ไขบทบัญญัติของกฎหมายทางโลก โดยยกเลิกบทบัญญัติมาตรา 1622 ถึงมาตรา 1624 แห่งประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์ และให้มีบทบัญญัติของกฎหมายที่ว่าด้วยเรื่องของสิทธิทางทรัพย์สินของพระภิกษุแยกออกมาเป็นพิเศษจากประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์ โดยมีร่างพระราชบัญญัติว่าด้วยการจัดการทรัพย์สินของวัดและพระภิกษุ พ.ศ. .... ฉบับคุณไพบูลย์ นิติตะวัน เป็นต้นแบบในการปรับปรุงแก้ไข โดยผู้เขียนเสนอให้ทรัพย์สินของพระภิกษุที่ได้มาในระหว่างเวลาที่อยู่ในสมณเพศ ตกเป็นทรัพย์สินของวัดที่พระภิกษุสังกัดอยู่ทันทีที่พระภิกษุได้รับทรัพย์สิน เว้นแต่ ทรัพย์สินที่ได้รับจากการเรียกร้องสิทธิที่ตกติดอยู่กับสภาพบุคคล เช่น ชีวิต ร่างกาย อนามัย เสรีภาพ ชื่อเสียงเกียรติยศ รวมถึงทรัพย์มรดก ให้ถือว่าอยู่ในฐานะเดียวกันกับทรัพย์สินของบุคคลที่มีอยู่ก่อนอุปสมบทเป็นพระภิกษุ โดยพระภิกษุที่ได้รับทรัพย์สินมาในระหว่างเวลาที่อยู่ในสมณเพศ สามารถใช้สอยหรือแจกจ่ายทรัพย์สินนั้นได้ตามพระธรรมวินัย และตามปกติประเพณี ส่วนทรัพย์สินที่มีอยู่ก่อนอุปสมบทเป็นพระภิกษุ ทรัพย์สินที่ได้รับเนื่องจากสิทธิที่มีอยู่ก่อนอุปสมบทเป็นพระภิกษุ รวมทั้งดอกผลที่เกิดขึ้น ในระหว่างที่บุคคลนั้นอุปสมบทเป็นพระภิกษุ ผู้เขียนเสนอให้ทรัพย์สินเหล่านี้ไม่ถือเป็นทรัพย์สินที่พระภิกษุได้มาในระหว่างเวลาที่อยู่ในสมณเพศ และหากได้นำทรัพย์สินเหล่านี้ไปแลกเปลี่ยนเป็นทรัพย์สินอื่น ซื้อทรัพย์สินอื่นมา หรือขายได้เป็นเงินมา ในระหว่างที่บุคคลนั้นอุปสมบทเป็นพระภิกษุ ทรัพย์สินอื่นหรือเงินที่ได้มานั้น ไม่ถือเป็นทรัพย์สินที่พระภิกษุได้มาในระหว่างเวลาที่อยู่ในสมณเพศ ส่วนความสามารถในการทำนิติกรรมของพระภิกษุนั้น เมื่อพระภิกษุจะต้องประพฤติปฏิบัติตามพระธรรมวินัยที่พระพุทธเจ้าบัญญัติ ผู้เขียนจึงได้เสนอให้นิติกรรมที่มีวัตถุประสงค์เป็นการต้องห้ามชัดแจ้งโดยพระธรรมวินัย ตกเป็นโมฆะ ส่วนการกระทำที่เกี่ยวกับทรัพย์สินที่มีอยู่ก่อนอุปสมบทเป็นพระภิกษุ ผู้เขียนได้เสนอให้การใดที่พระภิกษุได้กระทำไปเกี่ยวกับทรัพย์สินที่มีอยู่ก่อนอุปสมบทเป็นพระภิกษุ เป็นโมฆะ โดยในการแสดงเจตนาเกี่ยวกับทรัพย์สินที่มีอยู่ก่อนอุปสมบทเป็นพระภิกษุ เห็นควรให้พระภิกษุตั้งตัวแทนสำหรับแสดงเจตนาเกี่ยวกับทรัพย์สินที่มีอยู่ก่อนอุปสมบทเป็นพระภิกษุแทนตน และตัวแทนของพระภิกษุนี้เองก็ยังสามารถที่จะจัดการกับทรัพย์มรดกที่พระภิกษุได้รับมาในระหว่างเวลาที่อยู่ในสมณเพศ รวมถึงจัดการทรัพย์สินร่วมกับภรรยาของพระภิกษุแทนพระภิกษุได้อีกด้วย

มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์. หอสมุดแห่งมหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์

Address: กรุงเทพมหานคร

Email: preserv@tu.ac.th

Name: มุนินทร์ พงศาปาน

Role: อาจารย์ที่ปรึกษาหลัก

Name: สุรศักดิ์ มณีศร

Role: อาจารย์ที่ปรึกษาร่วม

Created: 2564

Modified: 2566-04-25

Issued: 2566-04-25

วิทยานิพนธ์/Thesis

application/pdf

DOI: 10.14457/TU.the.2021.640

tha

DegreeName: นิติศาสตรดุษฎีบัณฑิต

Level: ปริญญาเอก

Descipline: นิติศาสตร์

Grantor: มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์

©copyrights มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์

ลำดับที่.	ชื่อแฟ้มข้อมูล	ขนาดแฟ้มข้อมูล	จำนวนเข้าถึง	วัน-เวลาเข้าถึงล่าสุด
1	11395nara.pdf	21.54 MB	5	2025-03-06 09:58:16

ใช้เวลา

0.033771 วินาที