การใช้ประโยชน์และการจัดการไม้เชื้อเพลิงในป่าครัวเรือน กรณีศึกษา เมืองไชบูลี แขวงสะหวันนะเขต สาธารณรัฐประชาธิปไตยประชาชนลาว

Utilization and management in household forest for fuelwood case study of Xaybouly district, Savannakhet province, Lao people's Democratic Republic

Name: Phonesavan Phasawath.

keyword: ป่าครัวเรือน ลาว ไซยะบุรี

ThaSH: มหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์ -- วิทยานิพนธ์. วท.ม. (วนศาสตร์ชุมชน) 2560.

Classification :.LCCS: SD657.L28

ThaSH: มหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์. -- สาขาวนศาสตร์ชุมชน -- วิทยานิพนธ์

ThaSH: ป่าชุมชน -- ลาว -- ไซยะบุรี

ThaSH: ผลผลิตจากป่า -- ลาว -- ไซยะบุรี

ThaSH: ฟืน -- ลาว -- ไซยะบุรี

Abstract: การศึกษาครั้งนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อ 1) ศึกษาปริมาณการใช้ประโยชน์ไม้เชื้อเพลิงในป่าครัวเรือนของราษฎร 2) ศึกษาสถานภาพปัจจุบันและวิเคราะห์ศักยภาพของป่าครัวเรือนในการผลิตไม้เชื้อเพลิงและ3) กำหนดแนวทางการจัดการป่าครัวเรือนในเมืองไชบูลี แขวงสะหวันนะเขต ทำการสำรวจตัวแทนครัวเรือน จำนวน 173 ตัวอย่างด้วยแบบสัมภาษณ์และวางแปลงตัวอย่างเป็นวงกลมรัศมี 12.62 เมตร จำนวน 86 แปลง เพื่อเก็บข้อมูลความถี่ ความหนาแน่น ความเด่น ดัชนีความสำคัญ และปริมาตรไม้ในป่าครัวเรือน จากนั้นนำข้อมูลมาวิเคราะห์แนวทางการจัดการป่าครัวเรือนโดยใช้เทคนิคการวิเคราะห์ SWOT และTOWS matrix จากการศึกษาพบว่า ทุกครัวเรือนมีการใช้ไม้เชื้อเพลิงในครัวเรือน และร้อยละ 7.51 ใช้ไม้เชื้อเพลิงเพื่อ การค้าไม้เชื้อเพลิงในครัวเรือนมีปริมาณการใช้เฉลี่ย 7.39 ลูกบาศก์เมตรต่อครัวเรือนต่อปีมีรูปแบบการใช้ ไม้เชื้อเพลิงในครัวเรือน 2 รูปแบบ คือ การใช้ในรูปแบบไม้ฟืน (ร้อยละ 98.27) และรูปแบบถ่าน (ร้อยละ 1.73) ส่วนการใช้ประโยชน์ไม้เชื้อเพลิงเพื่อการค้ามีปริมาณเฉลี่ยเท่ากับ 25.90 ลูกบาศก์เมตรต่อครัวเรือนต่อปีโดยชนิดไม้ที่นิยมนำมาทำไม้ฟืน ได้แก่ เต็ง รัง ตะแบก เปล้าใหญ่ เป็นต้น ส่วนไม้ติ้ว สำหรับขายเข้าโรงงาน การตลาดเพื่อจำหน่ายไม้เชื้อเพลิงในเมืองไชบูลีมี 2 ลักษณะ คือ ตลาดในชุมชนและตลาดโรงงานผลิตถ่านขาว การครอบครองป่าครัวเรือนของกลุ่มตัวอย่างจากการศึกษาพบว่าร้อยละ 94.64 มีป่าครัวเรือนในการครอบครองจำนวน 1 แปลง มีพื้นที่เฉลี่ยประมาณ 3.42 เฮกแตร์ต่อครัวเรือนในปี 2559 โดยลดลงจากอดีตที่มี เฉลี่ยประมาณ 4.25 เฮกแตร์ต่อครัวเรือนในแปลงป่าครัวเรือนมีจำนวนชนิดพันธุ์ที่สำรวจพบมากกว่า 61 ชนิดพันธุ์ใน 32 วงศ์ โดยที่มีดัชนีความสำคัญสูงสุด 3 อันดับแรกได้แก่ เต็ง (61.98) รกฟ้า (38.88) และติ้ว (18.13) ซึ่งมีปริมาตรไม้ทั้งหมดเท่ากับ 68.56 ลูกบาศก์เมตรต่อเฮกแตร์ จากผลการศึกษาดังกล่าวชี้ให้เห็นว่าผลผลิตของไม้เชื้อเพลิงยังมีเพียงพอที่จะตอบสนองความต้องการใช้ประโยชน์ไม้เชื้อเพลิงสำหรับครัวเรือน แต่ผลผลิตไม้เชื้อเพลิงเพื่อการค้ามีแนวโน้มไม่เพียงพอ เนื่องจากการลดลงของพื้นที่ป่าครัวเรือนจากการเปลี่ยนแปลงการใช้ประโยชน์ที่ดินและไม้บางชนิดที่นิยมนำมาใช้เป็นไม้เชื้อเพลิงมีจำนวนลดลงและไม่พบในบางช่วงของขนาดความโตที่เหมาะสมในการนำมาใช้เป็นไม้เชื้อเพลิง ดังนั้นการศึกษานี้จึงได้กำหนดแนวทางการจัดการป่าครัวเรือนเพื่อใช้ประโยชน์ไม้เชื้อเพลิงเป็น 4 แนวทางหลัก ได้แก่ แนวทางการจัดการเชิงรุกแนวทางการจัดการเชิงป้องกัน แนวทางการจัดการเชิงแก้ไข และแนวทางการจัดการเชิงรับ ซึ่งสามารถกำหนดแนวทางการจัดการป่าครัวเรือนได้ ทั้งหมด 9 แนวทางโดยเป้าหมายของการกำหนดแนวทางการจัดการป่าครัวเรือนคือประชาชนในท้องถิ่นสามารถมีไม้เชื้อเพลิงใช้อย่างยั่งยืน This study aims to investigate three areas: 1) the quantity of fuelwood utilization from the household forest by the local people in the research community 2) to identify the existing capability of fuelwood productivity of the household forest and 3) to formulate guidelines of household forest management in Xaybouly District, Savannakhet Province. Interviews with 173 households were conducted via questionnaire and 86 circle sample plots were surveyed within the household forest with a radian of 12.62 meters to determine the frequency, density, dominance, IVI and volume of fuelwood. SWOT analysis and TOWS matrix were applied for formulating the guidelines of household forest management. The study found that all respondents use fuelwood for household consumption and 7.51 percent of the respondents use fuelwood for commercial purposes. The average quantity of fuelwood utilized for household consumption was 7.39 cubic meters per household per year. Two types of fuelwood were used by respondents for consumption: namely fuelwood (98.27 percent) and charcoal (1.73 percent). The average quantity of fuelwood utilized for commercial purposes was 25.90 cubic meters per household per year. The tree species of fuelwoods sold out common found namely Shorea obtusa, Shorea siamensis, Lagerstroemia sp. Croton persimilis and Cratoxylum sp. The local market and the white charcoal factory were found to be the main markets of fuelwood for surveyed villages. Additionally, the study found that 94.64 percent of respondents had one plot of their own forestland, and that it is located in the Deciduous forest. Results also showed that the average area of household forest has decreased, measuring 4.25 hectares per household in the past and measuring, 3.42 hectares per household in 2016.The top three most important species identified by the importance value index were Shorea obtusa (61.98), Terminalia Alata (38.88) and Cratoxylum sp. (18.13). The fuelwood volume in the household forest measured about 68.56 cubic meters per hectare. Findings of this study indicated that the fuelwood volume in the household forest is enough for household consumption although it may be insufficient for household commercial purposes. Finally, this study presents four principles to be included in guidelines for household forest management: integration strategy, defensive strategy, intensive strategy, and reactionary strategy with the overarching goal as the sustainability of fuelwood management in the local village.

มหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์. สำนักหอสมุด

Address: กรุงเทพมหานคร

Email: tdckulib@ku.ac.th

Name: นิตยา เมี้ยนมิตร

Role: อาจารย์ที่ปรึกษาวิทยานิพนธ์หลัก

Name: รัชนี โพธิแท่น

Role: อาจารย์ที่ปรึกษาวิทยานิพนธ์ร่วม

Created: 2560

Modified: 2566-04-12

Issued: 2566-04-12

วิทยานิพนธ์/Thesis

วิทยานิพนธ์/Thesis

application/pdf

URL: https://kasetsart.idm.oclc.org/login?url=https://www.lib.ku.ac.th/KUthesis/2560/phonesavan-pha-all.pdf

CallNumber: SD657.L28 .พ17

tha

Spatial: ลาว

Spatial: ไซยะบุรี

DegreeName: วิทยาศาสตรมหาบัณฑิต

Level: ปริญญาโท

Descipline: วนศาสตร์ชุมชน

Grantor: มหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์

©copyrights มหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์

ลำดับที่.	ชื่อแฟ้มข้อมูล	ขนาดแฟ้มข้อมูล	จำนวนเข้าถึง	วัน-เวลาเข้าถึงล่าสุด
1	phonesavan-pha-all.pdf	2.86 MB	2	2025-03-24 17:02:23

ใช้เวลา

0.023386 วินาที