พันธุศาสตร์ประชากรของแมงกะพรุนกล่อง Chiropsoides buitendijli ในน่านน้ำไทย

Population genetics of box jellyfish chiropsoides buitendijki in Thai waters

Name: สุพัตรา ตะเหลบ

ThaSH: มหาวิทยาลัยบูรพา -- สาขาวิชาวาริชศาสตร์

Classification :.DDC: 593.53

ThaSH: แมงกะพรุนกล่อง -- อ่าวไทย

Abstract: แมงกะพรุนกล่อง Chiropsoides buitendijki เป็นสัตว์ทะเลที่มีพิษรุนแรง สามารถพบได้ตลอดแนวชายฝั่งทะเลของประเทศไทยทั้งอ่าวไทยและทะเลฝั่งอันดามัน และเป็นหนึ่งในชนิดของแมงกะพรุนกล่องที่เป็นสาเหตุของการบาดเจ็บในประเทศไทย การบลูมของแมงกะพรุน กล่องชนิดนี้มักมีความผันแปรตามช่วงเวลาและพื้นที่จึงเป็นที่น่าสนใจว่าแมงกะพรุนที่พบในต่าง พื้นที่เป็นประชากรเดียวกันหรือไม่ ผู้วิจัยจึงได้ประเมินความหลากหลายทางพันธุกรรมของประชากรแมงกะพรุนกล่องชนิดนี้ที่รวบรวมจากบริเวณอันดามันเหนือ (จังหวัดพังงา, N=30) อันดามันใต้ (จังหวัดตรัง, N=40) และอ่าวไทย (จังหวัดสงขลา, N=5) ระหว่าง ปี พ.ศ. 2560 –2561 โดยใช้ลำดับนิวคลีโอไทด์บางส่วนของยีนไซโทโครม ออกซิเดสจากไมโทคอนเดรีย (Cytochrome oxidase subunit I) ความยาว จำนวน 790 คู่เบส นอกจากนี้ยังมีการยืนยันชนิดของตัวอย่าง ทั้งหมดด้วยลักษณะสัณฐานร่วมกับการประเมินความแตกต่างทางพันธุกรรมเพิ่มเติม ด้วยลำดับนิวคลีโอไทด์ของยีน 16S และ 18S rRNA (N = 5-10 ต่อตัวอย่าง) ผลการศึกษาพบความแตกต่างทางสัณฐานที่ชัดเจน (ขนาด และ รูปร่าง Rhopalial niche ostia ) ระหว่างตัวอย่างจากทะเลอันดามัน และอ่าวไทย แต่มีเพียงยีน COI และ 16S rRNA ที่แสดงระดับความแตกต่างระหว่างอันดามัน และอ่าวไทย เท่ากับ ร้อยละ 8.6-9.2 (COI) และ 4.8-5.4 (16S rRNA) ซึ่งยังอยู่ในระดับความผันแปรภายในชนิด สำหรับกลุ่ม Cubozoa การวิเคราะห์พันธุศาสตร์ประชากรแสดงรูปแบบแฮพโพลไทป์ของลำดับนิวคลีโอไทด์ของยีน COI ที่แตกต่างกันทั้งหมด 32 แบบ โดยมีจำนวนตำแหน่งที่มีความแปรปรวน (variable sites) 91 ตำแหน่ง (11.51%) ความหลากหลายแฮพโพลไทป์ ( H) ภายในแต่ละกลุ่มตัวอย่างอยู่ในช่วง 0 –0.933 และระดับความหลากหลายนิวคลีโอไทด์ ( π) อยู่ในช่วง 0-0.005 แฮพโพลไทป์ ส่วนใหญ่มีความถี่ต่ำและมีความเฉพาะต่อสถานที่ ทั้งนี้ค่าความหลากหลายทางพันธุกรรมของตัวอย่างกลุ่มประชากรจากทะเลอันดามัน ( H=0.816-0.933, π = 0.002-0.005) มีค่าสูงกว่ากลุ่มจากอ่าวไทย (H และ π =0) นอกจากนี้การวิเคราะห์ AMOVA, ค่า pairwise FST และแผนภูมิ โครงข่ายความสัมพันธ์ระหว่างแฮพโพลไทป์แสดงความแตกต่างระหว่างตัวอย่างอันดามัน กับ อ่าวไทยอย่างมีนัยสำคัญทางสถิติ (ค่า pairwise FST= 0.963 - 0.977, P< 0.007) แต่แผนภูมิโครงข่ายความสัมพันธ์ระหว่างแฮพโพลไทป์กลับแสดงโครงข่ายในลักษณะเป็นพุ่ม (bush-like) ซึ่งไม่สะท้อนการแบ่งทางภูมิศาสตร์อย่างชัดเจน เป็นไปในทิศทางเดียวกับการวิเคราะห์รูปแบบการถ่ายเทยีนที่ไม่พบการแบ่งประชากรย่อยในทะเลอันดามัน (panmixia) ความแตกทางสัณฐานและทางพันธุกรรมระหว่างประชากรอ่าวไทยและทะเลอันดามัน อาจสะท้อนอิทธิพลของภูมิประเทศร่วมกับการที่ประชากรอ่าวไทยอาจมีขนาดเล็กทำให้เกิดการสูญหายทางพันธุกรรมอย่างรวดเร็วอย่างไรก็ตาม ความแตกต่างทางพันธุกรรมของตัวอย่างจากอันดามันเหนือและใต้อาจเป็นผลลัพธ์จากธรรมชาติของยีน COI ในประชากรสัตว์ไม่มีกระดูกสันหลังที่มีอัตราการกลายสูงกว่าระดับการถ่ายเทยีน ทำให้มีแฮพโพลไทป์เฉพาะถิ่น จำนวนมาก (πsyn = 7.4%) ร่วมอิทธิพลของการสืบพันธุ์แบบไม่อาศัยเพศภายในพื้นที่และอิทธิพลของกระแสน้ำทะเลในฤดูมรสุมตะวันตกเฉียงใต้ผลการศึกษาในครั้งนี้แสดงความแตกต่างของรูปแบบการกระจายพันธุ์ของแมงกะพรุนกล่องที่แตกต่างกันในอ่าวไทย และทะเลอันดามัน ซึ่งอาจต้องมีรูปแบบการจัดการที่แตกต่างกัน

Abstract: The venomous box jellyfish Chiropsoides buitendijki can be observed throughout Thailand's coastal areas, including the Gulf of Thailand and the Andaman Sea. It is among the species that can cause severe skin injuries. The occurrence of C. buitendijki blooms has varied across locations and can be seasonal. Therefore, an interesting question is whether the box jellyfish aggregates found in these different places are genetically different. I analyzed genetic variation of C. buitendjiki populations from the Thai waters using partial nucleotide sequences of mitochondrial Cytochrome Oxidase subunit I gene (COI) (790 base pairs). During 2017-2018, the C. buitendijki samples were collected from Northern Andaman (Phang Nga, N = 30), Southern Andaman (Trang, N= 40), and Gulf of Thailand (Songkla, N= 5). All specimens were identified to species level based on diagnostic morphologies and genetic variation inferring from 16S and 18S rDNA sequences. I detect morphological differences between the Andaman and Gulf of Thailand samples (umbrella size and Rhopaliar niche ostia). However, only COI and 16S rRNA revealed genetic differences (8.6-9.2 for COI and 4.8-5.4 for 16S rRNA), which still fell within the intra-specific variation for Cubozoans. Population genetics analyses revealed a total of 32 haplotypes with 91 variable sites (11.51%). Haplotype diversity within each sample ranged from 0-0.933, and nucleotide diversity ranged from 0-0.005. The Andaman samples (H=0.816-0.933, π = 0.002-0.005) have much higher haplotype diversity and nucleotide diversity higher than the Gulf of Thailand sample (H and π = 0). Furthermore, analysis of molecular variance (AMOVA), pairwise FST, and the minimum spanning network showed a significant difference between the Gulf of Thailand and the Andaman samples (FST = 0.963 - 0.977, P<0.007). However, the genetic differences between the Andaman samples were inconclusive. The pairwise FST value suggested significant genetic difference (FST = 0.3381, P<0.007), but the minimum spanning network and gene flow analysis did not support such difference. The bush-like haplotype network showed no geographic structuring. In addition, the gene flow analysis suggested the panmixia model for these populations. These inconsistent results may be due to the hyper diverse nature of COI in invertebrates that led to a high number of private haplotypes in each sample (πsyn = 7.4%). The results also suggest antagonistic effects of box jellyfish lifehistory traits (limited dispersal, asexual reproduction) and the population mixing due to oceanic currents in the Andaman Sea during the southwest monsoon. The results suggested different dispersal patterns of box jellyfish in the Gulf of Thailand and the Andaman Sea, a consideration for management actions

มหาวิทยาลัยบูรพา. สำนักหอสมุด

Address: ชลบุรี

Email: buulibrary@buu.ac.th

Name: วันศุกร์ เสนานาญ

Role: อาจารย์ที่ปรึกษาหลัก

Created: 2565

Modified: 2566-03-15

Issued: 2566-03-15

วิทยานิพนธ์/Thesis

application/pdf

CallNumber: ว 593.53 ส831พ

tha

DegreeName: วิทยาศาสตรมหาบัณฑิต

Level: ปริญญาโท

Descipline: วาริชศาสตร์

Grantor: มหาวิทยาลัยบูรพา

©copyrights มหาวิทยาลัยบูรพา

ลำดับที่.	ชื่อแฟ้มข้อมูล	ขนาดแฟ้มข้อมูล	จำนวนเข้าถึง	วัน-เวลาเข้าถึงล่าสุด
1	59910005.pdf	2.79 MB	11	2025-09-04 10:27:53

ใช้เวลา

0.017838 วินาที