อายุความ : ศึกษากรณีความรับผิดทางละเมิด

Prescription in tort liability

Name: มนัญญา ธัชแก้วกรพินธุ์

keyword: อายุความละเมิด

Othors: กำหนดอายุความ -- ไทย

; ความรับผิดทางละเมิด

Othors: อายุความ (กฎหมาย) -- ไทย

; การกำหนดอายุความ

; อายุความกรณีความรับผิดทางละเมิด

Abstract: อายุความกรณีความรับผิดทางละเมิดของประเทศไทยบัญญัติอยู่ในประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์ มาตรา 448 โดยอายุความกรณีความรับผิดทางละเมิดในปัจจุบัน มีอายุความเพียง 1 ปี นับแต่วันที่ผู้ต้องเสียหาย รู้ถึงการละเมิดและรู้ตัวผู้จะพึงต้องใช้ค่าสินไหมทดแทน แต่ทั้งนี้ ต้องไม่เกิน 10 ปี นับแต่เกิดเหตุละเมิด เมื่อเปรียบเทียบอายุความในการเรียกค่าเสียหาย อันเนื่องมาจากมูลละเมิดของประเทศไทย กับประเทศฝรั่งเศส ประเทศเยอรมัน และประเทศอังกฤษ อายุความในการเรียกค่าเสียหายอันเนื่องมาจากมูลละเมิดของทั้งสามประเทศยาวนานกว่าอายุความในการเรียกค่าเสียหายอันเนื่องมาจากมูลละเมิดของประเทศไทย ประกอบกับเมื่อพิจารณาจากพระราชบัญญัติวัตถุอันตราย พ.ศ. 2535 พระราชบัญญัติความรับผิดต่อความเสียหายที่เกิดขึ้นจากสินค้าที่ไม่ปลอดภัย พ.ศ. 2551 หรือแม้กระทั่งพระราชบัญญัติความรับผิดทางละเมิดของเจ้าหน้าที่ พ.ศ. 2539 พระราชบัญญัติทั้งสามฉบับต่างก็มีอายุความยาวนานกว่าอายุความ ตามมาตรา 448 แห่งประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์ทั้งสิ้น และแม้ว่าประเทศไทยจะมีการตราพระราชบัญญัติต่างๆ เพื่อรองรับความเสียหายเฉพาะอย่างอันเนื่องมาจากการกระทำละเมิดแต่พระราชบัญญัติต่างๆ ที่มีในปัจจุบันไม่ครอบคลุมถึงความเสียหายอันเนื่องมาจากการกระทำละเมิดในบางกรณี ทำให้ผู้เสียหายขาดโอกาสในการที่จะได้รับการเยียวยาความเสียหายจึงมีประเด็นพิจารณาว่าการกำหนดอายุความของประเทศไทยกรณีความรับผิดทางละเมิดดังกล่าวข้างต้นมีความเหมาะสม กับสภาพเศรษฐกิจและสังคมในปัจจุบัน และก่อให้เกิดความเป็นธรรมแก่คู่ความทุกฝ่ายแล้วหรือไม่ เพียงใด โดยผู้เขียนมีความเห็นว่า ควรมีการแก้ไขบทบัญญัติอายุความในการเรียกค่าเสียหาย อันเนื่องมาจากมูลละเมิดโดยเพิ่มอายุความขั้นต้นในการใช้สิทธิเรียกร้องค่าสินไหมทดแทนเป็น3 ปี เนื่องจากเห็นว่าเป็นเวลาอันเหมาะสมและก่อให้เกิดความเป็นธรรมแก่ทุกฝ่าย โดยอายุความ 3 ปีดังกล่าว เท่ากับอายุความละเมิดของประเทศเยอรมัน และเป็นอายุความกรณีที่การกระทำละเมิดก่อให้เกิดอันตรายแก่ร่างกาย หรือเสียชีวิต และกรณีความเสียหายแฝงของประเทศอังกฤษ นอกจากนี้ อายุความ 3 ปี ดังกล่าวก็ยังปรากฏอยู่ในอายุความขั้นต้นของพระราชบัญญัติวัตถุอันตราย พ.ศ. 2535 และพระราชบัญญัติความรับผิดต่อความเสียหายที่เกิดขึ้นจากสินค้าที่ไม่ปลอดภัย พ.ศ. 2551 อีกด้วย นอกจากนี้ผู้เขียนมีความเห็นว่า ควรมีการแก้ไขเพิ่มบทบัญญัติ อายุความ ในการเรียกค่าเสียหายอันเนื่องมาจากมูลละเมิดในส่วนที่เป็นความเสียหายหรือเป็นอันตรายแก่ชีวิต ร่างกายและอนามัยซึ่งเป็นสาระสำคัญแห่งการดำรงอยู่ของมนุษย์ โดยเห็นควรเพิ่มบทบัญญัติรองรับ ความเสียหายหรือเป็นอันตรายแก่ชีวิต ร่างกายและอนามัย เป็นกรณีเฉพาะและมิให้นำอายุความขั้นสูง 10 ปี มาใช้บังคับ ซึ่งอาจบัญญัติให้นับอายุความไปอีก 3 ปี นับแต่ผู้เสียหายหรือผู้มีสิทธิเรียกร้องรู้ถึงความเสียหายและรู้ตัวผู้พึงต้องใช้ค่าสินไหมทดแทน แต่ต้องไม่เกินสิบปีนับแต่วันที่ผู้เสียหายรู้ถึงความเสียหาย ในประเด็นปัญหาที่เกี่ยวข้องกับการเริ่มนับอายุความกรณีความรับผิดทางละเมิดซึ่งผู้เขียนมีความเห็นว่าการกำหนดจุดเริ่มต้นอายุความในการฟ้องเรียกค่าเสียหายอันเนื่องมาจากมูลละเมิดของไทยโดยเริ่มนับอายุความตั้งแต่วันที่ผู้ต้องเสียหายรู้ถึงการละเมิดและรู้ตัวผู้จะพึงต้องใช้ ค่าสินไหมทดแทนนั้น มีความเหมาะสมแล้ว แต่เพื่อให้เกิดความชัดเจนแน่นอนในการบังคับใช้กฎหมาย ผู้เขียนจึงเห็นสมควรให้ปรับถ้อยคำตามมาตรา 448 วรรคแรก จาก “....นับแต่วันที่ผู้ต้องเสียหายรู้ถึงการละเมิดและรู้ตัวผู้จะพึงต้องใช้ค่าสินไหมทดแทน....” เป็น “....นับแต่วันที่ผู้ต้องเสียหายรู้ถึงความเสียหายและรู้ตัวผู้พึงต้องใช้ค่าสินไหมทดแทน....” ผู้เขียนจึงเห็นควรเสนอให้มีการแก้ไขอายุความในการเรียกค่าเสียหายอันเนื่องมาจากมูลละเมิดเฉพาะประเด็นกำหนดอายุความตามมาตรา 448 วรรคแรก และเพิ่มเติม มาตรา 448 วรรคสาม แห่งประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์ ดังนี้ “มาตรา 448 วรรคแรก สิทธิเรียกร้องค่าเสียหายอันเกิดแต่มูลละเมิดนั้น ท่านว่าขาดอายุความเมื่อพ้นสามปีนับแต่วันที่ผู้ต้องเสียหายรู้ถึงความเสียหายและรู้ตัวผู้พึงต้องใช้ค่าสินไหมทดแทน หรือเมื่อพ้นสิบปีนับแต่วันที่เกิดความเสียหาย ............................................................................. มาตรา 448 วรรคสาม ในกรณีที่มีความเสียหายเกิดขึ้นต่อชีวิต ร่างกาย หรืออนามัย ของผู้เสียหาย สิทธิเรียกร้องค่าเสียหายอันเกิดแต่มูลละเมิดนั้น ท่านว่า ขาดอายุความ เมื่อพ้นสามปี นับแต่วันที่ผู้ต้องเสียหายรู้ถึงความเสียหายและรู้ตัวผู้พึงต้องใช้ค่าสินไหมทดแทน แต่ไม่เกินสิบปี นับแต่วันที่รู้ถึงความเสียหาย” นอกจากนี้ยังมีประเด็นการเริ่มต้นนับอายุความในการฟ้องเรียกค่าเสียหายอันเนื่องมาจากมูลละเมิดกรณีนิติบุคคลหรือหน่วยงานของรัฐเป็นผู้เสียหาย ผู้เขียนมีความเห็นว่าควรแยกพิจารณาเป็น 2 กรณี ได้แก่ กรณีนิติบุคคลตามกฎหมายเอกชนผู้แทนของนิติบุคคลตามกฎหมายเอกชน ควรเป็นไปตามนัยประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์ มาตรา 76 กล่าวคือ ผู้แทนนั้นรวมทั้งผู้จัดการและผู้แทนอื่นๆ ด้วยและคำว่าผู้แทนทั้งหลายหมายความรวมถึงบุคคลทุกประเภทที่ทำกิจการแทนนิติบุคคลส่วนกรณีนิติบุคคลตามกฎหมายมหาชน ผู้แทนของนิติบุคคลตามกฎหมายมหาชนนั้น ควรเป็นบุคคลที่มีอำนาจสั่งการหรือมีอำนาจกระทำการแทนนิติบุคคลในการเรียกร้องค่าเสียหาย อันเกิดแต่มูลละเมิดได้ พนักงานของนิติบุคคลไม่มีอำนาจใช้สิทธิเรียกร้องของนิติบุคคลได้ จึงไม่น่าจะเริ่มนับอายุความตั้งแต่พนักงานรู้กรณีเป็นไปตามแนวคำพิพากษาศาลฎีกา ในประเด็นการเริ่มนับอายุความในการฟ้องเรียกค่าเสียหายอันเนื่องมาจากมูลละเมิด กรณีการกระทำละเมิดต่อเนื่องผู้เขียนมีความเห็นว่า กรณีการกระทำละเมิดต่อเนื่องนั้น ควรแยก การพิจารณาออกเป็นสองส่วน ได้แก่ ส่วนของการกระทำหรืองดเว้นกระทำ และส่วนของการใช้สิทธิเรียกร้องให้ชดใช้ค่าสินไหมทดแทนโดยผู้เขียนเห็นว่า การที่ผู้เสียหายมีคำขอให้ผู้กระทำละเมิดต่อเนื่องกระทำการหรืองดเว้นกระทำการใดอันเป็นเหตุให้ผู้เสียหายได้รับความเดือดร้อนเสียหาย คำขอดังกล่าวไม่ขาดอายุความ เนื่องจากการกระทำละเมิดยังเกิดขึ้นและคงอยู่ส่วนของการใช้สิทธิเรียกร้องให้ชดใช้ค่าสินไหมทดแทน แนวคำพิพากษาศาลฎีกาส่วนใหญ่ได้วินิจฉัยว่า โจทก์ฟ้องเรียกค่าเสียหายอันเนื่องมาจากมูลละเมิดได้ภายในระยะเวลา 1 ปี นับถึงวันฟ้องเท่านั้น ระยะที่เกิน 1 ปี ขาดอายุความ ซึ่งผู้เขียนเห็นด้วยกับแนวคำพิพากษาฎีกาดังกล่าว ในประเด็นอายุความละเมิด หรืออายุความสิทธิเรียกร้องค่าเสียหายในมูลละเมิดซึ่งเป็นความผิดอาญา อาจเรียกว่าเป็นคดีแพ่งเกี่ยวเนื่องคดีอาญา ตามมาตรา 448 วรรค 2 แห่งประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์ กำหนดให้นำเอาอายุความทางอาญาที่ยาวกว่ามาบังคับ ซึ่งผู้เขียนเห็นว่ากรณีอายุความละเมิดหรืออายุความสิทธิเรียกร้องค่าเสียหายในมูลละมิดซึ่งเป็นความผิดอาญามีความเหมาะสมแล้ว ส่วนประเด็นปัญหาที่ว่า ในคดีแพ่งเกี่ยวเนื่องคดีอาญาหากศาลพิพากษายกฟ้องคดีอาญาก่อนที่ผู้เสียหายฟ้องคดีแพ่ง อายุความฟ้องทางแพ่งคงเป็นไปตามกฎหมายแพ่ง คือ กำหนด 1 ปี หรือ 10 ปี ตามมาตรา 448 วรรคต้น กำหนด 1 ปี หรือ 10 ปี นี้ ควรนับตั้งแต่ วันใดนั้นศาลฎีกาได้มีคำพิพากษาวินิจฉัยว่ากรณีดังกล่าวว่า อายุความฟ้องคดีส่วนแพ่งไม่สะดุดหยุดลงแต่อย่างใด การฟ้องคดีทางแพ่งจึงต้องนับอายุความตั้งแต่วันทำละเมิดหรือวันที่รู้ถึงการละเมิดและรู้ตัวผู้กระทำละเมิดตามหลักทั่วไป ซึ่งผู้เขียนเห็นด้วยกับแนวคำพิพากษาฎีกาดังกล่าว นอกจากนี้ ยังมีประเด็นที่ยังเป็นปัญหาเกี่ยวกับคดีความผิดอันยอมความได้ในกรณีที่ไม่ได้ร้องทุกข์ไว้ ว่าจะมีอายุความเท่าใดนั้น เมื่อพิจารณาจากบทบัญญัติมาตรา 448 วรรคสอง ซึ่งบัญญัติว่า“...แต่ถ้าเรียกร้องค่าเสียหายในมูลละเมิดอันเป็นความผิดมีโทษตามกฎหมายลักษณะอาญาและมีกำหนดอายุความทางอาญายาวกว่าที่กล่าวมานั้นไซร้ ท่านให้เอาอายุความที่ยาวกว่านั้นมาบังคับ”ดังนั้น หากกรณีนี้มีอายุความสั้นกว่าอายุความใช้สิทธิเรียกร้องอันเนื่องมาจากมูลละเมิดตาม มาตรา 448 วรรคแรก กล่าวคือ 1 ปี ก็ควรต้องใช้อายุความ 1 ปี ในประเด็นอายุความเกี่ยวกับสิทธิไล่เบี้ย ตามแนวคำพิพากษาฎีกาสิทธิไล่เบี้ย ไม่ใช่สิทธิเรียกร้องค่าเสียหายอันเกิดแต่มูลละเมิด โดยอายุความเกี่ยวกับสิทธิไล่เบี้ยกฎหมายไม่ได้บัญญัติอายุความไว้โดยเฉพาะ ดังนั้น กรณีจึงต้องเป็นไปตามอายุความทั่วไปตามมาตรา 193/30 คือ มีอายุความ 10 ปี ซึ่งยาวนานกว่าอายุความในการใช้สิทธิเรียกร้องอันเนื่องมาจากมูลละเมิด ตามมาตรา 448 วรรคหนึ่งเสียอีก ผู้เขียนมีความเห็นว่า ควรมีการแก้ไขเพิ่มเติมบทบัญญัติเกี่ยวกับอายุความในส่วนของการไล่เบี้ย โดยให้มีอายุความ 1 ปี นับแต่วันที่ได้ชดใช้ค่าสินไหมทดแทน แก่ผู้เสียหาย เนื่องจากเมื่อผู้ที่กฎหมายให้รับผิดเนื่องจากการกระทำของบุคคลอื่น ผู้ที่กฎหมาย ให้ร่วมรับผิดกับผู้ทำละเมิด นิติบุคคล หรือผู้ร่วมกันทำละเมิดแล้วแต่กรณี ได้ชดใช้ค่าสินไหมทดแทนให้แก่ผู้เสียหายไปแล้ว ย่อมทราบถึงสิทธิไล่เบี้ยของตนเองและควรใช้สิทธิไล่เบี้ยโดยไม่ชักช้า ทั้งนี้ อายุความไล่เบี้ย 1 ปี ยังสอดคล้องกับอายุความไล่เบี้ยตามพระราชบัญญัติความรับผิดทางละเมิด ของเจ้าหน้าที่ พ.ศ. 2539 อีกด้วย ผู้เขียนจึงเห็นว่าควรเสนอให้มีการแก้ไขเพิ่มเติมในส่วนของอายุความสิทธิไล่เบี้ย ตามมาตรา 426 แห่งประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์ ดังนี้ มาตรา 426 นายจ้างซึ่งได้ใช้ค่าสินไหมทดแทนให้แก่บุคคลภายนอกเพื่อละเมิด อันลูกจ้างได้ทำนั้น ชอบที่จะได้ชดใช้จากลูกจากนั้น สิทธิที่จะเรียกร้องดังกล่าวมีกำหนดอายุความหนึ่งปี นับแต่วันที่นายจ้างได้ใช้ค่าสินไหมทดแทนให้แก่ผู้เสียหาย” อนึ่ง อายุความสิทธิไล่เบี้ยตามมาตรา 426 แห่งประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์ ที่เสนอให้มีการแก้ไขเพิ่มเติมนี้ จะถูกนำไปใช้กับผู้ที่กฎหมายให้ร่วมรับผิดกับผู้ทำละเมิด ผู้ที่กฎหมายให้ร่วมรับผิดกับผู้มีส่วนในความเสียหายที่เกิดขึ้น นิติบุคคล หรือ ผู้ร่วมกันทำละเมิด โดยอนุโลม ทั้งนี้ เป็นตามบทบัญญัติแห่งประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์ที่เกี่ยวข้อง

มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์. หอสมุดแห่งมหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์

Address: กรุงเทพมหานคร

Email: preserv@tu.ac.th

Name: อำนาจ วงศ์บัณฑิต

Role: อาจารย์ที่ปรึกษา

Created: 2558

Modified: 2564-09-07

Issued: 2564-09-07

วิทยานิพนธ์/Thesis

application/pdf

DOI: 10.14457/TU.the.2015.828

tha

DegreeName: นิติศาสตรมหาบัณฑิต

Level: ปริญญาโท

Descipline: กฎหมายเอกชน

Grantor: มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์

©copyrights มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์

ลำดับที่.	ชื่อแฟ้มข้อมูล	ขนาดแฟ้มข้อมูล	จำนวนเข้าถึง	วัน-เวลาเข้าถึงล่าสุด
1	3999manunya.pdf	5.3 MB	23	2025-08-21 11:46:11

ใช้เวลา

0.033493 วินาที