การจัดสวัสดิการชุมชนโดยใช้ทุนทางสังคมของชุมชนชาวไทยเชื้อสายมอญ บ้านศาลาแดงเหนือ ตำบลเชียงรากน้อย อำเภอสามโคก จังหวัดปทุมธานี

Community welfare by social capital of Mon Community in Ban Sala Daeng Nuea, Chinag Rak Noi Sub-district, Sam Khok District, Pathum Thani Province

Name: พิชามญชุ์ ก้อนทอง

keyword: ทุนทางสังคม

; สวัสดิการชุมชน

; สวัสดิการสังคม

; ชาวไทยเชื้อสายมอญ

; บ้านศาลาแดงเหนือ

; อำเภอสามโคก

; ปทุมธานี

Abstract: วิทยานิพนธ์นี้มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาลักษณะการจัดสวัสดิการชุมชนและการจัดสวัสดิการชุมชนโดยใช้ทุนทางสังคมของชุมชนชาวไทยเชื้อสายมอญบ้านศาลาแดงเหนือ ตำบลเชียงรากน้อย อำเภอสามโคก จังหวัดปทุมธานี เป็นการศึกษาเชิงคุณภาพ (Qualitative Methodology) บนฐานแนวคิดการวิจัยเชิงชาติพันธุ์วรรณนา (Ethnographic Approach) โดยผู้ศึกษาได้ใช้ตนเองลงไปทำการศึกษาในฐานะเครื่องมือการวิจัย และมีผู้มีส่วนร่วมในการวิจัย จำนวน 14 คน ผลการศึกษาพบว่า ชุมชนบ้านศาลาแดงเหนือมีการจัดสวัสดิการชุมชน ในรูปแบบที่ใช้สิ่งที่มีอยู่ในชุมชนเป็นจุดเริ่มต้น ซึ่งประกอบด้วยลักษณะพื้นฐาน 4 ประการ ดังนี้ 1) การจัดสวัสดิการชุมชนโดยใช้วัฒนธรรมเป็นฐาน ได้แก่ การจัดสวัสดิการชุมชนของกลุ่มสวดมนต์ทำวัตรเย็น ที่มีการจัดสวัสดิการในรูปแบบการช่วยเหลือกัน พูดคุยให้กำลังใจกัน และการจัดสวัสดิการชุมชนในงานบุญประเพณี ที่มีการจัดสวัสดิการช่วยเหลือด้านเงิน แรงงาน สิ่งของ การช่วยเหลือเกื้อกูลกันระหว่างชุมชนกับพระสงฆ์ รวมทั้งการทำบุญอุทิศส่วนกุศลให้แก่ผู้ล่วงลับ ซึ่งเป็นการจัดสวัสดิการโดยการช่วยเหลือเกื้อกูลกันในชุมชน 2) การจัดสวัสดิการชุมชนโดยใช้ทรัพยากรธรรมชาติเป็นฐาน ได้แก่ การอนุรักษ์แม่น้ำเจ้าพระยาโดยการจัดทำบ่อดักไขมันทุกบ้าน การไม่ทิ้งสิ่งปฏิกูลและขยะลงในแม่น้ำ และการอนุรักษ์แม่น้ำเจ้าพระยาของกลุ่มยุวชนจิตอาสาตำบลเชียงรากน้อยที่ใช้ “วงล้อพยากรณ์น้ำ” ในการพยากรณ์สภาพน้ำในแม่น้ำเจ้าพระยา เพื่อหาทางแก้ไขปัญหาน้ำเสียร่วมกับชุมชนและหน่วยงานที่เกี่ยวข้อง รวมทั้งพัฒนาเด็กและเยาวชนในชุมชนเพื่อเป็นวิทยากรให้ความรู้ด้านการอนุรักษ์น้ำแก่ชุมชนริมน้ำในพื้นที่จังหวัดปทุมธานี 3) การจัดสวัสดิการชุมชนบนฐานวิสาหกิจชุมชน ได้แก่ กลุ่มประปาหมู่บ้านศาลาแดงเหนือที่มีการผลิตน้ำประปาของหมู่บ้านแล้วต่อยอดเป็นผลิตภัณฑ์อื่นๆ ได้แก่ น้ำดื่มหยอดเหรียญ น้ำดื่มบรรจุแก้ว น้ำแข็ง โดยนำรายได้จากการจำหน่ายน้ำดื่มหยอดเหรียญมาใช้ในการจัดสวัสดิการชุมชนในรูปแบบของเงินฌาปนกิจสำหรับสมาชิกที่เสียชีวิต 4) การจัดสวัสดิการชุมชน บนฐานงานพัฒนา ได้แก่ การจัดสวัสดิการชุมชนโดยกลุ่มออมทรัพย์เพื่อการผลิต ที่มีวัตถุประสงค์เพื่อการออมเงิน และเป็นแหล่งเงินกู้ดอกเบี้ยต่ำของชุมชน และจัดสวัสดิการให้แก่สมาชิกของกลุ่ม ได้แก่ ทุนการศึกษาแก่บุตรของสมาชิก เงินฌาปนกิจมอบให้แก่ครอบครัวสมาชิกที่เสียชีวิต ทุนสำหรับเด็กแรกเกิด และการช่วยเหลืองานสาธารณประโยชน์ของชุมชน ซึ่งเป็นการจัดสวัสดิการแบบครบวงจรชีวิต และการจัดสวัสดิการชุมชนโดยกลุ่มสตรีบ้านศาลาแดงเหนือ ที่รวมกลุ่มกันใช้เวลาว่างให้เกิดประโยชน์ โดยการผลิตและจำหน่ายหมี่กรอบ รวมทั้งเป็นแหล่งเรียนรู้ด้านการประดิษฐ์หางหงส์ สไบมอญ อาหารมอญ โดยรายได้นำไปเฉลี่ยมอบให้สมาชิกเป็นรายเดือน รวมทั้งสมาชิกในกลุ่มยังได้รับพัฒนาศักยภาพของตนเองโดยการแลกเปลี่ยนเรียนรู้กับชุมชน หน่วยงาน และสถาบันการศึกษาอื่นๆ รวมทั้งเป็นวิทยากรในการอบรมให้ความรู้เกี่ยวกับวัฒนธรรมมอญ ทำให้สมาชิกเกิดการเรียนรู้และพัฒนาตนเอง ทำให้เกิดความภูมิใจในตนเอง ส่วนการจัดสวัสดิการชุมชนโดยใช้ทุนทางสังคม เป็นการอาศัยศักยภาพที่เป็นต้นทุนในชุมชนมาใช้ในการจัดสวัสดิการชุมชนใน 3 รูปแบบ ดังนี้ 1) การจัดหาทุนทางสังคม เป็นการนำวัฒนธรรม บรรทัดฐาน ความเชื่อ ค่านิยม ภูมิปัญญา ทรัพยากรบุคคล กลุ่ม องค์กร สถาบันในชุมชน เครือข่าย ทรัพยากรธรรมชาติ ที่ล้วนเป็นทุนทางสังคมที่สอดแทรกอยู่ในวิถีชีวิตของคนในชุมชน โดยมีการสำรวจทุนทางสังคม จัดทำแผนที่แหล่งเรียนรู้ในชุมชน การจัดทำฐานข้อมูลทุนทางสังคมของชุมชน เพื่อให้สามารถนำมาใช้ในการจัดสวัสดิการชุมชนได้อย่างเหมาะสม 2) การจัดสรรทุนทางสังคม คือการที่กลุ่มต่างๆ นำทุนทางสังคมที่มีมาจัดสรรอย่างเหมาะสม โดยการประสานงาน ระดมทรัพยากรต่างๆ ทั้งในและนอกชุมชนมาใช้ ไม่ว่าจะเป็นการเขียนโครงการขอรับการสนับสนุนงบประมาณ การประสานงานกับหน่วยงานและเครือข่าย เพื่อระดมทรัพยากรและองค์ความรู้มาใช้ในการดำเนินงานของชุมชน จนเกิดรายได้และผลประโยชน์ที่นำไปใช้จัดสวัสดิการชุมชน ตอบสนองความต้องการของคนในชุมชนได้ 3) การจัดสร้างหรือพัฒนาทุนทางสังคม คือหลังจากที่นำทุนทางสังคมมาใช้ในการจัดสวัสดิการแล้ว ผู้ได้รับสวัสดิการได้รับการพัฒนาให้ดีขึ้น หรือการจัดสวัสดิการนั้นส่งผลให้ชุมชนมีการพัฒนา ถือว่าเป็นการช่วยพัฒนาทุนทางสังคมของชุมชน รวมไปถึงการต่อยอดหรือเพิ่มมูลค่าแก่ทุนทางสังคม จนเกิดดอกผลนำจัดสวัสดิการแก่คนในชุมชน ทำให้คนในชุมชนมีคุณภาพชีวิตที่ดี ข้อเสนอแนะจากการศึกษา ควรมีการสร้างคนรุ่นใหม่เข้ามาสานต่อจากคณะกรรมการกลุ่มต่างๆ ในชุมชน หรือเข้ามาเป็นผู้นำในการขับเคลื่อนชุมชนให้มากขึ้น เนื่องจากในปัจจุบัน แกนนำหลักในการขับเคลื่อนงานต่างๆ ของชุมชนมีจำนวนน้อยลง รวมทั้งคณะกรรมการกลุ่มต่างๆ ในชุมชนควรส่งเสริมสนับสนุน และสร้างแรงจูงใจให้เด็ก เยาวชน และคนรุ่นใหม่ในหมู่บ้านศาลาแดงเหนือได้เรียนรู้ความเป็นมาของชุมชน และสืบสานอัตลักษณ์ของชุมชนชาวไทยเชื้อสายมอญ ซึ่งเป็นทุนทางสังคมของชุมชนให้ยั่งยืนสืบไป

มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์. หอสมุดแห่งมหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์

Address: กรุงเทพมหานคร

Email: preserv@tu.ac.th

Name: กิติพัฒน์ นนทปัทมะดุลย์

Role: อาจารย์ที่ปรึกษาหลัก

Name: ทัศนีย์ ลักขณาภิชนชัช

Role: อาจารย์ที่ปรึกษาร่วม

Created: 2559

Modified: 2564-06-25

Issued: 2564-06-25

วิทยานิพนธ์/Thesis

application/pdf

DOI: 10.14457/TU.the.2016.1742

tha

DegreeName: สังคมสงเคราะห์ศาสตรมหาบัณฑิต

Level: ปริญญาโท

Descipline: การบริหารและนโยบายสวัสดิการสังคม

Grantor: มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์

©copyrights มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์

ลำดับที่.	ชื่อแฟ้มข้อมูล	ขนาดแฟ้มข้อมูล	จำนวนเข้าถึง	วัน-เวลาเข้าถึงล่าสุด
1	2986pichamon.pdf	2.35 MB	21	2025-06-10 17:42:27

ใช้เวลา

0.022765 วินาที