การขายทอดตลาดออนไลน์

E-auction

Name: รวยรื่น พรวัฒนวิชัย

keyword: การขายทอดตลาด

; การขายทอดตลาดออนไลน์

; การขายทอดตลาดทางอินเทอร์เน็ต

; ธุรกรรมพาณิชย์อิเล็กทรอนิกส์

; การตลาดแบบตรง

Abstract: การขายทอดตลาดเป็นการจำหน่ายทรัพย์สินอย่างหนึ่งที่มีการนำเสนอขายสินค้าต่อสาธารณะในลักษณะ Public Sale ทำให้ประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์มีการบัญญัติกฎหมายลักษณะเอกเทศสัญญา ซึ่งมีการรับรองความมีผลของสัญญา สิทธิ หน้าที่ ของผู้ที่เกี่ยวข้องกับการขายทอดตลาดต่างไปจากการซื้อขายทั่วไป เมื่อมีการนำเทคโนโลยีอินเทอร์เน็ตมาใช้กับการขายทอดตลาดทำให้ลักษณะการดำเนินการบางประการในการขายทอดตลาดเปลี่ยนแปลงไปจากเดิม ไม่ว่าจะเป็นการเคาะไม้ การตรวจดูทรัพย์สินก่อนเข้าสู้ราคา หรือรูปการแสดงเจตนาที่เปลี่ยนจากการแสดงเจตนาต่อบุคคลซึ่งอยู่เฉพาะหน้ามาเป็นการแสดงเจตนาต่อบุคคลซึ่งอยู่ห่างโดยระยะทาง กรณีจึงนำมาสู่ปัญหาการพิจารณาสถานะทางกฎหมายของการขายทอดตลาดออนไลน์ และสิทธิ หน้าที่ของผู้ที่เกี่ยวข้องว่าจะนำบทบัญญัติลักษณะใดมาใช้บังคับรวมถึงความเหมาะสมของบทบัญญัติที่มีอยู่ วิทยานิพนธ์เล่มนี้จึงมุ่งนำเสนอให้เห็นถึงปัญหาที่สำคัญของการขายทอดตลาดออนไลน์ โดยผู้เขียนจะได้ศึกษาเปรียบเทียบกับกฎหมายและแนวทางแก้ไขของประเทศญี่ปุ่น อังกฤษ และเยอรมัน ซึ่งในแต่ละประเทศล้วนเห็นถึงปัญหาของการขายทอดตลาดออนไลน์ จึงได้มีการกำหนดและตีความกฎหมายโดยมุ่งให้ความสำคัญกับการคุ้มครองสิทธิของผู้ที่เสียเปรียบยิ่งกว่าเป็นสำคัญโดยเฉพาะผู้บริโภค ซึ่งวิธีการแก้ไขปัญหาของแต่ละประเทศจะใช้วิธีการที่แตกต่างกันไปตามภูมิหลังของสังคม กฎหมาย จารีตประเพณีที่มีมาแต่เดิมและสภาพปัญหาที่แต่ละประเทศได้เผชิญ ซึ่งวิทยานิพนธ์เล่มนี้จะได้นำเสนอให้เห็นถึงปัญหา 5 ประการดังนี้ 1. สถานะทางกฎหมายของการขายทอดตลาดออนไลน์ ซึ่งแม้ทุกประเทศจะไม่มีการนิยามความหมายของการขายทอดตลาดไว้ แต่ก็เห็นไปในแนวทางเดียวกันว่าการขายทอดตลาดต้องมีสาระสำคัญคือการเสนอขายต่อสาธารณะ โดยในญี่ปุ่นไม่มีการนิยามความหมายของการขายทอดตลาดหรือกำหนดให้บทบัญญัติต่างๆที่ใช้กับการขายทอดตลาดว่าให้นำมาใช้บังคับกับการขายทอดตลาดที่ดำเนินการด้วยวิธีออนไลน์ด้วยหรือไม่ แต่เนื่องจากการดำเนินการขายทอดตลาดของผู้ทอดตลาดเป็นเพียงวิธีการซื้อขายสินค้าที่มีตัวแทนเข้ามาช่วยในการขาย ดังนั้น ไม่ว่าจะใช้วิธีการขายแบบเดิมหรือแบบออนไลน์ สถานะทางกฎหมายของการขายทอดตลาดนี้ก็ไม่มีความแตกต่างกัน ในขณะที่อังกฤษและเยอรมันได้มีการรับเอานิยามความหมายของการขายทอดตลาดซึ่งกำหนดไว้ใน DIRECTIVE 2011/83/EU มาบัญญัติเป็นกฎหมายภายในของตนแล้ว แต่นิยามนั้นก็ยังมิได้ชัดเจนถึงขนาดชี้ชัดว่าหมายรวมถึงการขายทอดตลาดออนไลน์หรือไม่ เพราะหากครบองค์ประกอบทั้งสามประการแล้ว การขายทอดตลาดออนไลน์ก็เป็นการขายทอดตลาดได้ อย่างไรก็ตาม อารัมภบทข้อ 24 ของ DIRECTIVE ฉบับดังกล่าวกำหนดให้การขายทอดตลาดหมายถึงการขายทอดตลาดแบบเดิมเท่านั้น ดังนั้น การตีความการขายทอดตลาดจึงต้องพิจารณาถึงแนวปฏิบัติ แนวคำพิพากษา เจตนารมณ์และความมุ่งหมายของเรื่องนั้นๆประกอบกันด้วย กรณีจึงถือได้ว่าการขายทอดตลาดออนไลน์ในอังกฤษและเยอรมันไม่เป็นการขายทอดตลาด แต่เป็นเพียงนิติกรรมการซื้อขายออนไลน์อย่างหนึ่ง บทบัญญัติในเรื่องการขายทอดตลาดจึงไม่นำมาใช้บังคับกับการขายทอดตลาดออนไลน์ แต่ให้นำบทบัญญัติในเรื่องซื้อขายทั่วไปและซื้อขายออนไลน์มาใช้บังคับ 2. การที่ผู้ซื้อหรือผู้เข้าสู้ราคาไม่มีโอกาสในการตรวจดูทรัพย์สินก่อนตัดสินใจเข้าสู้ราคาในการขายทอดตลาดออนไลน์เหมือนอย่างการขายทอดตลาดแบบเดิม จึงนำมาสู่ประเด็นที่สอง ในเรื่องความรับผิดเพื่อความชำรุดบกพร่องของผู้ขาย ซึ่งในประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์ มาตรา 473(3) กำหนดให้ผู้ขายไม่ต้องรับผิดเพื่อความชำรุดบกพร่องกรณีการซื้อสินค้ามาจากการขายทอดตลาดไม่ว่าจะเป็นการขายทอดตลาดเพื่อบังคับชำระหนี้หรือในภาคธุรกิจ หากนำบทบัญญัติในส่วนนี้มาใช้กับการขายทอดตลาดออนไลน์ เห็นได้ว่าจะไม่เป็นธรรมอย่างยิ่งสำหรับผู้ซื้อทอดตลาด โดยเมื่อพิจารณาเปรียบเทียบปัญหาในข้อนี้ที่เกิดขึ้นในต่างประเทศ พบว่าในปัจจุบัน ญี่ปุ่นได้มีการออกกฎหมายเฉพาะเพื่อแก้ปัญหาการซื้อขายสินค้าผิดกฎหมายจากการขายทอดตลาดซึ่งรวมถึงการขายทอดตลาดออนไลน์ด้วย โดยกฎหมายฉบับนี้ของญี่ปุ่นได้มีการกำหนดหน้าที่และความรับผิดให้กับผู้ขายทอดตลาดมากขึ้นกว่าความรับผิดทั่วไปในสัญญาซื้อขายตามประมวลกฎหมายแพ่งญี่ปุ่น ในอังกฤษและเยอรมันมีแนวคำพิพากษาที่ชัดเจนถึงการนำบทบัญญัติที่เกี่ยวข้องมาใช้บังคับสำหรับกรณีปัญหาความรับผิดเพื่อความชำรุดบกพร่อง ที่ต่างก็ใช้หลักความรับผิดสำหรับกรณีซื้อขายออนไลน์กับการขายทอดตลาดออนไลน์ ประกอบกับบทบัญญัติยกเว้นความรับผิดของผู้ขายในการขายทอดตลาดในต่างประเทศส่วนใหญ่มีการระบุชัดเจนให้ยกเว้นความรับผิดของผู้ขายในความชำรุดบกพร่องเฉพาะการขายทอดตลาดเพื่อบังคับคดีหรือเฉพาะกรณีผู้ซื้อได้มีโอกาสตรวจดูทรัพย์สินแล้ว การขายทอดตลาดในทางธุรกิจที่ผู้ซื้อไม่ได้มีโอกาสในการตรวจดูทรัพย์สินก่อน จึงเป็นไปตามหลักความรับผิดโดยทั่วไป การใช้และตีความกฎหมายในประเด็นนี้ในต่างประเทศจึงไม่จำต้องออกกฎหมายใหม่เป็นการเฉพาะแต่อย่างใด 3. การขายทอดตลาดออนไลน์เป็นการแสดงเจตนาต่อบุคคลซึ่งอยู่ห่างโดยระยะทางอย่างหนึ่ง ที่ต่างประเทศก็ได้ให้ความสำคัญกับการคุ้มครองสิทธิผู้บริโภคในส่วนนี้และไทยเองก็ได้รับเอากฎหมายของต่างประเทศเป็นต้นแบบในการกำหนดพระราชบัญญัติขายตรงและตลาดแบบตรง พ.ศ. 2545 แต่เมื่อพิจารณานิยามการตลาดแบบตรงในกฎหมายฉบับนี้ประกอบกับความเห็นทางวิชาการแล้ว กลับพบว่ามีลักษณะเป็นการจำกัดการตีความที่คำเสนอต้องมาจากฝ่ายผู้ขายเท่านั้น ซึ่งมีผลทำให้การขายทอดตลาดออนไลน์ไม่อาจจัดอยู่ภายใต้กฎหมายฉบับนี้ ดังนั้น การขายทอดตลาดออนไลน์ จึงไม่มีกฎเกณฑ์ใดบังคับให้ผู้ขายต้องให้ข้อมูลแก่ผู้บริโภค ไม่มีการให้ความคุ้มครองสิทธิผู้บริโภคในการบอกเลิกสัญญาเมื่อพบว่าสินค้าที่ตนชนะการสู้ราคาไม่ตรงกับที่ผู้ขายนำเสนอในคำโฆษณาการขายทอดตลาด โดยเมื่อพิจารณากฎหมายที่เกี่ยวข้องในต่างประเทศพบว่ามีการกำหนดและตีความการขายทอดตลาดออนไลน์ให้เป็นการซื้อขายออนไลน์อย่างหนึ่ง ซึ่งทำให้ผู้บริโภคได้รับความคุ้มครองและสามารถใช้สิทธิบอกเลิกสัญญาภายหลังได้รับสินค้าโดยไม่จำต้องปรากฎเหตุในการผิดสัญญาใดๆได้ ดังนั้น การตีความกฎหมายฉบับนี้จึงควรใช้และตีความไปตามกฎหมายต้นแบบและเป็นไปตามวัตถุประสงค์ที่กฎหมายมุ่งให้ความคุ้มครองด้วย 4. เมื่อได้พิจารณามาแล้วว่าการขายทอดตลาดออนไลน์ควรอยู่ภายใต้พระราชบัญญัติขายตรงและตลาดแบบตรงพ.ศ. 2545 ปัญหาที่ควรวินิจฉัยอีกประการหนึ่งคือ การนำบทบัญญัติในเรื่องการขายซ้ำตามประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์มาใช้บังคับ ซึ่งความมุ่งหมายของกฎหมายในเรื่องการขายซ้ำมีเพื่อคุ้มครองผู้ขายทอดตลาด ในขณะที่สิทธิในการเลิกสัญญาตามพระราชบัญญัติขายตรงและตลาดแบบตรงพ.ศ. 2545 มีเพื่อคุ้มครองผู้ซื้อซึ่งเป็นผู้บริโภค โดยในต่างประเทศพบว่าไม่มีบทกฎหมายในเรื่องการขายซ้ำกำหนดไว้แต่ประการใด ดังนั้น หากผู้ซื้อในการขายทอดตลาดไม่ชำระราคา กรณีจึงต้องเป็นไปตามหลักกฎหมายในเรื่องสัญญาทั่วไป ในประเด็นนี้ผู้เขียนได้แยกพิจารณาเป็น 3 กรณี โดยการแยกพิจารณาทำให้เห็นได้ว่าสิทธิในเรื่องการขายซ้ำกับสิทธิในการเลิกสัญญาของผู้บริโภคเป็นคนละเรื่องกัน แม้โอกาสในการนำบทบัญญัติในเรื่องการขายซ้ำมาใช้กับการขายทอดตลาดออนไลน์จะเกิดขึ้นได้ในช่วงสั้นๆ คือช่วงเวลาก่อนมีการชำระเงินอันเป็นเงื่อนไขสำคัญของการส่งมอบทรัพย์สินในการขายทอดตลาดออนไลน์ แต่ก็มิใช่กรณีที่ไม่สามารถเกิดขึ้นได้เลยเพราะหากผู้ซื้อไม่ชำระราคา ผู้ขายทอดตลาดก็ควรได้รับความคุ้มครองจากความเสียหายที่เกิดขึ้นตามหลักกฎหมายในเรื่องการขายทอดตลาดตามประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์ เพราะการขายทอดตลาดมีวิธีการ โอกาส ความเสี่ยงและต้นทุนที่แตกต่างไปจากการซื้อขายทั่วไป ดังนั้น หากผู้ขายทอดตลาดได้รับความเสียหายเพราะผู้ซื้อทอดตลาดไม่ชำระราคาแล้ว แม้จะเป็นการขายทอดตลาดออนไลน์ ผู้ขายก็สามารถนำทรัพย์สินออกขายซ้ำและเรียกให้ผู้ซื้อเดิมชำระราคาในส่วนที่ขาดไปเพราะการขายซ้ำได้ 5. เมื่อการขายทอดตลาดและการขายทอดตลาดออนไลน์เป็นสัญญาซื้อขายอย่างหนึ่งที่บทบัญญัติส่วนใหญ่มิใช่เรื่องอันเกี่ยวด้วยความสงบเรียบร้อยและศีลธรรมอันดีของประชาชนจึงสามารถตกลงเป็นอย่างอื่นได้ ผู้ให้บริการเว็บไซต์ ผู้ขายทอดตลาดและผู้ทอดตลาดในการขายทอดตลาดออนไลน์ที่ป็นผู้ประกอบการมักมีการจำกัดหรือยกเว้นความรับผิดของตนไว้ในลักษณะสัญญาสำเร็จรูป ผู้สู้ราคาและผู้ซื้อทอดตลาดโดยเฉพาะที่เป็นผู้บริโภคจึงไม่อาจปฏิเสธการยอมรับเงื่อนไขเหล่านี้ได้เลย แม้จะมีพระราชบัญญัติคุ้มครองผู้บริโภค พ.ศ. 2522 และพระราชบัญญัติว่าด้วยข้อสัญญาไม่เป็นธรรม พ.ศ. 2540 วางหลักเกณฑ์ควบคุมข้อสัญญาในสัญญาผู้บริโภคไว้ แต่สำหรับสัญญาที่คู่สัญญามีสถานะเท่าเทียมกันกลับไม่ได้อยู่ภายใต้กฎหมายเหล่านี้ และไม่มีบทกฎหมายหรือองค์กรใดเข้ากำกับดูแลขอบเขตของการกำหนดข้อตกลงในสัญญาไว้ ดังนั้น เพื่อเป็นหลักประกันและความมั่นใจให้แก่คู่สัญญาที่เกี่ยวข้อง จึงควรกำหนดให้หน่วยงานของรัฐเข้ากำกับดูแลกิจการขายทอดตลาดออนไลน์ โดยกำหนดหน้าที่บางประการแก่ผู้ให้บริการเว็บไซต์ อันมีลักษณะเป็นการส่งเสริมการประกอบธุรกรรมทางอิเล็กทรอนิกส์ในอีกรูปแบบหนึ่งด้วย วิทยานิพนธ์เล่มนี้มุ่งศึกษาปัญหา 5 ประการที่กล่าวมาแล้วและเสนอแนวทางการแก้ไขโดยวิธีการแก้ไขเพิ่มเติมกฎหมายให้มีความชัดเจนเหมาะสมยิ่งขึ้น พร้อมทั้งเสนอแนะแนวทางการใช้และตีความกฎหมายที่มีอยู่ให้สอดคล้องกับวัตถุประสงค์ของเรื่องเพื่อเป็นการลดและป้องกันปัญหาที่อาจเกิดขึ้นในอนาคตจากการขายทอดตลาดออนไลน์ได้

มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์. หอสมุดแห่งมหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์

Address: กรุงเทพมหานคร

Email: preserv@tu.ac.th

Name: สหธน รัตนไพจิตร

Role: อาจารย์ที่ปรึกษา

Created: 2559

Modified: 2564-04-28

Issued: 2564-04-28

วิทยานิพนธ์/Thesis

application/pdf

DOI: 10.14457/TU.the.2016.922

tha

DegreeName: นิติศาสตรมหาบัณฑิต

Level: ปริญญาโท

Descipline: กฎหมายธุรกิจ

Grantor: มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์

©copyrights มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์

ลำดับที่.	ชื่อแฟ้มข้อมูล	ขนาดแฟ้มข้อมูล	จำนวนเข้าถึง	วัน-เวลาเข้าถึงล่าสุด
1	2130ruayruen.pdf	1.83 MB	33	2024-09-02 19:51:54

ใช้เวลา

0.019788 วินาที