การปรับเปลี่ยนวิถีชีวิตของชาวกะเหรี่ยงชุมชนคลิตี้ล่างในกระบวนการสร้างรัฐ-ชาติ การพัฒนาไปสู่ความทันสมัย และการอนุรักษ์ทรัพยากรธรรมชาต

Adaptations of way of life of Klity Lang Karen community in the processes of Thai nation-state building, modernization development, and conservation of natural resources

Name: ชลาลัย นาสวนสุวรรณ

ThaSH: กะเหรี่ยง -- แง่สังคม

Classification :.DDC: 305.895

ThaSH: กะเหรี่ยง -- ความเป็นอยู่และประเพณี

ThaSH: ชาติพันธุ์วิทยา

Abstract: วิทยานิพนธ์ฉบับนี้เป็นการศึกษาและทำความเข้าใจปรากฏการณ์การเปลี่ยนแปลงในชุมชนกะเหรี่ยงบ้านคลิตี้ล่าง ภายใต้เงื่อนไขและข้อจำกัดจากการเข้ามาขยายอาณาบริเวณของรัฐ ซึ่งเป็นงานวิจัยเชิงคุณภาพโดยวิธีการศึกษาแบบชาติพันธุ์วรรณนาเก็บข้อมูลภาคสนามระหว่างปี 2556-2558 พื้นที่วิจัยหลัก คือ ชุมชนคลิตี้ล่าง จังหวัดกาญจนบุรี ประกอบกับการศึกษาค้นคว้าจากแหล่งข้อมูลชั้นสองที่เป็นงานศึกษาของนักวิชาการ มุ่งศึกษาทำความเข้าใจการปรับเปลี่ยนวิถีชีวิตประจำวันของชาวกะเหรี่ยงชุมชนบ้าน คลิตี้ล่าง จังหวัดกาญจนบุรี หลังจากที่รัฐขยายอาณาบริเวณด้วยการกำหนดพื้นที่ต่างๆ ให้กลายเป็นที่ต้องอยู่ในการควบคุมดูแลของรัฐ และรัฐมีสิทธิและอำนาจในการจัดการอย่างชอบธรรมด้วยการอ้างกฎหมายและผลประโยชน์ของประเทศ โดยการศึกษาครั้งนี้ใช้แนวคิดการพัฒนาและข้อถกเถียง แนวคิดการครอบครองอาณาบริเวณ (territorialization) และแนวคิด habitus มาเป็นกรอบและแนวทางในการศึกษา จากการศึกษา พบว่า การที่คลิตี้ล่างเป็นเพียง “ชุมชน” ยังไม่ใช่ “หมู่บ้าน” อย่างเป็นทางการ ทำให้คลิตี้ล่างไม่ได้อยู่ในสายตาของเจ้าหน้าที่รัฐ ซึ่งก่อนปี พ.ศ.2541 คลิตี้ล่างยังไม่เป็นที่รู้จักของสังคม แต่หลังจากที่มีปัญหาสิ่งแวดล้อมซึ่งถือเป็นปัญหาร่วมกันของสังคมโลกทำให้ ชุมชนคลิตี้ล่างกลายเป็นที่รู้จักในสังคมสาธารณะในภาพพื้นที่ปนเปื้อนสารตะกั่ว นำมาสู่การหลั่งไหลของผู้คนเข้ามาในชุมชนอย่างต่อเนื่อง รวมถึงหน่วยงานที่เข้ามาให้ความรู้เรื่องสิทธิในการอยู่ในพื้นที่อย่างปลอดภัย จึงมาสู่การเข้าสู่กระบวนการเรียกร้องสิทธิของชาวบ้านคลิตี้ล่าง จากกระบวนการต่อสู้ที่ยาวนานทั้งที่ชาวบ้านเคยต่อสู้ในแบบวิธีชาวบ้านและการต่อสู้ในกระบวนการยุติธรรม ซึ่งระหว่างการต่อสู้นี้ทำให้ชาวบ้านได้เรียนรู้ เก็บเกี่ยวประสบการณ์ และสร้างเครือข่ายชุมชนจากคนที่เข้ามาให้ความช่วยเหลือชุมชน ส่งผลให้ชาวบ้านนำความรู้ และประสบการณ์ที่สั่งสมมาปรับใช้กับการแก้ไขปัญหาในชุมชน อย่างน้อยสองประการ คือ ประการแรก การปรับตัว ผ่านการสร้างกฎกติกาของชุมชนเพื่อใช้ควบคุมดูแลคนในชุมชน โดยการจัดระเบียบทางสังคมใหม่ภายใต้การจัดการระบบการปกครองใหม่โดยรัฐ มีผู้นำที่แบ่งเป็น 3 กลุ่ม ดังนี้ ผู้นำจารีต หมายถึง มัคนายก หมอสมุนไพร ผู้นำทางการ หมายถึง ผู้ช่วยผู้ใหญ่บ้าน และอสม. และผู้นำเฉพาะการณ์ หมายถึง ผู้ที่มีบทบาทสำคัญในการพัฒนาชุมชน ซึ่งผู้นำแต่ละกลุ่มไม่ได้มีบทบาทที่ตายตัวชัดเจน เว้นแต่ผู้นำทางการที่มีบทบาทหน้าที่ชัดเจนจากการกำหนดจากรัฐ นอกจากนี้ในชุมชนแบ่งการดูแลออกเป็น 4 โซน เพื่อให้การดูแลที่ทั่วถึงและทันท่วงทีต่อการแก้ไขปัญหาภายในชุมชน ประการที่สอง หลังจากที่มีการประกาศเขตป่าอนุรักษ์ของรัฐ ชาวบ้านกลายเป็นผู้บุกรุกพื้นที่ของรัฐและชุมชนกลายเป็นพื้นที่ที่รัฐดูแลควบคุมทั้งหมด ทั้งการเข้าถึงทรัพยากรจนทำให้ชาวบ้านไม่สามารถทำกินได้ตามวิถีเดิม จนเกิดความขัดแย้งระหว่างเจ้าหน้าที่ป่าไม้กับชาวบ้าน ทำให้ชาวบ้านได้อาศัยเครือข่ายการทำงานของชุมชนเป็นตัวเชื่อมให้เจ้าหน้าที่รัฐกับชาวบ้านเพื่อจัดทำแนวเขตพื้นที่อนุรักษ์กับพื้นที่ชุมชน และทำข้อตกลงว่าภายในพื้นที่ชุมชนชาวบ้านจะเป็นผู้ดูแลจัดการเอง ส่วนพื้นที่นอกเขตชุมชนเป็นหน้าที่ของเจ้าหน้าที่ป่าไม้ หากฝ่ายใดไม่ปฏิบัติตามข้อตกลง จะถูกลงโทษตามกฎระเบียบที่กำหนดไว้ ซึ่งข้อตกลงนี้เป็นที่ยอมรับและปฏิบัติกันมาจนถึงปัจจุบัน การพัฒนาของรัฐโดยใช้การขยายอาณาบริเวณสร้างอาณาเขตอำนาจเหนือพื้นที่ ทรัพยากร และผู้คน ไม่เพียงทำให้เกิดการเปลี่ยนแปลงของสิ่งแวดล้อมทางกายภาพเท่านั้นแต่ยังทำให้ชาวกะเหรี่ยงบ้านคลิตี้ล่างเกิดการปรับระบบคิด ทัศนคติจากที่ไม่ชอบความวุ่นวาย แต่ด้วยสถานการณ์บีบบังคับให้ต้องลุกขึ้นมาต่อสู้เรียกร้องสิทธิการดำรงอยู่ในพื้นที่ซึ่งเป็นการสร้างจุดยืนเพื่อความอยู่รอดภายใต้กฎเกณฑ์และอำนาจการควบคุมที่มิอาจหลีกเลี่ยงได้ ชาวกะเหรี่ยงบ้าน คลิตี้ล่างจึงขอให้รัฐตั้งชุมชนคลิตี้ล่างให้เป็นหมู่บ้านอย่างเป็นทางการเพื่อสร้างความมั่นใจว่าชุมชนจะมีความมั่นคงในการดำรงอยู่ในพื้นที่มากขึ้นเมื่อมีฐานะเป็นหมู่บ้านแล้ว

มหาวิทยาลัยเชียงใหม่. สำนักหอสมุด

Address: เชียงใหม่

Email: cmulibref@cmu.ac.th

Name: ยุทธพงษ์ จันทรวรินทร์

Role: ประธานกรรมการ

Name: ชูศักดิ์ วิทยาภัค

Role: กรรมการ

Name: ประสิทธิ์ ลีปรีชา

Role: กรรมการ

Created: 2560

Modified: 2563-01-09

Issued: 2563-01-09

วิทยานิพนธ์/Thesis

application/pdf

ว/ภน 305.895 ช172ก

tha

DegreeName: ศิลปศาสตรมหาบัณฑิต

Level: ปริญญาโท

Descipline: ชาติพันธุ์สัมพันธ์และการพัฒนา

Grantor: มหาวิทยาลัยเชียงใหม่

©copyrights มหาวิทยาลัยเชียงใหม่

ลำดับที่.	ชื่อแฟ้มข้อมูล	ขนาดแฟ้มข้อมูล	จำนวนเข้าถึง	วัน-เวลาเข้าถึงล่าสุด
1	socs80360cnss_full.pdf	4.29 MB	25	2024-05-28 18:25:19

ใช้เวลา

0.024427 วินาที