กลยุทธ์การสื่อสารธรรมะเพื่อพัฒนาเยาวชน : กรณีศึกษาค่ายคุณธรรมและศูนย์การเรียนรู้พระพุทธศาสนาในพุทธมณฑล

Strategies of communicating dharma for developing youths : a case study of the Dharma camp and the Centre of Learning Buddhism in Putthamonthon

Name: พระมหาสุวัฒน์ เพ็ชรรักษา

ThaSH: การสื่อสาร -- แง่ศาสนา -- พุทธศาสนา

ThaSH: ธรรมะ

ThaSH: การเผยแผ่ศาสนา

Abstract: วิทยานิพนธ์นี้มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษา 1) กระบวนการสื่อสารธรรมะ 2) กลยุทธ์การสื่อสารธรรมะ 3) ความรู้ ทัศนคติ และความพึงพอใจของผู้เข้าอบรมในค่ายคุณธรรมฯ ซึ่งใช้ระเบียบวิธีวิจัยเชิงคุณภาพ โดยศึกษาจากการสังเกตการณ์แบบมีส่วนร่วม การสัมภาษณ์เชิงลึก และการสนทนากลุ่มพระวิทยากรและผู้เข้ารับการอบรมธรรมะ จานวน 36 รูป/คน และใช้วิธีวิจัยเชิงปริมาณ โดยการใช้แบบสอบถาม เพื่อเก็บข้อมูลจากกลุ่มตัวอย่างผู้เข้ารับการอบรม จานวน 309 คน ผลการวิจัยพบว่า 1) กระบวนการสื่อสารธรรมะแห่งนี้ มีลักษณะเป็นการสื่อสารกลุ่มใหญ่ ทั้งเป็นไปในลักษณะการสื่อสารทางเดียวและสองทางผสมผสานกันไป และโดยมากจะเป็นการสื่อสารแบบมีส่วนร่วม และการสื่อสารแบบกึ่งทางการ ซึ่งมีองค์ประกอบของการสื่อสารที่มีประสิทธิภาพ ประกอบด้วย (1) ผู้ส่งสาร เป็นผู้มีความรู้ทั้งทางโลกและทางธรรม มีความสามารถในการสื่อสารที่ดี มีประสบการณ์ในการอบรม มีบุคลิกภาพที่น่าเชื่อถือ และมีความเป็นกันเอง (2) สาร มีทั้งภาคทฤษฎีและภาคปฏิบัติ แบ่งเป็น 3 ภาค คือ ภาคธรรมนันทนาการ ภาควิชาการ และภาคจิตภาวนา (3) สื่อ นั้นจะผสมผสานหลากหลายสื่อเข้าด้วยกัน ประกอบด้วย สื่อบุคคล สื่อธรรมชาติ สื่ออิเลคทรอนิกส์ สื่อสิ่งพิมพ์ สื่อเทคโนโลยีสมัยใหม่ สื่อวัตถุจาลองและสิ่งของ สื่อภาพนิ่งภาพเคลื่อนไหว และสื่อเสียงเพลง (4) ผู้รับสาร เป็นเด็กและเยาวชน ชอบสนุกสนาน ต้องการความรักความเข้าใจ ฉะนั้น พวกเขาจึงเหมาะที่จะสื่อสารด้วย 2) กลยุทธ์การสื่อสารธรรมะ โดยพระวิทยากรใช้เทคนิคหรือวิธีการสื่อสารที่หลากหลายผสมผสานกันไป ได้แก่ (1) กลยุทธ์การเผยแผ่ตามหลักพุทธวิธี (2) กลยุทธ์การสื่อสารทางวัจนภาษา ประกอบด้วยการพูดคากลอน พูดย้อนอ้างอิงคนสาคัญ พูดมีสีสันด้วยการเล่นคา พูดนาแล้วให้พูดตาม พูดหยุดความแล้วให้พูดต่อ พูดล้อด้วยภาษาถิ่น พูดเป็นศิลป์ภาษาวัยรุ่น พูดหนุนด้วยภาษาต่างประเทศ พูดเปรียบเทียบอุปมา พูดจาภาษาเป็นกันเอง พูดถึงเสียงกระแสสังคม พูดนิยมด้วยประสบการณ์จริง พูดอิงนิทานชาดก และพูดยกปัญหาถามตอบ (3) กลยุทธ์การสื่อสารทางอวัจนภาษาเพื่อเสริมวัจนภาษา ประกอบด้วยการใช้สายตา ใช้น้าเสียง ใช้มือและแขน ใช้กิริยาท่าทาง และใช้เทศภาษา (4) กลยุทธ์การใช้สื่อแบบบูรณาการผสมผสานให้เข้ากับการอบรม (5) กลยุทธ์การสื่อสารโน้มน้าวใจและใช้จิตวิทยาการสื่อสาร ประกอบด้วยการใช้แรงจูงใจ วิเคราะห์ผู้รับสาร พูดโน้มนาวใจ สร้างจุดจูงใจสารด้วยอารมณ์ ใช้จิตวิทยาเด็ก ทาให้มีส่วนร่วม สร้างปฏิสัมพันธ์ และการให้รางวัลและลงโทษ 3) ความรู้ ทัศนคติ และความพึงพอใจของกลุ่มตัวอย่างที่เข้าร่วมอบรมธรรมะในค่ายคุณธรรม จานวน 309 คน พบว่า มีความรู้ความเข้าใจในเรื่องราวทางพระพุทธศาสนาเพิ่มมากขึ้น มีทัศนคติในระดับที่ดีต่อกระบวนการสื่อสารและกลยุทธ์การสื่อสาร ตลอดทั้งมีความพึงพอใจอย่างมากในการเข้าร่วมอบรมธรรมะนี้

Abstract: The objectives of this research were 1) to study the processes of communicating Dharma, 2) to study the strategies of communicating Dharma, 3) to study the knowledge, attitude, and satisfaction of the participants in the Dharma Camp and the Center of Learning Buddhism. This research is based on qualitative research methodology, using participatory observation, in-depth interview, focus group interview of the 36 trainers and trainees, and it is also based on quantitative methodology by using a questionnaire to collect data from a sample of 309 students attending the Dharma Camp. It was found that, 1) The characteristics of the process of communicating Dharma is considered to include large group communication, one-way and two-way communication, participatory communication, and semi-formal communication. The elements of effective communication include (i) senders have both secular and religious knowledge. They have the ability to communicate well, extensive experience in training, a highly-reliable personality, and friendliness. (ii) There are both theoretical and practical contents of the training, which was divided into three sectors, namely entertaining activities (entertainment), learning Dharma (knowledge), and peaceful practice (peace). (iii) The method of training is to combine a variety of media, including personal media, natural media, electronic media, print media, modern technology media, material or object media, image and animation media, audiovisual media, and music and sound media. (iv) The receivers are children or youths. 2) The strategies for communicating Dharma is to use techniques or a combination of a variety of communication methods including (i) the strategies of Buddhist missionaries. (ii) the communication strategy of verbal language as follows: speaking verse, speaking quotes from important persons, speaking puns, speaking to make listeners repeat, pausing to make listeners speak, speaking dialect, speaking the slang language of teenagers, speaking foreign languages, speaking metaphors, speaking in a friendly way, speaking about the trends of society, speaking from experience, telling a yarn or Jataka, and speaking questions and answers. (iii) The strategy of nonverbal communication to complement verbal language (iv) Media strategies integrated into the training activities. (v) Communication strategies for persuasion and psychological communication include the use of incentive, analysis of trends in the audience, persuasive speaking, creating an emotional message, using the psychology of children and making them participate, making them interact, and giving rewards and punishments. 3) From the knowledge, attitude, and satisfaction of the 309 trainees who participated in the Dharma Camp training, it was found that the understanding of Buddhism of the trainees increased. The trainee’s attitude toward communication and the strategic communication process was good. All were extremely happy to participate in this Dharma Camp.

มหาวิทยาลัยมหิดล. หอสมุดและคลังความรู้มหาวิทยาลัยมหิดล

Address: นครปฐม

Email: liwww@mahidol.ac.th

Name: สิรินทร พิบูลภานุวัธน์

Role: ที่ปรึกษาวิทยานิพนธ์

Name: ขนบพร วงศ์กาฬสินธุ์

Role: ที่ปรึกษาวิทยานิพนธ์

Created: 2556

Modified: 2019-11-12

Issued: 2562-11-12

วิทยานิพนธ์/Thesis

application/pdf

CallNumber: วพ พ358ก 2556

tha

DegreeName: ศิลปศาสตรมหาบัณฑิต

Level: ปริญญาโท

Descipline: ภาษาและวัฒนธรรมเพื่อการสื่อสารและการพัฒนา

Grantor: มหาวิทยาลัยมหิดล

©copyrights มหาวิทยาลัยมหิดล

ลำดับที่.	ชื่อแฟ้มข้อมูล	ขนาดแฟ้มข้อมูล	จำนวนเข้าถึง	วัน-เวลาเข้าถึงล่าสุด
1	5136519.pdf	74.47 MB	44	2025-09-12 13:24:02

ใช้เวลา

0.28492 วินาที