แนวทางการดำเนินงานการสังคมสงเคราะห์ของวัดในจังหวัดภาคใต้ของประเทศไทย

A Guideline of Social work of Wat in Southern Provinces of Thailand

Name: วณิชชา ศรีชาย

keyword: สังคมสงเคราะห์

; ภาคใต้

Abstract: การวิจัยครั้งนี้มีวัตถุประสงค์ ๓ ข้อ คือ ๑) เพื่อศึกษาแนวคิดและทฤษฎีงานสังคมสงเคราะห์ในวิทยาการปัจจุบัน ๒) ศึกษาแนวคิดงานสังคมสงเคราะห์ในคัมภีร์พระพุทธศาสนาเถรวาท ๓) เพื่อเสนอแนวทางการดำเนินงานสังคมสงเคราะห์ของวัดในจังหวัดภาคใต้ของประเทศไทย โดยในการศึกษาครั้งนี้ เป็นการวิจัยเชิงคุณภาพ เก็บข้อมูลภาคสนาม (Field Study) โดยใช้แบบสัมภาษณ์ (Interview) เป็นเครื่องมือในการเก็บรวบรวมข้อมูล ผลการศึกษาพบว่า ๑) งานสังคมสงเคราะห์ หมายถึง การให้ความช่วยเหลือแก่บุคคลที่ประสบปัญหาความเดือดร้อนต่าง ๆ ทั้งทางร่างกายและทางจิตใจ โดยมีจุดเริ่มต้นมาจากสามัญสำนึกที่จะให้ความช่วยเหลือด้วยจิตอาสา เพื่อที่จะให้ผู้ประสบปัญหาต่าง ๆ เหล่านั้นสามารถที่จะทำการช่วยเหลือตนเองได้ โดยมีแนวคิดพื้นฐานที่เกิดจากความเมตตากรุณาต่อบุคคลผู้ซึ่งได้รับความทุกข์ยากลำบากจากปัญหาต่าง ๆ มีการนำศาสตร์ต่าง ๆ มาประยุกต์ใช้ในกระบวนการของงานสังคมสงเคราะห์ ได้แก่ ทฤษฎีบทบาท ทฤษฎีแห่งระบบ ทฤษฎีการเปลี่ยนแปลงอย่างมีแผน ทฤษฎีจิตสังคม ทฤษฎีการหน้าที่ ทฤษฎีเน้นพฤติกรรมทางสังคม และทฤษฎีการช่วยเหลือในกรณีวิกฤติการณ์ เป็นต้น ๒) งานสังคมสงเคราะห์ในคัมภีร์พระพุทธศาสนา มีวัตถุประสงค์เพื่อให้มนุษย์รู้จักความจริงของชีวิตเพื่อให้มนุษย์ทั้งหลายพ้นจากทุกข์ มุ่งหวังให้มนุษย์มีชีวิตที่ดำรงอยู่อย่างไม่เบียดเบียนผู้อื่น ให้มีเมตตาเอื้อเฟื้อแด่บุคคลทั่วไป โดยมีแนวคิดพื้นฐานคือการบูชายัญ โดยปรับเปลี่ยนรูปแบบและวิธีการบูชายัญโดยการฆ่าสัตว์มาเป็นการสงเคราะห์ช่วยเหลือ เว้นจากการฆ่า การเบียดเบียนและการทำลายชีวิต ในพระพุทธศาสนามีการสงเคราะห์ ๒ อย่าง คือ ๑) การสงเคราะห์ด้วยอามิส ๒) การสงเคราะห์ด้วยธรรม ซึ่งหลักธรรมที่สำคัญของงานสังคมสงเคราะห์ในพุทธศาสนาเถรวาท ได้แก่ สังคหวัตถุ ๔ คือ ทาน การให้ ปิยวาจา การกล่าววาจาเป็นที่รัก อัตถจริยา การบำเพ็ญประโยชน์ และสมานัตตตา ความเป็นผู้มีตนสม่ำเสมอ จัดว่าเป็นหลักธรรมเป็นเครื่องสงเคราะห์ หรือเป็นหลักปฏิบัติเพื่อการสงเคราะห์ช่วยเหลือซึ่งกันและกันของมนุษย์และสัตว์ทั้งหลาย ๓) ปัญหาในการดำเนินงานสังคมสงเคราะห์ของวัดในจังหวัดภาคใต้ของประเทศไทยพบว่า ๑) การดำเนินงานของแต่ละวัด เป็นลักษณะแยกกันทำ ขาดความร่วมมือกันของคณะสงฆ์ในระดับต่างๆ การดำเนินงานจึงเป็นไปในรูปแบบของความไม่มีเอกภาพ ไม่มีแผนงานที่ชัดเจน ๒) ขาดงบประมาณเฉพาะในการดำเนินการ เนื่องด้วยในปัจจุบัน การดำเนินการด้านสาธารณสงเคราะห์ของแต่ละวัดอาศัยเงินรายรับของวัดจากกองการกุศลต่างๆ ๓) การดำเนินงานด้านสาธารณสงเคราะห์ประเภทฉุกเฉิน อาทิ การให้การช่วยเหลือผู้ประสบภัยพิบัติทางธรรมชาติ ไฟไหม้ น้ำท่วม มีความซ้ำซ้อนกับการทำงานของหน่วยงานราชการ และไม่เกิดความทั่วถึงในทุกพื้นที่ที่ประสบความเดือดร้อน ๔) พระสงฆ์ที่มีความรู้ ความสามารถในการให้คำปรึกษาและฟื้นฟูสภาพจิตใจแก่ประชาชนผู้ทุกข์ยากเดือนร้อนทุกเพศทุกวัยได้ยังมีจำนวนน้อย ไม่เพียงพอต่อความต้องการ ๕) การจัดกิจกรรมเพื่อสงเคราะห์ประชาชนทางจิตใจในรูปแบบของการฝึกสมาธิ เดินจงกรม ปฏิบัติวิปัสสนากัมมัฏฐาน มีเพียงเฉพาะบางวัดเท่านั้น แนวทางการดำเนินการสังคมสงเคราะห์ของวัดในจังหวัดภาคใต้ของประเทศไทย ควรใช้หลักสังคหวัตถุ ๔ เป็นเครื่องมือในการดำเนินงาน และมีการดำเนินงาน ดังนี้ ๑) จัดตั้งเป็นภาคีความร่วมมือในทุกระดับ มีการดำเนินการในรูปแบบองค์คณะ มีการกำหนดแผนงาน วิสัยทัศน์ พันธกิจ เพื่อให้เกิดทิศทางการทำงานที่ชัดเจน ๒) ควรจัดตั้งกองทุนเพื่อการสาธารณสงเคราะห์เป็นการเฉพาะ โดยรับบริจาคจากพุทธศาสนิกชนผู้มีจิตศรัทธา และแยกประเภทของการจัดทำบัญชีรับ-จ่ายของบัญชีนี้ ออกจากงบประมาณอื่นๆ เพื่อนำไปใช้สำหรับสงเคราะห์ผู้ประสบความทุกข์ยาก เดือนร้อนตามโอกาส ๓) การดำเนินงานด้านสาธารณสงเคราะห์ประเภทฉุกเฉิน อาทิ การให้ความช่วยเหลือผู้ประสบภัยพิบัติต่างๆ ควรประสานงานกับหน่วยงานราชการที่เกี่ยวข้อง เพื่อให้การสงเคราะห์ไม่เกิดความซ้ำซ้อน และกระจายสู่ผู้ทุกข์ยากเดือนร้อนได้อย่างทั่วถึงและมีประสิทธิภาพ

Abstract: The objectives of this research are: 1) to study theories of social work in modern sciences, 2) to study theories of social work in Theravada Buddhist texts 3) to study Guideline of Social work of Wat in Southern Provinces of Thailand. This research is qualitative research which bases on field study and interview. As the result, firstly, Social work refers to providing assistance to people experiencing physical and mental suffering. The starting point is from common sense to provide volunteer assistance. In order to help those who are experiencing problems can help themselves. The basic concept is that of compassion for the person who is suffering from various problems. The use of the arts in the process of social work. Role theory theory Planned Change Theory Psychosocial Theory Theory of duty Theory focuses on social behavior. And the theory of help in case of crisis. Secondly, the goal of social work in Buddhism is concerning to encourage human beings to realize the meaning of life, to release human beings from suffering, and to enhance loving kindness among them by Sanghavatthu (The Principles of Service). Finally, social work of Wat in Southern Provinces of Thailand the temple (Wat) should organize cooperation in every level. Vision and mission must be announced in the public clearly. Financial problem must be solved by the accountant in order to manage properly. In order avoid overlapping works, the monks must communicate with the government offices before working. Guideline of Social work of Wat in Southern Provinces of Thailand. Thailand the temple (Wat) should Sanghavatthu (The Principles of Service). And takes place without cooperation and intra-organization, the integrity and action plan of the process is less effective. Furthermore, the many temples (Wat) lack of budget and financial support. The government office responds for some disasters such as flood, blaze, and so on. These jobs belong to government office, so social welfare is overlapped. A few monks cannot do social welfare. Therefore, the public is in need. Mental service by meditation was provided by some temples (Wat).

มหาวิทยาลัยมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย. สำนักหอสมุดและเทคโนโลยีสารสนเทศ

Address: พระนครศรีอยุธยา

Email: library@mcu.ac.th

Name: พระครูโกศลศาสนบัณฑิต

Role: อาจารย์ที่ปรึกษา

Name: อุทัย สติมั่น

Role: อาจารย์ที่ปรึกษา

Created: 2561

Modified: 2562-05-20

Issued: 2562-05-20

วิทยานิพนธ์/Thesis

application/pdf

tha

DegreeName: พุทธศาสตรดุษฎีบัณฑิต (พระพุทธศาสนา)

Level: ปริญญาเอก

Descipline: สาขาวิชาพระพุทธศาสนา

Grantor: มหาวิทยาลัยมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย

©copyrights มหาวิทยาลัยมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย

ลำดับที่.	ชื่อแฟ้มข้อมูล	ขนาดแฟ้มข้อมูล	จำนวนเข้าถึง	วัน-เวลาเข้าถึงล่าสุด
1	62MCU620102019.pdf	2.57 MB	28	2025-06-16 22:14:00

ใช้เวลา

0.021934 วินาที