ศึกษาแนวทางการเจริญอินทรียสังวรศีลในการเจริญวิปัสสนาภาวนา

A Study of Sense-Restraint Development (Indriyasaṁvarasīla) in Vipassana Meditation

Name: พระครูวิบูลเจติยาภิรม (ทวี ปสนฺโน)

keyword: ศีล

; วิปัสสนาภาวนา

; อินทรียสังวรศีล

Abstract: วิทยานิพนธ์ฉบับนี้ มีวัตถุประสงค์ ๓ ประการ คือ เพื่อศึกษาอินทรียสังวรศีลที่ปรากฏในคัมภีร์พุทธศาสนาเถรวาท เพื่อศึกษาการเจริญวิปัสสนาภาวนาและหลักธรรมที่เกี่ยวข้องที่ปรากฏในคัมภีร์พุทธศาสนาเถรวาทและเพื่อศึกษาแนวทางการเจริญอินทรียสังวรศีลในการเจริญวิปัสสนาภาวนา การศึกษาข้อมูลจากคัมภีร์พระพุทธศาสนาเถรวาท คือพระไตรปิฎก อรรถกถา ฎีกา และคัมภีร์อื่น ๆ ที่เกี่ยวข้อง เช่น คัมภีร์วิสุทธิมรรคและตรวจสอบโดยผู้เชี่ยวชาญ ผลการวิจัยพบว่า อินทรียสังวรศีล หมายถึง การป้องกัน การปิด การห้าม การไม่ให้บาปอกุศลเข้ามาครอบงำจิต ด้วยการสำรวมอินทรีย์ทั้ง ๖ คือ ตา หู จมูก ลิ้น กาย ใจ ไม่ให้ยินดียินร้าย ในเวลาเห็นรูป ฟังเสียง ดมกลิ่น ลิ้มรส ถูกต้องโผฏฐัพพะ รู้ธรรมารมณ์ด้วยใจ ระวังไม่ให้กิเลสครอบงำใจ ในเวลารับรู้อารมณ์ทางอินทรีย์ทั้ง ๖ การเจริญวิปัสสนาตามหลักสติปัฏฐาน ๔ คือ สามารถจำแนกออกเป็น ๔ ส่วน คือ กายานุปัสสนา เวทนานุปัสสนา จิตตานุปัสสนา และธัมมานุปัสสนา โดยมีโพธิปักขิยธรรม เป็นองค์ธรรมที่สนับสนุนการปฏิบัติ ผู้มีอินทรียสังวรอย่างสูงสุดก็คือ พระอริยบุคคลที่เป็นพระอรหันต์ หมดกิเลส หมดทุกข์ในวัฏฏะไปโดยสิ้นเชิง อินทรียสังวรนั้นนำประโยชน์มาให้ตั้งแต่ระดับต้น ทำให้กิเลสลดลง ทุกข์น้อยลง จนกระทั่งถึงสูงสุดคือพ้นจากอาสวะทั้งปวง การเจริญอินทรียสังวรศีลขั้นต้น คือ การฝึกให้มีสติเพื่อคอยควบคุมจิตใจ ควบคุมความรู้สึก ป้องกันไม่ให้บาปอกุศลธรรมทั้งหลายเกิดขึ้น เมื่อเกิดการรับรู้ทางตา หู จมูก ลิ้น กาย ใจ ไม่ให้ถูกชักจูงไปในทางที่ถูกกิเลสครอบงำ ซึ่งหากขาดอินทรียสังวรจะเกิดความยินดีในอารมณ์ ที่น่าพอใจ เกิดความยินร้ายในอารมณ์ที่ไม่น่าพอใจ อันจะนำความทุกข์มาให้แก่ตนและบุคคลอื่น ส่วนการเจริญอินทรียสังวรศีลขั้นสูงนั้น เป็นสิ่งเดียวกันกับการเจริญวิปัสสนาภาวนาตามหลักสติปัฏฐาน ๔ กล่าวคืออินทรียสังวรเป็นการแสดงถึงการที่จิตมีสติคอยกำกับ ส่วนสติปัฏฐาน ๔ เน้นถึงวิธีการในการฝึกสติตั้งแต่ขั้นต้นอย่างง่าย ๆ จนถึงขั้นละเอียดที่สุดจนสามารถรู้แจ้งอริยสัจได้ โดยมีโพธิปักขิยธรรม เป็นองค์ธรรมที่สนับสนุนการปฏิบัติ ผู้มีอินทรียสังวรอย่างสูงสุดก็คือ พระอริยบุคคลที่เป็นพระอรหันต์ หมดกิเลส หมดทุกข์ในวัฏฏะไปโดยสิ้นเชิง อินทรียสังวรนั้นนำประโยชน์มาให้ตั้งแต่ระดับต้น ทำให้กิเลสลดลง ทุกข์น้อยลง จนกระทั่งถึงสูงสุดคือพ้นจากอาสวะทั้งปวง

Abstract: This thesis has three objectives, to study the Indriyasamvara-sīla appearing in the Theravāda Buddhist doctrins and to study Vipassanā-bhāvanā and related Dhamma appearing in the in the Theravāda Buddhist doctrins and to study the practice of Indriyasamvara-sīla in Vipassanā meditation practice. Clarified and analyzed data are taken from the Theravāda Buddhist scriptures namely, the Tipitaka , Buddhist commentaries, sub-commentaries and other related scriptures such as the Visuddhimagga then composed, explained in details and verified by Buddhist scholars. The research found that Indriyasamvara-sīla or restraint of the senses helps prevent, disallow or prohibit unwholesome course of action in to practitioner’s mind with the controlling of the six Indriya (faculties) namely the eye, the ear, the nose, the tongue, the body, the mind so that one does not feel glad or unhappy when seeing, listening, smelling, tasting and touching tangible objects. One should be able to exercise cautious guard against sensual desires when one recognizes feeling through any six senses-doors. For the Four Foundations of Mindfulness method, its practice is devided into four foundations: Kāyānupassanā (contemplation of the body), Vedanāyānupassanā (contemplation of feelings), Cittānupassanā (contemplation of mind) and Dhammānupassanā (contemplation of mind-objects).Whith this, Bhodipakkhiya-dhamma (virtues partaking of enlightenment) is practiced alongside. Those who have obtained the highest Indriyasamvara-sīla are the noble ones, the Arahant who have depleted himself completely from defilements and from the round of existences. Thus, Indriyasamvara-sīla can be beneficial from the basic level of practice (reducing desires and sufferings) until the highest level (free from al mental intoxication). The basic practice of Indriyasamvara-sīla is done by mindfulness training so that one’mind and feelings can be controlled when unwholesome course of action appear through the six senses-doors, so that one will not be persuaded or influenced by sensual desires. If one is without Indriyasamvara-sīla one would be contented with sensual pleasure while depleased with grief or sadness, thus, bringing oneself as well as other sufferings. The high-level Indriyasamvara-sīla is practice in the same way as the Four Foundations of Mindfulness’s Vipassanā-bhavana practice. That is, Indriyasamvara-sīla shows the mindful-mind while the Four Foundations of Mindfulness focuses on mindful training, starting from the basic level until reaching its meticulousely level that one could explicitly understand the Four Noble Truths with the support of Bhodipakkhiya-dhamma practice. It can be concluded that Indriyasamvara-sīla brings about benefits for the beginning to the highest levels by reducing defilements and sufferings and free one from all mental intoxication.

มหาวิทยาลัยมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย. ส่วนหอสมุดกลาง

Address: พระนครศรีอยุธยา

Email: library@mcu.ac.th

Name: พระมหาสุรชัย วราสโภ

Role: ที่ปรึกษาวิทยานิพนธ์

Name: ณัทธีร์ ศรีดี

Role: ที่ปรึกษาวิทยานิพนธ์

Created: 2557

Modified: 2561-08-31

Issued: 2561-08-31

วิทยานิพนธ์/Thesis

application/pdf

tha

DegreeName: พุทธศาสตรมหาบัณฑิต

Level: ปริญญาโท

Descipline: สาขาวิชาวิปัสสนาภาวนา

Grantor: มหาวิทยาลัยมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย

©copyrights มหาวิทยาลัยมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย

ลำดับที่.	ชื่อแฟ้มข้อมูล	ขนาดแฟ้มข้อมูล	จำนวนเข้าถึง	วัน-เวลาเข้าถึงล่าสุด
1	MCU570208004.pdf	1.95 MB	14	2024-03-27 23:33:28

ใช้เวลา

0.022159 วินาที