การประยุกต์ใช้หลักธรรมสำหรับบุพการีบุคคลให้เป็นแบบอย่างในการดำเนินชีวิตของบุตรตามหลักพระพุทธศาสนา

A Study of Application the Buddhist Principles for Parents as Sample Model for Their Children’s Living according to Buddhism

Name: พระปลัดสมยศ เมตฺตาสโย (อุระชื่น)

keyword: หลักธรรม

; บุพการีบุคคล

; พระพุทธศาสนา

Abstract: วิทยานิพนธ์ฉบับนี้ มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษา ๑) เพื่อศึกษาบุพการีบุคคลในคัมภีร์พุทธศาสนาเถรวาท ๒) เพื่อศึกษาคุณธรรมสำหรับบุพการีบุคคลในคัมภีร์พุทธศาสนาเถรวาท ๓) เพื่อศึกษาประยุกต์ใช้หลักธรรมสำหรับบุพการีบุคคลให้เป็นแบบอย่างในการดำเนินชีวิตของบุตรตามหลักพระพุทธศาสนา การวิจัยนี้เป็นการวิจัยเชิงคุณภาพ โดยศึกษาข้อมูลจากคัมภีร์พระไตรปิฏก อรรถกถาและคัมภีร์สำคัญของพระพุทธศาสนารวมทั้งเอกสารที่เกี่ยวข้อง จากนั้นนำมาเรียบเรียง พรรณนาตรวสอบโดยผู้เชี่ยวชาญ ผลของการศึกษพบว่า บุพการีในพระพุทธศาสนาหมายถึงผู้ทำอุปการคุณก่อน ได้แก่มารดาและบิดา และผู้ประพฤติหลักพรหมวิหาร ๔ บุพพการีเป็นผู้หาได้ยากเพราะไม่ถูกตัณหาครอบงำเช่นคนทั่วไป มารดาบิดาคือ พรหมเพราะให้ชีวิต เป็นพระอรหันต์เพราะมีความรักบริสุทธิ์ เป็นครูคนแรกเพราะสอนให้รู้ เป็นเทวดาเพราะคอยปกปักรักษาทุกเมื่อ และเป็นทักขิเณยยะเพราะคารพบูชาแล้วได้บุญกุศลเป็นอย่างยิ่ง ตัวอย่างของบุคคลที่เป็นบุพการีในฐานะมารดาบิดาต้นแบบ ได้แก่ อุบาสิกาวิสาขา อนาถบิณฑิกเศรษฐี และจิตตคหบดี หลักธรรมของบุพพการีคือ ทิศ ๖ พรหมวิหาร ๔ สังคหวัตถุ ๔ ฆราวาสธรรม ๔ หลักธรรมดังกล่าวช่วยสนับสนุนให้บุพพการีบุคคลมีความบริบูรณ์และเป็นผู้ดำรงตนเป็นตัวอย่างของสมาชิกในครอบครัว หลักทิศ ๖ ช่วยให้ปฏิบัติตนได้ถูกต้อง หลักพรหมวิหาร ๔ เป็นการพัฒนาจิตให้เจริญยิ่งขึ้นเพื่อความบริสุทธิ์ของจิตซึ่งอาศัยการพัฒนาจิตใจความรักเมตตาของบิดามารดาที่อยู่แล้วเป็นฐานเจริญสมาธิและปัญญาเพื่อชำระจิตให้บริสุทธิ์ ส่วนหลักสังควัตถุและฆราวาสธรรมช่วยให้การดำเนินชีวิตประจำวันเอื้อให้เกิดกุศลจิตและมีคุณธรรมตลอดเวลาซึ่งเป็นประโยชน์ต่อครอบครัวและสังคม ในการประยุกต์หลักธรรม บุพพการีบุคคลต้องนำหลักธรรมคือ หลักทิศ ๖ พรหมวิหารเป็นต้น มาประพฤติในชีวิตประจำวันตามโอกาสต่าง ๆ โดยพิจารณาถึงการสร้างครอบครัวที่ดี มีความมั่นคงทางศีลธรรมในท่ามกลางสังคมที่ศีลธรรมอ่อนแอในปัจจุบัน คือ ๑) เป็นแบบอย่างที่ดีแก่บุตร ๒)บิดามารดามีความรักสามัคคีเป็นอันหนึ่งอันเดียวกัน ๓) ครอบครัวมีความเป็นอยู่ที่ดีเช่น บุพพการีพึงอุปการะเลี้ยงดูบุตรให้การศึกษา แนะนำในกุศลธรรม เป็นต้น

Abstract: This research contains 3 main objectives; 1) to study parents in Theravada Buddhist scriptures, 2) to study the Buddhist principles for parents and 3) to apply the Buddhist principles for parents as the sample model for their children’s living according to Buddhism. It was a documentary research by collecting research data from the primary sources of Theravada Buddhist scripture as well as other related documents, summed up, analyzed, composed in descriptive style, finally verified by experts. The findings revealed that parent or Pubbakāri refers to those who had previously done benefits to other which signify the father and mother who perform 4 divine states of mind. These parents are called as rare person because their mind detaches from selfishness while others are under control of selfishness, as Brahman because their giving lives to children, as Arahanta because of their pure love, as first teacher because they are the first teacher, as deity because their protection and as worthy one for worship and offering because sacrifices offered to them regain great benefits. The examples of Pubbakari people in the Buddha’s time were Visakha-upasika, Anathapindika and Cittagahapati upasaka etc. The principles of parents are Disa 6 (Direction), Brahmavihãra 4 (Holy life), Sañagahavatthu 4 (objects of favour) and Gharãvãsadhamma 4 (rules of household conduct). These virtues support parents to be good example and perfect model for all members in family. Performance of six Disa or direction supports roles and duties of parents, Brahmavihara grows mental health with morals, concentration and wisdom for purifying the mind in higher qualities, Sañagahavatthu and Gharãvãsadhamma support wholesome and ethical deeds in daily life which in turn will bring a lot of benefits to family as well as to society in wide range. In application the virtues, parents must apply these virtues; Disa or direction 6, , Brahmavihãra 4, Sañagahavatthu 4 and Gharãvãsadhamma 4 in daily living on various occasions by considering the following items; 1) being the good model for children, 2) sharing love and harmonizing to members and 3) members of family live happily and successfully such as growing up, educating, guideline their children in moral manners and so on focusing on building up the moral family in current of immoral society these days.

มหาวิทยาลัยมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย. สำนักหอสมุดและเทคโนโลยีสารสนเทศ

Address: อยุธยา

Email: library@mcu.ac.th

Name: ชัยชาญ ศรีหานู

Role: อาจารย์ที่ปรึกษา

Name: พระเทพสุวรรณเมธี

Role: อาจารย์ที่ปรึกษา

Created: 2560

Modified: 2561-07-26

Issued: 2561-07-26

วิทยานิพนธ์/Thesis

application/pdf

tha

DegreeName: พุทธศาสตรมหาบัณฑิต

Level: ปริญญาโท

Descipline: สาขาวิชาพระพุทธศาสนา

Grantor: มหาวิทยาลัยมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย

©copyrights มหาวิทยาลัยมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย

ลำดับที่.	ชื่อแฟ้มข้อมูล	ขนาดแฟ้มข้อมูล	จำนวนเข้าถึง	วัน-เวลาเข้าถึงล่าสุด
1	MCU600202052.pdf	4.13 MB	46	2025-11-27 22:40:46

ใช้เวลา

0.026403 วินาที