การศึกษาวิเคราะห์ความเชื่อและพิธีกรรมการบูชาพระธาตุของชาวพุทธ ในล้านนา

An Analytical Study of Beliefs and Rituals in Venerating The Buddha’s Relics of Buddhists in Lanna

Name: ปธานชัย วายุโชติ

Abstract: วิทยานิพนธ์นี้มีวัตถุประสงค์ ๓ ประการ คือ ๑) เพื่อศึกษาพระธาตุและการบูชาพระธาตุในพระพุทธศาสนา ๒) เพื่อศึกษาความเชื่อและพิธีกรรมการบูชาพระธาตุของชาวพุทธในล้านนา และ ๓) เพื่อวิเคราะห์ความเชื่อและพิธีกรรมการบูชาพระธาตุของชาวพุทธในล้านนา ผลการศึกษาพบว่า ในพระพุทธศาสนาคำว่า “พระธาตุ” นั้นมักถูกใช้ในบริบทของพระอัฐิหรือกระดูกของบุคคลที่มีความสำคัญในพระพุทธศาสนาและเชื่อว่าเป็นผู้ที่บรรลุคุณธรรมอันสูงสุดคือบรรลุอรหัตตผลแล้ว อันได้แก่ พระพุทธเจ้า พระอรหันตสาวกและพระปัจเจกพุทธเจ้า โดยในส่วนพระธาตุหรือพระอัฐิของพระพุทธเจ้านี้ ท่านก็จะมีคำศัพท์ที่ใช้เรียกเฉพาะว่า “พระบรมสารีริกธาตุ” ซึ่งเป็นคำที่นิยมใช้กันอย่างแพร่หลายในปัจจุบัน ซึ่งบางครั้งอาจจะใช้คำว่า “พระบรมธาตุ” แทนก็ได้ ธรรมเนียมการบูชาพระธาตุของพระพุทธเจ้าสามารถสืบค้นได้จากหลักฐานในคัมภีร์มหาปรินิพานสูตร ที่กล่าวถึงเหตุการณ์ภายหลังจากการถวายพระเพลิงพระบรมศพของพระพุทธองค์ แล้วได้มีการแบ่งสรรปันส่วนพระอัฐิหรือพระธาตุของพระองค์ให้แก่บรรดากษัตริย์และพราหมณ์ในเมืองต่าง ๆ จำนวน ๘ เมืองเพื่อสร้างสถูปบรรจุพระบรมสารีริกธาตุและทำการสักการบูชาพระสถูปหรือพระธาตุเจดีย์ของพระพุทธองค์สืบต่อมา ในล้านนาคำว่า พระธาตุ นี้ชาวบ้านทั่วไปจะรับรู้และเข้าใจกันในความหมายของพระสถูปเจดีย์ที่บรรจุพระอัฐิหรือพระธาตุของพระพุทธเจ้า หรือในความหมายแห่งสถาปัตยกรรมที่เรียกว่าพระธาตุเจดีย์เป็นสำคัญ โดยการบูชาพระธาตุของชาวล้านนา คาดว่าได้รับอิทธิพลมาจากการรับเอาพุทธศาสนาเข้ามาในดินแดนบ้านเมืองนี้ เหมือนดังในสมัยที่พระเจ้าอโศกมหาราชทรงส่งสมณฑูตเข้ามาเผยแผ่พุทธศาสนาในดินแดนประเทศไทยที่เชื่อว่ามีการสร้างพระธาตุเจดีย์ประดิษฐานไว้ในบ้านเมืองต่าง ๆ เพื่อให้ศาสนิกชนได้มีสิ่งเคารพสักการบูชาในฐานะเป็นสัญลักษณ์แห่งพระพุทธศาสนา จากการศึกษาถึงความเชื่อและพิธีกรรมการบูชาพระธาตุของชาวพุทธในล้านนาพบว่า ชาวพุทธในพื้นที่ต่าง ๆ มีความเลื่อมใสศรัทธาต่อพระธาตุในพื้นที่ของตนเป็นอย่างมาก โดยเป็นความเลื่อมใสศรัทธาในฐานะแห่งความเป็นสิ่งศักดิ์สิทธิ์คู่บ้านคู่เมืองที่ปู่ย่าตายายบรรพบุรุษได้เคารพบูชาสืบมาประการหนึ่ง และในฐานะแห่งความเป็นพระอัฐิของพระพุทธเจ้าประการหนึ่ง โดยพระธาตุนี้ถือเป็นวัตถุบูชาที่มีบทบาทและมีความสำคัญต่อประชาชนในชุมชนเป็นอย่างมากตั้งแต่สมัยอดีตจนถึงปัจจุบัน ทั้งในส่วนของการเป็นสัญลักษณ์และเป็นเครื่องสร้างศรัทธาในพระพุทธศาสนา เป็นกุศโลบายในการปฏิบัติธรรม เป็นเครื่องมือขัดเกลาทางสังคม เป็นเครื่องเสริมสร้างบารมีแห่งธรรมราชา รวมถึงเป็นสิ่งที่ช่วยสืบทอดอายุแห่งพระพุทธศาสนาได้ด้วยประการหนึ่ง

Abstract: The thesis consists of three objectives as 1) to study the relics and the veneration of relics, 2) to investigate the Lanna Buddhist people towards the belief and ritual for the veneration of relics and 3) to analyze the belief and ritual of Lanna Buddhist people practice of venerating the relics. The results revealed that in Buddhism the term ‘Phrathat or relic’ is usually referred to the bone ash of venerated person in Buddhism and believed that person must be a noble individuals or Worthy One i.e. the Buddha, Arahant and Paccekabuddha : Individually Enlightened One. The relics or bone ashes of the Buddha, it is generally known in Thai terminology as ‘Phra Borom Saree Rikka That’ or sometime called ‘Phra Borom That’. The tradition of relics venerating can be found in the Mahàparinibbàna Sutta : Last Day of The Buddha described about the situation after the cremation of the Buddha and there were eight burial mounds for the bone-relics for eight countries to build the stupa enshrining the Buddha’s relics for venerating. Regarding to the term ‘Phra That’ in Lanna region, most local people will recognize and understand the meaning as the pagoda enshrining the Buddha’s relics or in the definition of architecture as the ‘Ceteya’. The veneration of Buddha’s relic of Lanna Buddhist people was influenced since Buddhism came across to this region. As King Asoka sent the Buddhist monks missionaries to introduce Buddhism in Thailand, since then the pagodas were built in many places as the venerated place and the symbolic of Buddhism. The study of belief and ritual of relic venerating, it showed that the Lanna Buddhist people were very faithful to the Buddha’s relics of their region as the valuable holy object that was venerated by ancestors. In addition, the Buddha’s relic is also the spiritual center from the past to present-day and as the symbolic and faith creation of Buddhism. The Buddha’s relics are also the stratagem of practicing in accord with the Dhamma, as an enhancement of the royal virtues and as socialization including a successor to the age of Buddhism as well.

มหาวิทยาลัยมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย. สำนักหอสมุดและเทคโนโลยีสารสนเทศ

Address: กรุงเทพมหานคร

Email: library@mcu.ac.th

Name: พระครูสุนทรสังฆพินิต

Role: อาจารย์ที่ปรึกษา

Name: เทพประวิณ จันทร์แรง

Role: อาจารย์ที่ปรึกษา

Created: 2558

Modified: 2561-07-09

Issued: 2561-07-09

วิทยานิพนธ์/Thesis

application/pdf

tha

DegreeName: พุทธศาสตรดุษฎีบัณฑิต

Level: ปริญญาเอก

Descipline: สาขาวิชาพระพุทธศาสนา

Grantor: มหาวิทยาลัยมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย

©copyrights มหาวิทยาลัยมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย

ลำดับที่.	ชื่อแฟ้มข้อมูล	ขนาดแฟ้มข้อมูล	จำนวนเข้าถึง	วัน-เวลาเข้าถึงล่าสุด
1	MCU580102002.pdf	20.91 MB	60	2024-04-08 17:47:01

ใช้เวลา

0.021128 วินาที