บทบาทของคณะสงฆ์ธรรมยุติกนิกายต่อการส่งเสริมอุดมการณ์ทางการเมือง ในรัฐสมัยพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว ถึงรัชสมัยพระบาทสมเด็จพระปกเกล้าเจ้าอยู่หัว

The Role of the Dhammayutika Nikaya in Support the Political Ideology of the Government from The Reign of King Chulalongkorn the Great to King Prajadhipo

Name: บุศรา เกียรติอุตสาหกุล

ThaSH: ธรรมยุติกนิกาย.

ThaSH: สงฆ์ -- กิจกรรมทางการเมือง -- ไทย.

Abstract: สารนิพนธ์นี้มีจุดมุงหมายที่จะศึกษาบทบาทของคณะสงฆ์ธรรมยุติกนิกายต่อการส่งเสริมอุดมการณ์ทางการเมืองในรัชสมัยพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวถึงรัชสมัยพระบาทสมเด็จพระปกเกล้าเจ้าอยู่หัว โดยวิเคราะห์บทบาทของคณะสงฆ์ธรรมยุติกนิกาย ที่ช่วยส่งเสริมอุดมการณ์ของรัฐในสมัยรัชกาลที่ 5 ถึงรัชกาลที่ 7 ด้วยวิธีการต่างๆ จากการศึกษาทำให้ทราบถึงบทบาทของพระสงฆ์ในสังคมไทย ที่มีบทบาทสำคัญหลายประการ เช่น การเป็นศาสนทายาท สงเคราะห์ประชาชน สร้างเอกภาพและความสามัคคีของคนในชาติในสมัยสุโขทัยศาสนาพุทธมีความรุ่งเรืองเป็นอย่างมากโดยเฉพาะสมัยพ่อขุนรามคำแหงและสมัยพระยาลิไท มีการจัดรูปแบบการปกครองคณะสงฆ์เป็นส่วนต่างๆ คณะสงฆ์สมัยนี้มีส่วนช่วยส่งเสริมอุดมการณ์รัฐด้วยการเน้นความเป็นธรรมราชาและจักรพรรดิราชา วิธีการถ่ายทอดอุดมการณ์ทางการเมือง คือ การที่คณะสงฆ์สั่งสอนธรรมไปยังที่ต่างๆ สมัยอยุธยายังมีการจัดระเบียบการปกครองคณะสงฆ์ตามแบบสุโขทัยพระมหากษัตริย์ได้ให้การอุปถัมภ์คณะสงฆ์ เช่น การกัลปนาที่ดิน พระราชทานข้าพระอุดมการณ์ของรัฐในสมัยนี้แม้จะให้ความสำคัญของระบบธรรมราชาก็มิได้ลดน้อยลง ยังคงเน้นที่ความเป็นธรรมราชา ดังเช่นสมัยพระบรมไตรโลกนาถ เช่นการที่พระองค์ทรงปฏิสังขรณ์วัดต่างๆ และทรงออกผนวช ซึ่งแสดงให้เห็นว่าพระองค์ทรงใช้ความพยายามที่จะใช้ความศรัทธาทางศาสนาเพื่อส่งเสริมอุดมการณ์ทางการเมือง สมัยธนบุรี พระเจ้าตากสินทรงพยายามที่จะฟื้นฟูพุทธศาสนา ภายหลังจากการเสียกรุงครั้งที่ 2 แต่ไม่ประสบความสำเร็จ อันเนื่องมาจากการที่พระองค์อ้างตนเป็นโสดาบัน ทำให้เกิดความแตกแยกทางความคิดของคณะสงฆ์ สมัยต้นรัตนโกสินทร์สภาพทางสังคม เศรษฐกิจเปลี่ยนแปลงไปทำให้โลกทัศน์ของผู้นำเปลี่ยนแปลงไปด้วย รัชสมัยของสมเด็จพระพุทธยอดฟ้าจุฬาโลกมหาราชอุดมการณ์ที่ทรงเน้นคือ อุดมการณ์ธรรมราชา ทรงเผยแพร่แนวคิดดังกล่าวผ่านพระราชกรณียกิจต่างๆ เช่น การสังคายนาพระไตรปิฎก การออกกฎหมายพระสงฆ์ การแต่งไตรภูมิโลกวินิจฉัยเป็นต้น แนวทางที่พระสงฆ์ใช้ในการเผยแพร่อุดมการณ์ดังกล่าวส่วนใหญ่ยังเป็นการเทศสั่งสอนประชาชน รัชสมัยพระบาทสมเด็จพระนั่งเกล้าเจ้าอยู่หัว วิทยาการและเทคโนโลยีตะวันตกได้แพร่เข้ามาในสังคมไทย ทำให้พระวชิรญาณภิกขุทรงเห็นความจำเป็นที่จะต้องปฏิรูปพุทธศาสนาเพื่อความมั่นคงของพระพุทธศาสนา สถาบันการปกครองของไทย และเตรียมสังคมไทยสำหรับการเปลี่ยนแปลงในอนาคต ดังนั้นธรรมยุติกนิกายซึ่งเน้นหลักเหตุและผลตามพุทธวจนะดั้งเดิม ไม่ขัดกับวิชาวิทยาศาสตร์แผนใหม่จึงเป็นแนวทางหลักที่พระองค์ทรงใช้ในการรับมือกับสังคมและเศรษฐกิจที่เปลี่ยนแปลงไป รัชสมัยพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว พระองค์ทรงทำการปฏิรูปประเทศด้านต่างๆ เช่นการเมืองการปกครอง สังคม และเศรษฐกิจ เพื่อให้ประเทศมีความมั่นคงและต่อต้านการรุกรานของมหาอำนาจตะวันตก อุดมการณ์รัฐในสมัยนี้คือ พระมหากษัตริย์ทรงเป็นศูนย์กลางของอำนาจและการสร้างสรรค์ความเจริญ อุดมการณ์ความเป็นเอกภาพขออาณาจักร และคุณสมบัติของการเป็นพลเมืองดี คณะสงฆ์ธรรมยุติกนิกายมีส่วนช่วยเผยแพร่อุดมการณ์รัฐผ่านทางการจัดการศึกษาแบบใหม่ การเทศน์ไปยังคนกลุ่มต่างๆ เนื้อหาการเทศน์จะเน้นที่ความสำคัญของพระมหากษัตริย์และความเป็นพลเมืองดี มีค่านิยมทางเศรษฐกิจที่เหมาะสม รัชสมัยพระบาทสมเด็จพระมุงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัว ปัญหาการตื่นตัวทางการเมืองของชนชั้นล่างซึ่งเป็นที่มาของกบฏ ร.ศ. 130 ทำให้ทรงเน้นอุดมการณ์ชาตินิยมที่ให้ความสำคัญทางสถาบันชาติ ศาสนา พระมหากษัตริย์ คณะสงฆ์ธรรมยุติกนิกายได้ช่วยตอบสนองความต้องการของรัฐ โดยผ่านทางการเทศน์ในโอกาสต่างๆ รัชสมัยพระบาทสมเด็จพระปกเกล้าเจ้าอยู่หัว สถานการณ์ทางการเมืองเปลี่ยนแปลงเป็นอย่างมากมีการเปลี่ยนแปลงการปกครองเป็นระบอบประชาธิปไตยใน พ.ศ. 2475 ความชอบธรรมของผู้ปกครองเปลี่ยนจากการเน้นหลักศาสนาเป็นความชอบธรรมตามรัฐธรรมนูญ รัฐบาลต้องการให้คณะสงฆ์เป็นผู้ถ่ายทอดอุดมการณ์รัฐ เพื่อให้ประชาชนรับรู้บทบาทคณะสงฆ์ธรรมยุติกนิกายในสมัยนี้ได้นำไปสู่การเรียกร้องให้มีการแก้ไขพระราชบัญญัติการปกครองพระสงฆ์ พ.ศ. 2484 เพื่อให้เกิดความเสมอภาคในการปกครองระบอบประชาธิปไตย

มหาวิทยาลัยรามคำแหง.สำนักหอสมุดกลาง

Address: กรุงเทพมหานคร (Bangkok)

Email: dcms@lib.ru.ac.th

Name: วิไลเลขา ถาวรธนสาร

Role: คณะกรรมการที่ปรึกษาวิทยานิพนธ์

Name: สิริรัตน์ เรืองวงษ์วาร

Role: คณะกรรมการที่ปรึกษาวิทยานิพนธ์

Created: 2546

Issued: 2548-05-31

Modified: 2549-06-25

วิทยานิพนธ์/Thesis

CallNumber: ม.ร. บ6687 2546

tha

DegreeName: ศิลปศาสตรมหาบัณฑิต

Level: ปริญญาโท

Descipline: ไทยศึกษา

Grantor: มหาวิทยาลัยรามคำแหง

©copyrights มหาวิทยาลัยรามคำแหง

ลำดับที่.	ชื่อแฟ้มข้อมูล	ขนาดแฟ้มข้อมูล	จำนวนเข้าถึง	วัน-เวลาเข้าถึงล่าสุด
1	Title.pdf	357.14 KB	343	2024-11-09 21:07:17
2	Contents.pdf	256.77 KB	349	2024-11-09 21:08:56
3	abatract.pdf	180.2 KB	327	2024-11-09 21:09:13
4	chapter1.pdf	293.61 KB	382	2024-11-09 21:09:22
5	chapter2.pdf	118.61 KB	400	2024-11-29 15:00:18
6	chapter3.pdf	651.89 KB	364	2024-11-09 21:09:37
7	chapter4.pdf	1.15 MB	361	2024-11-09 21:09:46
8	chapter5.pdf	2.11 MB	391	2024-11-09 21:09:53
9	chapter6.pdf	220.09 KB	273	2024-11-09 21:10:17
10	bibliography.pdf	108.27 KB	262	2024-11-09 21:10:24
11	vita.pdf	15.57 KB	205	2024-11-09 21:10:31

ใช้เวลา

0.041002 วินาที