การพัฒนาภาวะผู้นาตามหลักธรรมเพื่อการพัฒนาสู่องค์การ ประสิทธิภาพสูงของหน่วยงานวิจัยและพัฒนาในสังกัดกระทรวง วิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี

Leadership Development Based on Buddhist Principles for High Efficient Performance of Research and Development Organization Under Theministry of Science and Thechnology

Name: วรุตม์ ทวีศรี

Abstract: การวิจัย เรื่อง “การพัฒนาภาวะผู้นาตามหลักธรรมเพื่อการพัฒนาสู่องค์การประสิทธิภาพสูงของหน่วยงานวิจัยและพัฒนาในสังกัดกระทรวงวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี” มีวัตถุประสงค์เพื่อ ๑) เพื่อศึกษาสภาพทั่วไปของภาวะผู้นาภายในองค์การที่จะก้าวขึ้นเป็นองค์การประสิทธิภาพสูงของหน่วยงานวิจัยและพัฒนาในสังกัดกระทรวงวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี ๒) เพื่อศึกษาหลักธรรมทางพุทธศาสนาและทฤษฎีที่เกี่ยวข้องกับภาวะผู้นาขององค์การที่จะก้าวขึ้นเป็นองค์การประสิทธิภาพสูงของหน่วยงานวิจัยและพัฒนาในสังกัดกระทรวงวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี๓) เพื่อนาเสนอรูปแบบการพัฒนาภาวะผู้นาตามหลักธรรม เพื่อการพัฒนาผู้นาขององค์การที่จะก้าวขึ้นเป็นองค์การประสิทธิภาพสูงของหน่วยงานวิจัยและพัฒนาในสังกัดกระทรวงวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี การวิจัยเป็นการวิจัยแบบประสานวิธี (Mixed Methods Research) โดยการวิจัยเชิงคุณภาพผู้วิจัยได้เก็บข้อมูลด้วยการสัมภาษณ์เชิงลึก (In-depth Interview) จากผู้บริหารและผู้มีส่วนได้ส่วนเสียในหน่วยงานวิจัยและพัฒนาสังกัดกระทรวงวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี รวม ๒๑ ท่าน การวิจัยเชิงปริมาณได้กาหนดกลุ่มตัวอย่างจากบุคลากรที่ทางานในหน่วยงานวิจัยและพัฒนาในสังกัดกระทรวงวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยีทั้งส่วนกลางและส่วนภูมิภาค ๕ แห่ง จานวน ๒๘๐ คน โดยใช้แบบสอบถามเป็นเครื่องมือในการเก็บข้อมูล การวิเคราะห์ข้อมูลเชิงคุณภาพใช้วิธีวิเคราะห์ด้วยสถิติเชิงพรรณนา และการวิเคราะห์ข้อมูลเชิงปริมาณ ใช้คอมพิวเตอร์โปรแกรมสาเร็จรูปเพื่อหาค่าความถี่(Frequency) ค่าร้อยละ (Percentage) ค่าเฉลี่ย (x) ส่วนเบี่ยงเบนมาตรฐาน (S.D.) ทดสอบสมมติฐานเพื่อเปรียบเทียบความคิดเห็นของบุคลากรกับความความพร้อมในการพัฒนาเป็นองค์การแห่งการเรียนรู้โดยจาแนกตามปัจจัยส่วนบุคคล การทดสอบค่าเอฟ (F-test) ด้วยการวิเคราะห์ความแปรปรวนทางเดียว ( One-way ANOVA) วิเคราะห์อิทธิพลของภาวะผู้นาตามหลักธรรมและ ทฤษฎีเชิงสถานการณ์กับทฤษฎีภาวะผู้นาการเปลี่ยนแลงที่มีผลต่อองค์การประสิทธิภาพสูง ใช้สถิติเชิงอนุมานการวิเคราะห์สมการถดถอยเชิงพหุวิเคราะห์สัมพันธ์ระหว่างภาวะผู้นาแ ละองค์การประสิทธิภาพสูงด้วยสถิติพหุคูณถดถอย (Multiple linear Regression) และสร้างรูปแบบการพัฒนาภาวะผู้นาตามหลักธรรมจากผลการวิจัยเชิงคุณภาพและเชิงปริมาณผลการวิจัยพบว่า ลักษณะส่วนบุคคลที่แตกต่างกันมีผลต่อความคิดที่ต่างกันในเรื่องของภาวะผู้นาตามหลักสัปปุริสธรรม ๗ อิทธิบาท ๔ สังคหวัตถุ ๔ ภาวะผู้นาการเปลี่ยนแปลง และภาวะผู้นาเชิงสถานการณ์ที่มีผลต่อการก้าวขึ้นสู่องค์การประสิทธิภาพสูง โดยสามารถสร้างรูปแบบการพัฒนาภาวะผู้นาจากทั้ง ๓ หลักธรรม ๑๕ องค์ประกอบ สรุปได้ดังนี้ ๑. บุคลากรที่ปฏิบัติงานอยู่ในหน่วยงานวิจัยและพัฒนาสังกัดกระทรวงวิทยาศาสตร์ส่วนใหญ่เป็นเพศหญิง จานวน ๑๘๒ คิดเป็นร้อยละ ๖๕ เพศชาย จานวน ๙๘ คน ร้อยละ ๓๕ ประชากรส่วนใหญ่มีอายุเฉลี่ย ๓๑-๔๐ ปี จานวน ๑๐๓ คน คิดเป็นร้อยละ ๓๖.๘๐ เห็นด้วยกับการพัฒนาภาวะผู้นาตามหลักธรรมเพื่อไปผลักดันองค์การให้ก้าวสู่องค์การประสิทธิภาพสูง ๒. สภาพทั่วไปของภาวะผู้นาพบว่าหลักการโดยรวมของภาวะผู้นาคือการพัฒนาผู้นาให้สามารถควบคุมตัวเองได้มีสติรู้ตัวเองตลอดเวลา มีสมาธิมุ่งมั่นเป็นคนดีมีจริยธรรมความซื่อสัตย์สามารถเป็นแบบอย่างได้ ควรมีวิสัยทัศน์ด้านวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยีที่ทันสมัย สร้างสรรค์นวัตกรรม ๓. การวิเคราะห์หลักธรรมทางพุทธศาสนาและทฤษฎีที่เกี่ยวข้อง กับภาวะผู้นาพบว่าหลักธรรมที่มีอิทธิพลต่อองค์การประสิทธิภาพสูงคือ (๑) หลักสังคหวัตถุ ๔ มีอิทธิพลค่อนข้างน้อยถึงปานกลาง (๒) อิทธิบาท ๔ มีอิทธิพลระดับปานกลาง และ (๓) หลักสัปปุริสธรรม ๗ มีอิทธิพลระดับปานกลางถึงสูง ส่วนแนวคิดทฤษฎีมีอิทธิพลระดับปานกลาง ๔. รูปแบบการพัฒนาภาวะผู้นาตามหลักธรรมประกอบด้วย เงื่อนไข ระดับผู้นา ลาดับความเร่งด่วน และองค์ประกอบสาคัญ ๓ หลักธรรม จานวน ๑๕ องค์ประกอบ หลักสังคหวัตถุ ๔ จานวน ๔องค์ประกอบ อิทธิบาท ๔ จานวน ๔ องค์ประกอบ หลักสัปปุริสธรรม ๗ จานวน ๗ องค์ประกอบ

Abstract: The study entitled “The Leadership Development Based on Buddhist Doctrines for the High PerformanceResearch and Development Organization under the Ministry of Science andTechnology” aimed 1) to study the general characteristics of the leadership within the High Performance Research and Development Organization under the Ministry of Science and Technology (MOST) 2) to study Buddhists doctrines and theories related to the leadership in the High Performance Research and Development Organization under the Ministry of Science and Technology (MOST); and 3) to present the development model based on Buddhist doctrines for the High Performance Research and Development Organization under the Ministry of Science and Technology (MOST). The nature of the study was mixed between a qualitative and quantitative research. In the respect of a qualitative method the In-depth Interview was used to collect data from 21 key informants who are administrators and stakeholders in the Research and Development Organization under the Ministry of Science and Technology (MOST), and the focus group was also done to make the method of data collection reliable. For a quantitative method the sample of the study included 280 personnel working at the Headquarter and 5 Regional branches of the Research and Development Organization under the Ministry of Science and Technology (MOST), using a questionnaire to collect data from those 280 respondents. The data analysis of a qualitative method was based on a descriptive statistics, whereas the data analysis of a quantitative method was based on a computer program using statistics including Frequency, Percentage, Mean ( x ) and standard deviation (SD), F-test, ANOVA (One-way ANOVA) and Multiple linear Regression used to analyze the relationship between the leadership and HPO and build the leadership development model based on Buddhist doctrines from the results of both qualitative and quantitative methods. From the study it was found that different personal traits showed the different opinion on the leadership based on Suppurisadhamma 7, Iddhibada 4, Sangahavatthu 4, leadership of change, situational leadership influencing the High Performance Organization, resulted in building leadership development model from 3 categories of Buddhist doctrines with 15 components as follows. 1. The most personnel in the Research and Development Organization under the Ministry of Science and Technology (MOST) were female the numbers of which were 128 equal to 65 %, and there were 98 male personnel the percentage of which was 35. The most respondents’ age was between 31-40 years with 103 in number equal to 36.80 %. The most respondents agreed with the leadership development for the High Performance Organization. 2. In the respect of the general characteristics of leadership it was found that the inclusive principle of leadership was the development of leaders to have a self-control, high mindfulness, concentration, morality, honesty, being a good example, a good vision on Science and Technology and Innovation. 3. Regarding the analysis of Buddhist doctrines and theories related to the leadership it was found that Buddhist doctrines more influencing the High Performance Organization were as follows: (1) Sangahavatthu 4 had quite less to moderateinfluence; (2) Iddhibada 4 had a moderate influence; and (3) Suppurisadhamma 7 had a moderate to high influence; whereas theories had a moderate influence. 4. The leadership model based on Buddhist doctrines included conditions, class of leadership, prioritization, and 3 categories of Buddhist doctrines with 15 components: Sangahavatthu 4 consisting of 4 componets, Iddhibada 4 comprising of 4, and Suppurisadhamma 7 consisting of 7 componets.

มหาวิทยาลัยมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย. สำนักหอสมุดและเทคโนโลยีสารสนเทศ

Address: พระนครศรีอยุธยา

Email: library@mcu.ac.th

Name: เมธาพันธ์ โพธิธีรโรจน์

Role: อาจารย์ที่ปรึกษา

Name: อภินันท์ จันตะนี

Role: อาจารย์ที่ปรึกษา

Created: 2558

Issued: 2558-11-11

วิทยานิพนธ์/Thesis

application/pdf

tha

DegreeName: พุทธศาสตรดุษฎีบัณฑิต

Level: ปริญญาเอก

Descipline: สาขาวิชารัฐประศาสนศาสตร์

Grantor: มหาวิทยาลัยมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย

©copyrights มหาวิทยาลัยมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย

ใช้เวลา

0.016129 วินาที