การประยุกต์ธรรมเพื่อการเผยแผ่พระพุทธศาสนาของพระสงฆ์ไทย

AN APPLICATION OF DHAMMA FOR PROCLAIMING BUDDHISM OF THAI SANGKHA

Name: เจ้าอธิการชัยชนะ สุขวฑฺฒโน ( ฤทธิ์บันเริง )

Abstract: การวิจัยนี้ มีวัตถุประสงค์ของการศึกษา ๓ ประการ คือ (๑) เพื่อศึกษาหลักการและวิธีการเผยแผ่ธรรมของพระพุทธเจ้าที่ปรากฎในพระพุทธศาสนาเถรวาท (๒) เพื่อศึกษาหลักการและวิธีการเผยแผ่ธรรมของพระสาวกที่ปรากฎในพระพุทธศาสนาเถรวาท และ (๓) เพื่อศึกษาการประยุกต์หลักการและวิธีการเผยแผ่ธรรมในการสอนของพระสงฆ์ไทย ผลการศึกษาผู้วิจัยพบว่า การเผยแผ่ธรรมของพระพุทธเจ้าเป็นเรื่องที่พระพุทธเจ้าทรงคำนึงถึงเพราะจะนำไปสู่เป้าหมายที่กำหนดไว้ได้ โดยต้องมีเนื้อหา หรือเรื่องที่จะสอน มีตัวผู้เรียนหรือผู้ฟัง และวิธีการสอนครบถ้วนทุกอย่าง ได้แยกเป็นข้อ ๆ ดังต่อไปนี้การเผยแผ่พระพุทธศาสนาในครั้งพุทธกาลพระพุทธเจ้าทรงใช้วิธีการเผยแผ่โดยพระองค์ทรงแสดงเองและส่งพระสาวกไปเผยแผ่ทั่วทุกทิศ พระพุทธองค์ทรงถือว่าการประกาศพระพุทธศาสนาเป็นงานหลัก เป็นหัวใจสำคัญที่ทำให้พระพุทธศาสนาเจริญรุ่งเรืองได้ เป็นงานแรกที่พระพุทธองค์ทรงดำริและทรงกระทำแม้กระทั่งลมหายใจสุดท้าย โดยทรงสั่งสอนพระสาวกจนบรรลุคุณพิเศษ ส่วนมากเป็นพระอรหันต์ทรง ตรัสสอนให้มีคุณสมบัติ มีวิธีการ และหลักการที่เหมาะสมทุกด้าน เพื่อให้การเผยแผ่แก่ประชาชนในรูปแบบต่าง ๆ หลากหลายประการอันเหมาะสมแก่ผู้ฟัง ตามภูมิหลัง ปัญญาความรู้ วัฒนธรรมขนบธรรมเนียมประเพณี เมื่อจบการสนทนาจึงมักจะได้รับผลตามความมุ่งหมาย คือ ผู้ฟังได้บรรลุมรรคผลนิพพานบ้าง ได้ดวงตาเห็นธรรมบ้าง เข้าถึงพระรัตนตรัยบ้าง หรือแสดงตนเป็น พุทธมามกะบ้าง แล้วแต่อินทรีย์บารมีของแต่ละบุคคล หลักพื้นฐานการสอนธรรมของพระสาวกตามแนวพุทธจริยาพระพุทธเจ้าที่ทรงเน้นข้อวัตรให้เป็นแบบอย่างในการสอนโดยยึดหลักการเผยแผ่ธรรมที่พุทธองค์ทรงใช้ในการเผยแผ่พระพุทธศาสนาได้แพร่หลายไปทั่วทุกสารทิศทั้งจำนวน ผู้เผยแผ่และจำนวนของผู้ที่นับถือพระพุทธศาสนาก็มีจำนวนมากยิ่งขึ้นต้องยอมรับว่าองค์กรที่สำคัญคือองค์กรผู้เผยแผ่ นั้นคือ พระสาวกทำให้กองทัพธรรมซึ่งมีพระพุทธเจ้าเป็นพระธรรมราชา มีพระสารีบุตรเป็นธรรมเสนาบดีมีพระมหาโมคัลลานะเป็นธรรมเสนาซ้ายมีบทบาทสำคัญยิ่งในการเผยแผ่พระพุทธศาสนา การวิจัยในครั้งนี้จะเลือกนำเสนอพระสาวกในสมัยพุทธกาลที่ท่านได้ทำงานในเรื่องของการเผยแผ่ที่มีบทบาทสำคัญๆเฉพาะบางรูปเท่านั้นมาเป็นตัวอย่างเพื่อเป็นหลักการการเผยแผ่ธรรมและให้มองเห็นภาพรวมในบทบาทและรูปแบบวิธีการของการเผยแผ่พระพุทธศาสนาของพระสาวกในสมัยพุทธกาล พระสงฆ์ในประเทศไทยในปัจจุบัน ดังเช่น หลวงพ่อพุทธทาสได้เน้นการเผยแผ่หลักพุทธธรรมที่ลึกซึ้ง พระพรหมคุณาภรณ์ (ป.อ. ปยุตฺโต) เน้นการเผยแผ่พุทธธรรมด้วยการเป็นที่ยอมรับจากพุทธบริษัททั้งในประเทศและต่างประเทศ พระธรรมโกศาจารย์ (ประยูร ธมฺมจิตฺโต) เน้นการเผยแผ่หลักพุทธธรรมที่เป็นวิชาการ พระราชธรรมนิเทศ (พยอม กลฺยาโณ) เน้นการเผยแผ่หลักพุทธธรรมที่เข้าใจง่าย เป็นหลักธรรมที่เป็นพื้นฐานของศีลธรรม จริยธรรมในสังคม เป็นต้นการเผยแผ่พุทธธรรมและการปลูกฝังคุณธรรม จริยธรรม และค่านิยมที่พึงประสงค์ ให้กับพุทธศาสนิกชน นักเรียน นักศึกษา และลูกหลานไทยในยุคนี้ พระสงฆ์ซึ่งถือว่าเป็นบริบทหนึ่งของสังคมมีบทบาทสำคัญต่อพระพุทธศาสนา ย่อมต้องศึกษาให้เข้าใจในการเผยแผ่พุทธธรรม คือ การนำธรรมะไปสู่ประชาชนเพื่อให้เขาเหล่านั้นปฏิบัติเป็นสัมมาปฏิบัติ อันก่อให้เกิดความสงบสุขแก่ตนเองและแก่สังคมโดยทั่วไป พระสงฆ์ผู้ทำหน้าที่ดังกล่าวนี้จำต้องเพิ่มความใส่ใจในการแสวงหาความรู้เพื่อการรู้เท่าทันสื่อ เพราะเทคโนโลยีการสื่อสารก้าวไปเร็วมาก ก่อให้เกิดปฏิวัติทางการสื่อสารโดยเฉพาะทุกวันนี้ การสื่อสารมีหลายรูปแบบทั้งสื่อบุคคล สื่อมวลชน สื่อเฉพาะกิจ พระสงฆ์ในปัจจุบันจำเป็นต้องใช้สื่อเป็นช่องทางในการเผยแผ่พุทธธรรมให้มากขึ้น รูปแบบและแนวทางการเผยแผ่ก็ต้องปรับเปลี่ยนให้เหมาะสมกับยุคสมัย เพื่อให้การเผยแผ่พระพุทธศาสนาเป็นไปได้อย่างสะดวกรวดเร็ว ถูกต้อง และเป็นที่ยอมรับของประชาชน เพราะงานเผยแผ่พุทธธรรมเป็นงานหลักเป็นหัวใจที่ทำให้พระพุทธศาสนารุ่งเรือง เป็นงานแรกที่พระบรมศาสดาดำริและทรงทำแม้ลมหายใจสุดท้ายแม้ภายหลังเสด็จดับขันธปรินิพพานไป เหล่าสาวกทั้งหลายก็ได้ดำเนินการแสดงพระธรรมเทศนา สั่งสอนตามรูปแบบและแนวทางการเผยแผ่ของพระองค์เป็นลำดับสืบมา

Abstract: This research aims to study (1) the principles and methods of proclaiming Buddha’s Dhamma proclamation appeared in the scriptures of Theravada Buddhism, (2) the principles and methods of monks’ Dhamma proclamation appeared in the scriptures of Theravada Buddhism, and (3) the Dhamma application and methods of Dhamma teaching propagation of Buddhist monks in Thailand. The results were found as follows: Buddha proclamation consisted of three processes: contents or subjects, students or listeners, and teaching approaches. In the past, Buddha propagated Buddhism by himself and sending his followers everywhere. Buddhism propagation was his main task. He did his duties until his last breath. He applied varieties of teaching his followers suitable to their abilities. At the end of Buddha’s instruction, disciples achieved Nibbana, were enlightened, accepted three gems, and showed their intention to be Buddhists according to their faith. Buddha’s disciples propagated Dhamma by following Buddha’s steps. Buddha’s Dhamma was disseminated everywhere. Besides, a number of Buddhism believers increase. Buddha’s disciples were a very vital organization for propagating the army of Dhamma led by the Buddha as King of Dhamma. Prasareebutra was appointed as a right Dhamma Minister, while Pramahamokkulana a left Dhamma Minister. They had a role play in disseminating Buddhism. Only important disciples in the past were selected as samples for propagating Buddhism so that the whole pictures, roles, and methods of disseminating Buddhism were considered. Many monks in Thailand had a very vital role in propagating Dhamma. Buddhatas Bhikkhu focused on propagating complex Dhamma. Prapromkunaporn (P.A. Payutto) disseminated Dhamma accepted worldwide both in the country and abroad. Prathamkosajarn (Prayun Thammajitto) propagated academic Dhamma. While Prarachthamnites (Payom Kulyano) focused on simple Dhamm which was a foundation of precepts and ethics in the society. Proclaiming Buddha’s Dhamma, and investing moral, ethics and expected value to Buddhists, pupils, students and Thai descendants in this age was based on monks who had a vital role to proclaiming Buddhism. Thus, monks had to comprehend how to proclaim Dhamma and apply Dhamma in the real setting for a right practice leading to happiness of actors and society as a whole. Thus, monks who did the above mentioned roles had to study to see through media literacy because the technology was developed so quickly that there was an information overthrow. At this age, there were many ways of communication such as personal media, and specific media. Besides, monks had to use media for proclaiming Dharma widely. More importantly, the systems and ways of proclaiming Buddha which was a major role to keep Buddhism grow up. It was the first task that Buddha thought and created until his last breath. After Buddha’s death, his disciples proclaimed Dhamma and taught Dhamma according to the systems, and Buddha’s guidelines respectively.

มหาวิทยาลัยมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย. สำนักหอสมุดและเทคโนโลยีสารสนเทศ

Address: กรุงเทพมหานคร

Email: library@mcu.ac.th

Name: พระครูสังวราภิรักษ์

Role: อาจารย์ที่ปรึกษา

Name: สุรพงษ์ คงสัตย์

Role: อาจารย์ที่ปรึกษา

Created: 2555

Issued: 2558-08-09

วิทยานิพนธ์/Thesis

application/pdf

tha

DegreeName: พุทธศาสตรมหาบัณฑิต

Level: ปริญญาโท

Descipline: สาขาวิชาพระพุทธศาสนา

Grantor: มหาวิทยาลัยมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย

©copyrights มหาวิทยาลัยมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย

ใช้เวลา

0.017472 วินาที