การศึกษาวิเคราะห์คติการสร้างพระพุทธรูปประจำวันเกิดในสังคมไทย

Name: พระมหาอดิศักดิ์ อภินนฺโท (พินธะ)

keyword: สังคมไทย

Abstract: บทคัดย่อ วิทยานิพนธ์ฉบับนี้ มีวัตถุประสงค์ ๓ ประการ คือ (๑) เพื่อศึกษาความเป็นมาของพระพุทธรูปประจำวันเกิดในพระพุทธศาสนา (๒) เพื่อศึกษาลักษณะและพิธีกรรมความเชื่อเกี่ยวกับ พระพุทธรูปประจำวันเกิด (๓) เพื่อวิเคราะห์คติการสร้างพระพุทธรูปประจำวันเกิดในสังคมไทย จากการวิจัยพบว่า ความเป็นมาของพระพุทธรูปประจำวันเกิดในพระพุทธศาสนาก็คือการบำเพ็ญพุทธกิจตลอด ๔๕ พรรษาของพระพุทธเจ้า จึงเป็นมูลเหตุให้มีการสร้างพระพุทธรูปปางต่างๆ ขึ้น เพื่อเป็นการน้อมรำลึกถึงพระคุณ ๓ ประการ คือ ๑. พระบริสุทธิคุณ ๒. พระปัญญาคุณ ๓. พระมหากรุณาธิคุณ พระพุทธรูปประจำวันเกิดไม่ปรากฏหลักฐานในสมัยอดีต แต่จากหลักฐานซึ่งมีอยู่ในสมุดตำราฉบับหลวง สมัยรัชกาลที่ ๓ กรุงรัตนโกสินทร์ พบว่ามีพระพุทธรูปปางต่างๆ จำนวนหนึ่งกำหนดตามนพเคราะห์สำหรับบูชาในพิธีทักษา ได้แก่ (๑) พระอาทิตย์ พระปางถวายเนตร (๒) พระจันทร์ พระปางห้ามญาติ (๓) พระอังคาร พระปางไสยาสน์ (๔) พระพุธ พระปางอุ้มบาตร (๕) พระพฤหัสบดี พระปางสมาธิ (๖) พระศุกร์ พระปางรำพึง (๗) พระเสาร์ พระปางนาคปรก (๘) พระราหู พระปางป่าเลไลยก์ (๙) พระเกตุ พระปางขัดสมาธิเพชร ลักษณะและพิธีกรรมความเชื่อเกี่ยวกับพระพุทธรูปประจำวันเกิด เป็นคติความเชื่อในวิชาโหราศาสตร์ซึ่งเป็นวิชาแขนงหนึ่งในศาสนาพราหมณ์ กำหนดเอาลักษณะของพระพุทธรูปปางต่างๆ ให้เป็นพระพุทธรูปประจำวันเกิด แทนการบูชาเทวรูปของเทวดานพเคราะห์ และสร้างเสริมกำลังใจด้วยการกำหนดเอาพระปริตรแต่ละบทมาเป็นเครื่องสวดป้องกันอันเกี่ยวกับผลที่เทวดานพ-เคราะห์เข้าเสวยอายุ แทนบทสวดของพราหมณ์ สำหรับผู้ปฏิบัติพิธีบูชานพเคราะห์ เพราะมีความเชื่อในคุณของพระรัตนตรัย และมีความเชื่อว่าการบูชานพเคราะห์จะนำมาซึ่งความสุข การวิเคราะห์คติการสร้างพระพุทธรูปประจำวันเกิดในสังคมไทย แสดงออกถึงวิถีชีวิตความเป็นอยู่ของคนในสังคมไทย ที่เกี่ยวข้องกับพระพุทธรูปมาตั้งแต่เกิดจนกระทั่งตาย ดังนั้น พระพุทธรูปประจำวันเกิดจึงเป็นเครื่องสักการบูชาที่เกี่ยวข้องกับคนไทย เพราะคนไทยส่วน มากมีความศรัทธาต่อพระพุทธศาสนา โดยการกราบไหว้บูชาพระพุทธรูปซึ่งเป็นรูปแทนองค์พระพุทธเจ้า และคนไทยได้นำหลักธรรมซึ่งสอดคล้องกับลักษณะพระพุทธรูปมาปรับใช้ในชีวิตประจำวัน

Abstract: ABSTRACT This thesis is of three objections, namely :- (1) To study the derivation of the Birthday Buddha Images in Buddhism, (2) To study the style and the worship belief about the Birthday Buddha Images, (3) To analytically study the principles of constructing the Birthday Buddha Images in Thai Societies. From the research, it is found that the derivation of the Birthday Buddha Images in Buddhism is Buddhist activity practice throughout 45 years by the Buddha. This is the cause of the creation various Buddha images for the recollection of abasement reminisce Buddhagunas :- 1. Parisuddhiguna 2. Pannaguna 3. MahaKarunadiguna. The Birthday Buddha Images did not appear in the former periods. However, from the evidence available in the Text Book in the 3rd. reign of Rattanakosin Period, found that Various Buddha Images according to the Nine celestial bodies for being worshipped in a skillt ceremony, namely :- (1) The Sun, the Buddha posture Dedicating the Eye (2) The Moon, the Buddha Image posture prohibiting the relatives (3) The Mars, The Reclining Buddha Image (4) The Holy Wednesday Buddha posture holding an alms bowl (5) The Holy Thursday Buddha posture in meditation or the Buddha posture attaining enlightenment (6) The Holy Friday Buddha posture meditating (7) The Holy Saturday Buddha posture of nagaprok (8) The Holy Rahu Buddha posture Palelai (9) The Holy Ketu Buddha posture sitting in cross legged diamond. The style and worship belief about the Birthday Buddha Images are the principles of belief in astrology which is genus of a subjecfs in Brahminism defining the style of various Buddha Images for the Birthday Buddha Images instead of worshipping the idols of the angel of the nine celestial bodies and strengthen encouragement with the determination of the Paritra to be chanted to prevent trom the concerning effecf at nine celestial bodies partaking the age instead of the Brahmin chanting for the person to practice the method worshiping the nine celestial bodies, because of the belief in the Triple Gems and the belief in worshipping the nine celestial bodies that bring happiness. To analytically study the principles of constructing the Birthday Buddha Images in Thai Societies. shows the ways of lives in Thai Societies. Thus the Birthday Buddha Images are worshipped as the instruments to the Thai people, because most of the Thai people have faith to Buddhism by paying homage to the Buddha Image which is the representative of the Buddha and the Thai people have brought the Doctrinal principles which are in compliance with the Buddha Image to be applied to their daily lives.

มหาวิทยาลัยมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย. สำนักหอสมุดและเทคโนโลยีสารสนเทศ

Address: กรุงเทพมหานคร

Email: library@mcu.ac.th

Name: พระมหากฤษณะ ตรุโณ, ผศ.ดร., ป.ธ. ๓, พธ.บ, พธ.ม. (ปรัชญา), Ph.D. (Philosophy).

Role: อาจารย์ที่ปรึกษา

Name: ดร. แม่ชีกฤษณา รักษาโฉม, อบ., บ.ศ. ๙., ศศ.บ., พธ.ม., พธ.ด.

Name: ดร. ศศิวรรณ กำลังสินเสริม, คศ.บ., พธ.ม., พธ.ด.

Issued: 2556-09-08

วิทยานิพนธ์/Thesis

application/pdf

tha

DegreeName: พุทธศาสตรมหาบัณฑิต

Level: ปริญญาโท

Descipline: สาขาวิชาพระพุทธศาสนา

Grantor: มหาวิทยาลัยมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย

©copyrights มหาวิทยาลัยมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย

ใช้เวลา

0.023166 วินาที