การศึกษาวิเคราะห์หลักธรรมที่เกื้อหนุนต่อการรักษาอุโบสถศีลของอุบาสกอุบาสิกาในพระพุทธศาสนาเถรวาท

Name: พระมหาบุณยเกียรติ วรธมฺโม (พลเยี่ยม)

keyword: ศาสนาเถรวาท

Abstract: บทคัดย่อ การวิจัยครั้งนี้เป็นการวิจัยเชิงคุณภาพโดยการศึกษาเก็บข้อมูลจากพระไตรปิฏกและเอกสารอื่นๆ ที่เกี่ยวข้อง ซึ่งมีวัตถุประสงค์ของการศึกษา ๓ ประการ ได้แก่ (๑) เพื่อศึกษาการรักษาอุโบสถศีลที่ปรากฏในพระพุทธศาสนาเถรวาท (๒) เพื่อศึกษาหลักธรรมที่เกื้อหนุนต่อการรักษาอุโบสถศีลในพระพุทธศาสนาเถรวาท (๓) เพื่อวิเคราะห์หลักธรรมที่เกื้อหนุนต่อการรักษาอุโบสถศีลของอุบาสก อุบาสิกาในสังคมปัจจุบัน ผลการศึกษาพบว่า การรักษาอุโบสถศีลที่ปรากฏในพระพุทธศาสนาเถรวาท พบว่าอุโบสถศีล มีความหมาย ๕ ประการ คือ (๑) การประชุมสวดปาติโมกข์ของพระสงฆ์ในวันพระขึ้น-แรม ๘ ค่ำ ๑๕ ค่ำ และแรม ๑๔ ค่ำ เรียกว่า อุโบสถกรรม (๒) ศีลอุโบสถอันประกอบด้วยองค์ ๘ ประการ (๓) การจำศีลด้วยการอดอาหารเรียกว่าการเข้าอยู่จำศีลอุโบสถ คือ ผู้เข้าไปอยู่อาศัยอดอาหารถือ ศีลเป็นต้น (๔) นาม บัญญัติ (คือชื่อที่เรียก) เช่น เป็นชื่อของช้างตระกูลหนึ่งมีสีเป็นสีทอง เรียกว่าช้างตระกูลอุโบสถ และ(๕) วันที่เข้าอยู่จำด้วยศีลหรือด้วยอดอาหารอันเป็นวันสำคัญทางพระพุทธศาสนา เรียกว่า วันอุโบสถ วันที่พึงจำศีล มี ๓ วัน คือวัน ๘ ค่ำ (เรียกวันอัฏฐมี) วัน ๑๔ ค่ำ (เรียกวันจาตุททสี) วัน ๑๕ ค่ำ (เรียกวันปัณณรสี) ความเป็นมาตามในคัมภีร์พระพุทธศาสนาการรักษาอุโบสถศีลในสมัยก่อนพุทธกาลนั้นเป็นไปในบุคคล ๓ จำพวก คือ (๑) พระโพธิ์สัตว์ (๒) พระเจ้าจักรพรรดิผู้ได้รับมูรธาภิเษก และ (๓) อุบาสก อุบาสิกา โดยความสำคัญของอุโบสถศีล ย่อมมีผลมาก มีอานิสงส์มาก มีความรุ่งเรืองมากแผ่ไพศาลมากว่า ซึ่งอานิสงค์ของการรักษาอุโบสถศีล คือ สามารถสร้างสวรรค์ สร้างความเสมอภาค และสร้างความปลอดภัยให้แก่มนุษย์ และให้สมบัติที่น่าปรารถนาแก่มนุษย์ผู้รักษาศีลอุโบสถ หลักธรรมที่เกื้อหนุนต่อการรักษาอุโบสถศีลในพระพุทธศาสนาเถรวาท พบว่าหลักธรรม หมายถึง ระเบียบกฎเกณฑ์ที่มีอยู่โดยตัวของมันเองในธรรมชาติ พระพุทธเจ้า เป็นเพียงผู้ค้นพบ ปฏิบัติตาม เกิดผลที่ต้องการแล้วก็ประกาศให้คนอื่นรู้ เมื่อคนอื่นรู้แล้วปฏิบัติตามก็เกิดผลอย่างเดียวกันมีความสำคัญ คือ (๑)รักษาผู้ปฏิบัติธรรมให้อยู่เย็นเป็นสุข (๒) เป็นดุจอาภรณ์ประดับใจให้งดงาม (๓) พัฒนาคนไปสู่ความเป็นกัลยาณชน (๔) ขจัดความชั่วออกจากจิตใจ และหลักธรรมที่เกื้อหนุนต่อการรักษาอุโบสถศีล ได้แก่ พรหมวิหาร ๔, สัมมาอาชีวะ, กามสังวร, สัจจะ, ธรรมมีอุปการะมาก ๒, อปัณณกปฏิปทา ๓, ธรรมอันทำให้งาม ๒, และธรรมเป็นโลกบาล ๒ ซึ่งหลักธรรมจะช่วยให้อุบาสก อุบาสิการักษาศีลอุโบสถศีลได้สมบูรณ์ การวิเคราะห์หลักธรรมที่เกื้อหนุนต่อการรักษาอุโบสถศีลของอุบาสก อุบาสิกาในสังคมปัจจุบันพบว่าหลักธรรมในการสวดมนต์ของอุบาสก อุบาสิกา คือ การนำหลักสัจจะ พึงรักษาไว้เพื่อความศักดิ์สิทธิ์ของบทสวดมนต์มิให้ประพฤติปฏิบัตินอกจากที่พระพุทธองค์ไม่ทรงสอน สำหรับหลักธรรมในการปฏิบัติกรรมฐาน คือ อปัณณกปฏิปทา การปฏิบัติไม่ผิด ๓ อปัณณกปฏิปทา ได้แก่ การสำรวมอินทรีย์ การรู้จักประมาณในการกิน การประกอบความเพียร ทั้งยังมีสติสัมปชัญญะ คือ ความมีสติคอยตรวจตรา ไม่เลินเล่อเผอเรอ ประมาท สิ่งที่ทำลายสติ คือ สุรา และสิ่งเสพติดทั้งหลาย ดังนั้นผู้ปฏิบัติธรรมศีลอุโบสถจะต้องรักษาไว้อย่างเคร่งครัด ส่วนหลักธรรมในการควบคุมกิริยาบถทั้ง ๔ ประกอบไปด้วย กามสังวร (ความสำรวมในกาม) ขันติ (ความอดทน) และโสรัจจะ (ความไม่ล่วงละเมิดทางกาย วาจา และใจ) และหลักธรรมในการดำเนินชีวิต ได้แก่ หลักพรหมวิหาร ๔ หลักสัมมาอาชีวะ และธรรมโลกบาล เพื่อให้ผู้ปฏิบัติรักษาอุโบสถศีลพึงกระทำและละเว้นเพื่อความบริสุทธิ์ของพรหมจรรย์ และหลักธรรมชั้นสูงยิ่งๆ ขึ้นไปไม่ว่าจะเริ่มปฏิบัติธรรมตั้งแต่ขั้นตอนแรกจนถึงขั้นตอนสุดท้าย ได้แก่ (๑) การสวดมนต์และ การแผ่เมตตา (๒) การปฏิบัติกรรมฐาน (๓) การควบคุมกิริยาบถ (๔) การฟังธรรมและสนทนาธรรม และ (๕) การดำเนินชีวิต โดยมีหลักธรรมต่างๆ ที่กล่าวข้างต้น จะช่วยเกื้อหนุนให้การปฏิบัติรักษาอุโบสถศีลเป็นไปได้ด้วยดีและได้รับอานิสงส์แห่งการรักษาอุโบสถศีล

Abstract: Abstract This thesis was a qualitative research studying data from Tipitaka and documents related to this thesis. This study consisted of three purposes. They were to study (1) Ubosadhasila in Theravada Buddhism (2) Dhamma of supporting Ubosadhasila in Theravada Buddhism and (3) analysis of Dhamma to support Ubosadhasila of Worshipers in society. The results showed as follows: 1. A study of Ubosadhasila in Theravada Buddhism was founded that there were five kinds of Ubosadhasila : (1) a Patimokkha praying of monks on the fifteenth day of the waxing moon of the eighth lunar month is called Ubosaddhakanm (2) Ubosadhasila consisted of eight elements (3) keeping the precepts by the fasting was called Ubosadhasila maintenance. (4) Name of the elephant family whose color was golden was called Ubosadha family elephant, and (5) a day of precepts keeping or fasting was a very vital day of Buddhism. They were the eighth lunar month ( Adthamee day ), the fourteenth lunar month ( Jatutthasee day ), and the fifteenth lunar month ( Bannarasee day) 2. According to Buddhism scriptures, only three kinds of persons in the Buddhist era kept Ubosadhasila. They were Prapodhisadhto, the King with Royal ceremonial bath of purification, and laypeople. The advantage of Ubosadhasila caused huge benefits because it could create the heaven, balance, and security to the human. 3. Dhamma of supporting Ubosadhasila in Theravada Buddhism was founded that the principle of Dhamma existed naturally. Buddha only discovered, followed, and told the others what he had already known. When people knew and followed resulting in the same effect: (1) maintaining the happiness to Dhamma keepers, (2) being a costume of mind beauty, (3) developing a way to become the Kanlayanachana, and (4) eliminating the evil of the mind.The principles of supporting Ubosadhasila in Theravada Buddhism as wre Prommavihanra 4, Samacheeva, Kammasongvorn, Sajja, Dhammiubkara 2, Apannakapdhipatha3, and two Dhamma for good-looking would help laypeople keep Ubosadhasila perfectly. The analytical study of Dhamma supporting Ubosadhasila of laypeople was founded that Sajja was a vital rule of praying Dhamma as sanctity of prayer and the practice as Buddha taught. Dhamma in the practice of meditation consisted of three paths of exploration. They were organic care, consuming care, and persistence with consciousness.. Therefore, Ubosadhasila keepers would keep strictly Buddhist precepts. Dhamma of controlling four actions was controlling the sexual behaviours, patience and Sorujja. The principles of Dhamma in life were Prommavihara 4, Sammaacheeva and Dhammalokbala for Ubosadhasila keepers to practice from the beginning to the final stage. They were Dhamma praying for the sake of happiness to the others, meditation, behavior control, Dhamma listening and conversing, and living with the above mentioned Dhamma causing good benefits to Ubosadhasila keepers forever.

มหาวิทยาลัยมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย. สำนักหอสมุดและเทคโนโลยีสารสนเทศ

Address: กรุงเทพมหานคร

Email: library@mcu.ac.th

Name: พระครูสังวราภิรักษ์, พธ.บ., MA., Ph.D.

Role: อาจารย์ที่ปรึกษา

Name: ผู้ช่วยศาสตราจารย์ ดร. สุรพงษ์ คงสัตย์, ปธ.๔., ปวค., MA., Ph.D.

Name: ดร. เสรี ศรีงาม, ปธ. ๔., พธ.บ., MA., Ph.D.

Issued: 2556-09-08

วิทยานิพนธ์/Thesis

application/pdf

tha

DegreeName: พุทธศาสตรมหาบัณฑิต

Level: ปริญญาโท

Descipline: สาขาวิชาพระพุทธศาสนา

Grantor: มหาวิทยาลัยมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย

©copyrights มหาวิทยาลัยมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย

ใช้เวลา

0.016527 วินาที