ศึกษาวิริยะในการปฏิบัติวิปัสสนาภาวนา

Name: พระครูพิศิษฏ์ชัยโชติ (สำรวย โชติวโร)

keyword: วิปัสสนาภาวนา

; ศึกษาวิริยะ

; การปฏิบัติ

Abstract: วิทยานิพนธ์ เรื่อง “ศึกษาวิริยะในการปฏิบัติวิปัสสนาภาวนา” มีวัตถุประสงค์อยู่ 2 ประการ คือ เพื่อศึกษาเนื้อหาหลักธรรมวิริยะที่ปรากฏในคัมภีร์พุทธศาสนาเถรวาท และเพื่อศึกษาวิริยะในการปฏิบัติวิปัสสนาภาวนา โดยการศึกษาข้อมูลจากตำราพุทธศาสนาเถรวาท คือ พระไตรปิฎก อรรถกถา ฎีกา และคัมภีร์อื่นๆ ที่เกี่ยวข้อง แล้วรวบรวมข้อมูล เรียบเรียง บรรยายเชิงพรรณนาและตรวจสอบความถูกต้อง โดยอาจารย์ที่ปรึกษาและผู้เชี่ยวชาญด้านวิปัสสนาภาวนา ผลการศึกษาพบว่า วิริยะ หมายถึง ความเพียร 4 อย่าง ตรงกับบาลีว่า ปธาน หรือ เรียก สัมมัปปธาน 4 คือ สังวรปธาน เพียรระวังไม่ให้บาปใหม่เกิดขึ้น ปหานปธาน เพียรละบาปเก่า ภาวนาปธาน เพียรเจริญให้กุศลเกิดขึ้น และอนุรักขนาปธาน เพียรรักษากุศลที่เกิดขึ้นแล้ว วิริยะในการปฏิบัติวิปัสสนาภาวนา คือ สัมมาวายามะ ความเพียรชอบ อันได้แก่สัมมัปปธาน 4 เป็นเครื่องประกอบในการกำหนดสติพิจารณาในกาย เวทนา จิต และธรรม เพื่อให้เกิดปัญญารู้แจ้งรูปนามโดยความเป็นไตรลักษณ์ เป็นการเห็นด้วยอัตตปัจจักขญาณ คือรู้ประจักษ์ตามความเป็นจริงจากการปฏิบัติของตนเอง การกำหนดสติพิจารณานั้นจะต้องประกอบด้วยองค์แห่งวิปัสสนา คือ 1) อาตาปี ความเพียรเป็นเครื่องเผากิเลส 2) สัมปชาโน มีปัญญาหยั่งเห็น 3) สติมา มีสติ อยู่ทุกขณะแห่งการกำหนดรู้อันจะทำให้กำจัดเสียได้ซึ่งอภิชฌาและโทมนัส ในการใช้ความเพียรในการปฏิบัติวิปัสสนาต้องเป็นมัชฌิมาปฏิปทา คือทางสายกลาง ถ้าเคร่งตึงจนเกินไปก็ทำให้ใจฟุ้งซ่านหาสำเร็จกิจไม่ แต่ถ้าหย่อนเกินไปก็เกียจคร้านง่วงนอน ด้วยเหตุนี้จึงควรปรับอินทรีย์คือ วิริยะกับสมาธิให้เสมอกัน เพราะว่า หากวิริยะมากสมาธิอ่อน ผู้ปฏิบัติจะฟุ้งซ่าน แต่หากสมาธิมากความเพียรอ่อนผู้ปฏิบัติจะเกียจคร้าน ส่วนการปรับศรัทธากับปัญญาต้องให้เสมอกัน เพราะถ้าศรัทธามากปัญญาน้อยผู้ปฏิบัติจะศรัทธาอย่างเดียวไม่มีปัญญาพิจารณาพระไตรลักษณ์ แต่ถ้าปัญญามากศรัทธาอ่อนผู้ปฏิบัติมักจะไม่อยากเชื่อครูอาจารย์ ดังนั้น ผู้ปฏิบัติจึงต้องใช้วิริยะคือความเพียรที่พอดี ไม่ตึงไม่หย่อนเกินไป และปรับอินทรีย์ให้สมดุลย์กัน จึงจะประสบผลสำเร็จในการปฏิบัติวิปัสสนาภาวนา

Abstract: The thesis on “A Study of Effort (Viriya) in Practice of Insight Meditation” has two objectives. It studies Viriya as stated in the Theravãda Buddhist Scriptures as well as Viriya while Practicing the Vipassanã Bhãvanã. The Thesis took informations from Theravada Buddhist Tipitaka, Atthakatha, Tika, and other scriptures concerned. Data were then described and certified by Thesis Advisers and Vipassana Specialists. It is found that Viriya mean 4 kinds of efforts. In Pali, it is the Padhãna or the 4 Sammappadhãnas which are Samvara-padhãna, the effort to prevent; Pahãna-padhãna, the effort to abandon; Bhãvanã-padhãna, the effort to develop; and the Anurakkhanã-padhãna, the effort to keep or to maintain. Viriya during the Practice of Vipassanã Bhãvanã is the Sammãvãyãma - the Right Effort which is exactly the 4 Sammappadhãnas. It is the mindfulness in contemplating the phenomena on the Body, the Feeling, the Conciousness, and the Dhamma in order to cultivate wisdom on the Tilakkana of Nãma-Rūpa. It is the self- realization with Paccakka-ñana of the Practitioner himself . The mindful noting is composed of three criteria. 1) the ãtãpi - which is the Perseverance on getting rid of Defilements. 2) the Sampajãno which is clear Comprehension on phenomena. 3) the Satimã which is the mindful awareness at the Presence and the avoiding of Abhijjhã and Grievance. Viriya, during the practice of Vipassanã Bhãvanã, must be kept at a moderate level (Macchimã Pattipathã). On a full extreme, the practitioner will prone to be drifting or fanciful. On the other slacking level, the practitioner will be sleepy. Therefore, an adjustment on Indriyas is necessary by manipulating the Viriya to be equal to Concentration. If the former (Viriya) is less and the later (Concentration) is more, the person’s mind will be wandering out while he will be sleepy vice versa. If Faith is too much while Paññã is too little, the person will have no wisdom to know the Tilakkanã. But if Faith is less than Paññã, he will not be obedient to his teacher. Therefore, the Practitioner needs to have the suitable degree of Viriya . He should have a keen and mindful “Adjustment on Indriyas” in order to get a fruitful outcome from Vipassanã Bhãvanã.

Mahachulalongkornrajavidyalaya University

Address: BANGKOK

Email: library@mcu.ac.th

Name: พระมหาสุรชัย วราสโภ

Role: อาจารย์ที่ปรึกษา

Name: พระศรีสุธรรมมุนี

Role: อาจารย์ที่ปรึกษา

Name: เวทย์ บรรณกรกุล

Role: อาจารย์ที่ปรึกษา

Modified: 2568-10-11

Created: 2554

Issued: 2556-08-26

วิทยานิพนธ์/Thesis

application/pdf

tha

DegreeName: พุทธศาสตรมหาบัณฑิต

Level: ปริญญาโท

Descipline: สาขาวิชาวิปัสสนาภาวนา

©copyrights มหาวิทยาลัยมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย

ลำดับที่.	ชื่อแฟ้มข้อมูล	ขนาดแฟ้มข้อมูล	จำนวนเข้าถึง	วัน-เวลาเข้าถึงล่าสุด
1	พระครูพิศิษฏ์ชัยโชติ (สำรวย โชติวโร).pdf	1.57 MB

ใช้เวลา

0.0368 วินาที