การศึกษาหลักสารณียธรรมเพื่อเสริมสร้างมนุษยสัมพันธ์ของนักเรียนโรงเรียนราชวินิต มัธยม เขตดุสิต กรุงเทพมหานคร

A Study of Sârâóîyadhamma [States of Conciliation] to Support the Human Relations of the students in Rajavinit Mathayom School, Dusit District, Bangkok

Name: น้ำทิพย์ พรพัฒนานิคม

keyword: หลักสารณียธรรม

Abstract: งานวิจัยนี้ มีวัตถุประสงค์ ๓ ประการได้แก่ ๑) เพื่อศึกษาหลักสารณียธรรมในพระพุทธศาสนาเถรวาท ๒) เพื่อศึกษาแนวคิดเรื่องมนุษยสัมพันธ์ ๓) เพื่อศึกษาการใช้หลัก สารณียธรรมเพื่อเสริมสร้างมนุษยสัมพันธ์ของนักเรียนโรงเรียนราชวินิต มัธยม การศึกษาครั้งนี้ เป็นการวิจัยเชิงเอกสารและสัมภาษณ์เชิงลึกกลุ่มตัวอย่างซึ่งประกอบด้วยครู จำนวน ๗ ท่าน นักเรียน จำนวน ๒๘ คน นักวิชาการ จำนวน ๒ ท่าน รวมกลุ่มตัวอย่างจำนวนทั้งสิ้น ๓๗ คน ผลการวิจัยพบว่า หลักสารณียธรรมในพระพุทธศาสนาเถรวาท หมายถึง ธรรมเป็นเหตุให้ระลึกถึงกัน เป็นธรรมที่มีอุปการะมาก ทำให้เป็นที่รัก ทำให้เป็นที่เคารพ เป็นไปเพื่อความสงเคราะห์กัน เพื่อความไม่วิวาทกัน เพื่อความสามัคคีกัน เพื่อความเป็นอันเดียวกัน โดยมีองค์ธรรม ๖ ประการได้แก่ ๑) เมตตากายกรรม ๒) เมตตาวจีกรรม ๓) เมตตามโนกรรม ๔) สาธารณโภคิตา ๕) สีลสามัญญตา ๖) ทิฏฐิสามัญญตา สารณียธรรมมีความสอดคล้องกับการมี มนุษยสัมพันธ์ ซึ่งหมายถึง การติดต่อสัมพันธ์ระหว่างบุคคลตั้งแต่ ๒ คนขึ้นไป ทั้งในระดับเดียวกัน และต่างระดับกัน ทั้งในด้านส่วนตัว และในการทำงาน เพื่อให้เกิดความเข้าใจอันดีต่อกัน อันจะนำมาซึ่งความรัก ความชอบพอ ความร่วมมือร่วมใจในการทำกิจการงานให้บรรลุเป้าหมายอย่างมีประสิทธิภาพ รวมทั้งสามารถดำเนินชีวิตได้อย่างมีความสุข ผลจากการสัมภาษณ์เชิงลึกการใช้หลักสารณียธรรมเพื่อเสริมสร้างมนุษยสัมพันธ์ของนักเรียนโรงเรียนราชวินิต มัธยม พบว่านักเรียนมีความรู้ ความเข้าใจความหมายและความสำคัญของหลักสารณียธรรมดีพอสมควร ในด้านที่เกี่ยวกับตนเองนักเรียนมีเมตตาวจีกรรม เมตตามโนกรรม สาธารณโภคิตา และทิฏฐิสามัญญตาดี แต่ควรปรับปรุงเมตตากายกรรม และสีลสามัญญตา ในด้านความสัมพันธ์ต่อเพื่อนนักเรียนมีเมตตากายกรรม เมตตาวจีกรรม สาธารณโภคิตา ทิฏฐิสามัญญตาดี แต่ควรปรับปรุงเมตตามโนกรรม และสีลสามัญญตา ในด้านความสัมพันธ์ต่อบิดา มารดานักเรียนมีเมตตากายกรรม เมตตามโนกรรม เมตตาวจีกรรม สาธารณโภคิตา สีลสามัญญตา และทิฏฐิสามัญญตาดี ในด้านความสัมพันธ์ต่อคุณครูนักเรียนมีเมตตากายกรรม เมตตามโนกรรม สาธารณโภคิตาดี แต่ควรปรับปรุงเมตตาวจีกรรม สีลสามัญญตา และทิฏฐิสามัญญตา ในด้านความสัมพันธ์ต่อสังคมนักเรียนมีเมตตาวจีกรรม เมตตามโนกรรม สาธารณโภคิตา สีลสามัญญตา ทิฏฐิสามัญญตาดี แต่ควรปรับปรุงเมตตากายกรรม ปัญหาในเรื่องมนุษยสัมพันธ์พบว่า นักเรียนควรปรับปรุงเมตตากายกรรม และสีล-สามัญญตาต่อตนเอง เมตตามโนกรรม และสีลสามัญญตาต่อเพื่อน เมตตาวจีกรรม สีลสามัญญตา และทิฏฐิสามัญญตาต่อคุณครู สาเหตุหลักของปัญหามนุษยสัมพันธ์เกิดมาจาก ๒ ลักษณะ คือ ก) เกิดจากปัจจัยภายในตัวนักเรียนเอง และ ข) เกิดจากปัจจัยด้านสภาพแวดล้อม กระบวนการใช้หลักสารณียธรรมเพื่อเสริมสร้างมนุษยสัมพันธ์ของนักเรียนโรงเรียนราชวินิต มัธยม มีอยู่ ๒ รูปแบบประกอบด้วย ๑) กระบวนการใช้หลักสารณียธรรมแบบไตรสิกขา (ศีล สมาธิ ปัญญา) และ ๒) กระบวนการใช้หลักสารณียธรรมแบบย้อนไตรสิกขา (ปัญญา สมาธิ ศีล) ผลลัพธ์ของการใช้หลักสารณียธรรมเพื่อเสริมสร้างมนุษยสัมพันธ์ของนักเรียน โรงเรียนราชวินิต มัธยม มี ๖ ประการได้แก่ ๑) ทำให้เป็นที่รัก ๒) ทำให้เป็นที่เคารพ ๓) ทำให้เกิดความสงเคราะห์กัน ๔) ทำให้ไม่วิวาทกัน ๕) ทำให้เกิดความสามัคคีกัน ๖) ทำให้เกิดความเป็น อันเดียวกัน

Abstract: This research is of 3 objectives :- 1) to study the principle of Sârâóîyadhamma in Theravâda Buddhism, 2) to study the viewpoint about the human relations, 3) to study the principles of Sârâóîyadhamma to support the human relations of the students in Rajavinit Mathayom School. This is documentary research and the dept interview from the exemplary group consisting of 7 teachers, 28 students and 3 academician including 37 exemplary groups of people, it is found the principles of Sârâóîyadhamma in Theravâda Buddhism mean the doctrines which are the causes to cause the people to recollect one another which are the doctrines of much support, cause the people to love and respect one another, not to guarrel one another, to be inharmony with one another and to be one and the same towards one another, with 6 doctrinal organs, namely :- 1) Mettâkâyakamma (bodily loving kindness), 2) Mettâvacîkamma (verbal loving kindness), 3) Mettâmanokamma (mental loving kindness), 4) Sâdhâraóabhogitâ (the sharing of any lawful gains with virtuous fellows), 5) Sîlasâmaññatâ (the keeping of the preceps without blemishing the rules of conduct along with one’s fellows), 6) Diööhisâmaññatâ (being endowed with right views along with one’s fellows). The Sârâóîyadhamma are in compliance with the human relations which means the connection and the relationship among 2 people onwards both at the same level and the different one, both personally and in working to cause one and the another to have good understanding, the fact of which will bring the love and the co-operation in working successfully including the way of leading the lives happily. The result of the dept interview about a study of the principles of Sârâóîyadhamma to support the human relations of the students in Rajavinit Mathayom School, it is found the students have known the meaning of the principles of Sârâóîyadhamma at the disirible level. The students have good Mettâvacîkamma, Mettâmanokamma, Sâdhâraóabhogitâ and Diööhisâmaññatâ to themselves but they should develop Mettâkâyakamma and Sîlasâmaññatâ. Though they have Mettâkâyakamma, Mettâvacîkamma, Sâdhâraóabhogitâ and Diööhisâmaññatâ to their friends at a good level however, they should develop Mettâmanokamma and Sîlasâmaññatâ. On the other hand, it is found that most of the students have Mettâkâyakamma, Mettâvacîkamma, Mettâmanokamma, Sâdhâraóabhogitâ, Sîlasâmaññatâ and Diööhisâmaññatâ to their parents at the disirible level. Though they have Mettâkâyakamma, Mettâmanokamma and Sâdhâraóabhogitâ to their teachers at the high level, they should develop Mettâvacîkamma, Sîlasâmaññatâ and Diööhisâmaññatâ. The students have Mettâvacîkamma, Mettâmanokamma, Sâdhâraóabhogitâ, Sîlasâmaññatâ and Diööhisâmaññatâ to their societies at a good level, they should develop Mettâkâyakamma. The problems about the human relationship are most of the students are in lack of Mettâkâyakamma and Sîlasâmaññatâ to themselves, they should develop Mettâmanokamma and Sîlasâmaññatâ to their friends and they still are in lack of Mettâvacîkamma, Sîlasâmaññatâ and Diööhisâmaññatâ to their teachers. The principal cause of the problem of the human relations comes from 2 factors :- the inside factor in the students themselves and the factor about the state of environment. The process in appling the principles of Sârâóîyadhamma to support the human relations of the students in Rajavinit Mathayom School is of 2 kinds :- 1) the process of appling the principles of Sârâóîyadhamma in the pattern of Tisikkhâ (morality concentration wisdom) and 2) the process of appling the principle of Sârâóîyadhamma in the retrospective way of Tisikkhâ (wisdom concentration morality). The results received from the application of the principles of Sârâóîyadhamma to support the human relations of the students in Rajavinit Mathayom School are of 6 kinds :- namely 1) endearing, 2) bringing respect, 3) conducing to sympathy, 4) non-guarrelling, 5) harmony and 6) unity.

มหาวิทยาลัยมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย. สำนักหอสมุดและเทคโนโลยีสารสนเทศ

Address: กรุงเทพมหานคร

Email: library@mcu.ac.th

Name: พระมหาสุทิตย์ อาภากโร (อบอุ่น)

Role: อาจารย์ที่ปรึกษา

Name: แม่ชีกฤษณา รักษาโฉม

Role: อาจารย์ที่ปรึกษา

Name: ศศิวรรณ กำลังสินเสริม

Role: อาจารย์ที่ปรึกษา

Created: 2554

Modified: 2555-07-23

Issued: 2555-07-23

วิทยานิพนธ์/Thesis

application/pdf

tha

DegreeName: พุทธศาสตรมหาบัณฑิต

Level: ปริญญาโท

Descipline: สาขาวิชาพระพุทธศาสนา

Grantor: มหาวิทยาลัยมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย

©copyrights มหาวิทยาลัยมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย

ลำดับที่.	ชื่อแฟ้มข้อมูล	ขนาดแฟ้มข้อมูล	จำนวนเข้าถึง	วัน-เวลาเข้าถึงล่าสุด
1	172554.pdf	3.41 MB	258	2025-10-17 08:36:06

ใช้เวลา

0.039547 วินาที