Application of geographic information system ‪(GIS)‬ and remote sensing ‪(RS)‬ for evaluating dengue risk in Thailand

การประยุกต์ใช้ระบบสารสนเทศทางภูมิศาสตร์และการสำรวจข้อมูลระยะไกลเพื่อการประเมินความเสี่ยงต่อไข้เลือดออกในประเทศไทย

Name: Chitti Chansang

LCSH: Dengue -- Risk factors

LCSH: Geographic information systems

LCSH: Remote sensing

Abstract: Dengue hemorrhagic fever (DHF) remains a public health problem. In the absence of vaccines, studies on methods of vector surveillance, finding risk factors, and predicting risk areas of DHF should be useful for integrating vector control efforts. Global Positioning System (GPS) unit was used to record the locations of the survey houses and the abundance of Aedes immatures in Plaeng Yao District, Chachoengsao Province, Thailand. The resulting maps from Geographic Information System (GIS) showed high Aedes densities in the middle of the village. The relationship between the complete count and the sampling methods of Aedes immature stages was determined. The two surveillance methods were highly correlated. From the linear regression analysis, results suggested that the sampling method could be used for surveying Aedes immatures and the data obtained could be used to create the GIS map which then could be used in planning effective vector control. To determine risk factors for dengue, the study area was chosen based on a serosurvey of anti-dengue immunoglobulin(Ig)G/IgM in primary school children. The focal areas of dengue transmission were designated to be the areas within a 100 meter radii of the 23 houses that had IgG/IgM-positive cases in 13 villages of the study area. Both entomological and environmental surveys were conducted in these focal areas and in the control areas where there were no IgG/IgM-positive cases. Comparison of the parameters between the treatment and control areas was made by using the Odds ratios, and 3 risk factors were identified. These factors were sanitation, distribution of houses, and standard water jars with or without larvae. The focal areas of dengue transmission had lower larval density per positive container than the control areas. In contrast, female mosquito wing lengths in the treatment areas were larger than those in the control areas. These results suggested that Aedes control should not only reduce the number of larvae but should eliminate all larvae from breeding places, since low larval density may produce larger mosquitoes which were better in vector competence. To predict risk areas of DHF, the GPS was used to record the locations of houses of DHF cases between 1997-2002 in the study area. A map of DHF clusters was created using Kernel estimation. A case-control study using multiple logistic regression was designed. Local environmental conditions were characterized from the Landsat 7 satellite image. The best model developed from GIS, RS and statistical modelling predicted that DHF risk areas decreased with increasing greenness and increased with increasing thermal output. The model was used to create the risk map and areas where DHF risk were highly focal. Results suggest that the satellite image is useful in identifying local areas at risk for DHF and can be used to target vector control in these areas.

Abstract: ไข้เลือดออกยังคงเป็นปัญหาสำคัญทางสาธารณสุข เนื่องจากยังไม่มีวัคซีนเพื่อการป้องกัน ดังนั้นการศึกษาเกี่ยวกับวิธีการสำรวจยุงลาย การหาปัจจัยเสี่ยง และการทำนายพื้นที่เสี่ยงต่อไข้เลือดออก จึงเป็นข้อมูลที่มีประโยชน์สำหรับใช้ในการควบคุมยุงลายแบบบูรณาการ ในการหาความสัมพันธ์ระหว่างวิธีการนับจำนวนลูกน้ำทั้งหมด และการสุ่มนับลูกน้ำ เพื่อการสำรวจลูกน้ำยุงลาย ได้ใช้เครื่อง GPS ในการหาค่าพิกัดตำแหน่งของบ้านและบันทึกความชุกชุมของลูกน้ำยุงลาย ในพื้นที่อำเภอแปลงยาว จังหวัดฉะเชิงเทรา ผลจากการผลิตแผนที่ด้วยระบบสารสนเทศทางภูมิศาสตร์ พบว่าข้อมูลการสำรวจทั้งสองวิธีให้ผลคล้ายกัน โดยจะพบประชากรลูกน้ำยุงลายมากบริเวณใจกลางหมู่บ้าน สำหรับการหาความสัมพันธ์ด้วยการวิเคราะห์ถดถอยแบบเส้นตรง ได้สมการที่มีความสัมพันธ์กันสูง จากผลที่ได้แสดงว่าควรใช้วิธีการสุ่มนับลูกน้ำในการสำรวจยุงลาย และนำข้อมูลที่ได้มาทำแผนที่การกระจายของประชากรลูกน้ำ โดยใช้ระบบสารสนเทศทางภูมิศาสตร์ เพื่อใช้ในการวางแผนการควบคุมยุงลายอย่างมีประสิทธิภาพ ในการวิเคราะห์หาปัจจัยเสี่ยง ได้คัดเลือกพื้นที่สำหรับการศึกษาจากการตรวจหาระดับภูมิคุ้มกันเชื้อไวรัสไข้เลือดออก ของเด็กนักเรียน พื้นที่ติดเชื้อไวรัสไข้เลือดออกได้ถูกกำหนดให้อยู่ในบริเวณรัศมี 100 เมตรจากบ้านที่มีเด็กนักเรียนติดเชื้อไวรัสไข้เลือดออกจากการสำรวจจำนวน 23 บ้านใน 13 หมู่บ้าน ในการศึกษาได้ทำการสำรวจปัจจัยทางด้านกีฏวิทยาและสิ่งแวดล้อมโดยเปรียบเทียบระหว่างพื้นที่ติดเชื้อและพื้นที่ที่ไม่ได้ติดเชื้อ จากการวิเคราะห์โดยใช้ Odds ratios พบว่ามีปัจจัยเสี่ยง 3 ปัจจัยด้วยกันได้แก่ ความสะอาดในบริเวณบ้าน, การกระจายของบ้าน และจำนวนโอ่งมังกรที่พบและไม่พบลูกน้ำ พื้นที่ที่มีการติดเชื้อไวรัสไข้เลือดออก มีค่าเฉลี่ยของจำนวนลูกน้ำต่อภาชนะที่พบลูกน้ำน้อยกว่า แต่มีขนาดของยุงลายเพศเมียที่ได้จากการวัดปีกใหญ่กว่าพื้นที่เปรียบเทียบที่ไม่ติดเชื้อ ผลที่ได้สนับสนุนการกำจัดลูกน้ำยุงลายให้หมดไปจากแหล่งเพาะพันธุ์ แทนที่จะลดระดับประชากรลูกน้ำยุงลายเพียงอย่างเดียว เนื่องจากลูกน้ำที่เหลือจะเจริญเป็นตัวเต็มวัยที่มีขนาดใหญ่ซึ่งจะเป็นพาหะนำโรคที่ดี การหาพื้นที่เสี่ยงต่อไข้เลือดออก ได้ใช้ข้อมูลรายงานผู้ป่วยไข้เลือดออกระหว่าง พ.ศ. 2540-2545 ในพื้นที่ศึกษา ร่วมกับการหาค่าพิกัดตำแหน่งด้วยดาวเทียม ทำการผลิตแผนที่แสดงศูนย์กลางการเกิดไข้เลือดออกด้วยวิธี Kernel Estimation ข้อมูลสิ่งแวดล้อมในพื้นที่ศึกษาได้วิเคราะห์จากข้อมูลภาพดาวเทียม Landsat 7 การวิเคราะห์ Case-Control ใช้วิธี Multiple Logistic Regression จากการวิเคราะห์หาสมการที่เหมาะสมโดยใช้ระบบสารสนเทศทางภูมิศาสตร์ การสำรวจข้อมูลระยะไกล และการคำนวณทางสถิติ สามารถทำนายได้ว่าพื้นที่เสี่ยงต่อไข้เลือดออกจะลดลงเมื่อมีการเพิ่มขึ้นของคลื่นพลังงานแถบสีเขียว และเพิ่มขึ้นเมื่อมีการเพิ่มขึ้นของคลื่นพลังงานแถบความร้อน จากสมการที่ได้สามารถนำไปใช้ผลิตแผนที่แสดงศูนย์กลางของพื้นที่เสี่ยงต่อไข้เลือดออก ผลที่ได้จากการศึกษานี้แสดงให้เห็นว่าข้อมูลจากภาพดาวเทียม สามารถหาพื้นที่เสี่ยงต่อไข้เลือดออกในระดับท้องถิ่น เพื่อใช้ในการหาพื้นที่เป้าหมายสำหรับการวางแผนการควบคุมยุงลายต่อไป

Mahidol University

Address: NAKHON PATHOM

Email: liwww@mahidol.ac.th

Name: Pattamaporn Kittayapong

Role: Thesis Advisors

Created: 2005

Modified: 2553-06-18

Issued: 2010-06-09

วิทยานิพนธ์/Thesis

application/pdf

CallNumber: TH C543ap 2005

eng

DegreeName: Doctor of Philosophy

Level: Doctoral Degree

Descipline: Biology

Grantor: Mahidol University

©copyrights Mahidol University

ลำดับที่.	ชื่อแฟ้มข้อมูล	ขนาดแฟ้มข้อมูล	จำนวนเข้าถึง	วัน-เวลาเข้าถึงล่าสุด
1	4437505.pdf	7.47 MB	269	2025-08-10 14:23:47

ใช้เวลา

-0.723148 วินาที