การศึกษาเชิงวัฒนธรรมชุมชนเกี่ยวกับการเปลี่ยนแปลงกระบวนการผลิตงานศิลปหัตถกรรมเครื่องเบญจรงค์ไทยสู่การพัฒนาที่ยั่งยืนชุมชนบ้านดอนไก่ดี ตำบลดอนไก่ดี อำเภอกระทุ่มแบน จังหวัดสมุทรสาคร

A study on the community's culture as related to the change in the production process of the Benjarong handicraft that leads to sustainable development in Baan Donkaidee village Donkaidee sub-district, Kratumban district, Samut Sakhon province

Name: ชมพูนุช อุ่นเสรี

ThaSH: การพัฒนาแบบยั่งยืน -- ไทย -- สมุทรสาคร

ThaSH: ชุมชน

ThaSH: วัฒนธรรม

ThaSH: ศิลปหัตถกรรม -- ไทย -- สมุทรสาคร

Abstract: การวิจัยครั้งนี้ มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษากระบวนการเปลี่ยนแปลงการผลิตงานศิลปหัตถกรรมเครื่อง เบญจรงค์ไทย ศักยภาพของพลังชุมชนที่นำ ไปสู่การเปลี่ยนแปลงกระบวนการผลิตงานศิลปหัตถกรรมเครื่องเบญจรงค์ไทยสู่สากล รวมทั้งกระบวนการบริหารการพัฒนาชนบทในมิติทางวัฒนธรรม โดยใช้ภูมิปัญญาไทยเป็นฐานในการพัฒนาซึ่งจะนำ ไปสู่การ พัฒนาที่ยั่งยืนต่อไป โดยใช้วิธีการวิจัยเชิงคุณภาพซึ่งเก็บข้อมูลจากการสัมภาษณ์เชิงลึกจากกลุ่มเป้าหมาย ผลการศึกษาพบว่า กระบวนการผลิตงานศิลปหัตถกรรมเครื่องเบญจรงค์ไทยได้มีการเปลี่ยนแปลงตามยุคสมัย นับตั้งแต่ผลิตเพื่อ เป็นเครื่องราชูปโภคสำ หรับพระมหากษัตริย์และเจ้านายชั้นสูงในราชสำ นัก คหบดี จนถึงสามัญชนทั่วไป ในปจั จุบันมีการผลิตเพื่อใชใ้นชีวิตประจำ วันและเปน็ ของที่ระลึก ตลอดจนสง่ออกจำ หนา่ยตลาดตา่งประเทศ ปจั จัยสูค่ วามสำ เร็จนั้นมาจาก การสร้างความเข้มแข็งของชุมชนซึ่งเป็นพลังอำ นาจและเสริมสร้างศักยภาพของชุมชนบนพื้นฐานการมีส่วนร่วมของชุมชน ศักยภาพความเขม้ แข็งของชุมชนดอนไกดี่จะเปน็ พลังในการสรา้งสรรคง์านเบญจรงคไ์ ทยจนนำ ไปสูชื่อเสียงเกียรติยศ และภาคภูมิ ใจในเกียรติภูมิของตนเองและชุมชน นอกจากพลังภายในด้านระบบเครือญาติแล้ว องค์ประกอบภายนอก คือ การมีส่วนร่วมในการกำ หนดแนวทางการพัฒนาในเชิงธุรกิจชุมชน การมีจิตใจที่ดีงาม มีคุณธรรม ศีลธรรม และจริยธรรม เปน็ พื้นฐานในการดำ เนินชีวิต ไมเ่บียดเบียนแตเ่กื้อกูลประโยชนซ์ ึ่งกันและกัน มีการเรียนรูอ้ ยา่งตอ่ เนื่อง คิดสรา้งสรรค ์ประยุกต ์ผสมผสาน งานเบญจรงคใ์หเ้กิดความงามอันวิจิตร ดว้ ยศักยภาพของชุมชนในการคิดสรา้งสรรคผ์ ลิตใหมท่ างวัฒนธรรมจึงเปน็ พลังสำ คัญนำ ไปสูก่ าร พัฒนา ซึ่งเป็นความสัมพันธ์เชิงอำ นาจ อันหมายถึงจิตสำ นึกแห่งคุณค่าของงานเบญจรงค์ไทย จารีตประเพณีของวัฒนธรรมชุมชนที่ยังเคารพ ในสถาบันเครือญาติอย่างเหนียวแน่น และการเคารพในสิทธิและศักดิ์ศรีซึ่งกันและกัน อันหมายถึงพลังความคิดและจิตวิญญาณของคนในชุม ชนที่มีความภาคภูมิใจในเกียรติภูมิของตนและชุมชนในการรว่ มกันรักษาชื่อเสียง เกียรติยศของชุมชนใหค้ งอยู่ การจัดการความสัมพันธ์เชิงอำ นาจเกี่ยวข้องกับภูมิปัญญาและอำ นาจ ดังนั้น การพัฒนาเป็นเรื่องของการ เรียนรู้อย่างต่อเนื่อง จึงจำ เป็นต้องอาศัยภูมิปัญญาท้องถิ่นเพราะภูมิปัญญาท้องถิ่นจะเป็นวิธีคิด เป็นกระบวนการที่สร้างความเข้าใจ ความสัมพันธเ์ชิงอำ นาจในลักษณะที่จะใหค้ นสว่ นใหญใ่นสังคมมีสว่ นรว่ มเพื่อนำ ไปสูเ่ปา้หมายของความยั่งยืนและเปน็ ธรรม ปัญหาและอุปสรรค ที่สำ คัญได้แก่ การบริหารจัดการในเชิงธุรกิจชุมชนที่ยังไม่มีคุณภาพ วัตถุดิบ มีราคาแพง ปัญหาการลอกเลียน แบบลายที่คิดสร้างสรรค์ใหม่จากบุคคลภายนอกชุมชน คนไทยยังไม่นิยมสินค้าไทย โดยเฉพาะเครื่อง เบญจรงค์ไทย ขาดการส่งเสริมจากภาครัฐในด้านการตลาดให้กว้างขวางขึ้น ข้อเสนอแนะ ภาครัฐควรเร่งสร้างความเข้าใจและรณรงค์ปลูกฝังเยาวชนสร้างจิตสำ นึกให้ชุมชนตระหนัก ในคุณค่าของภูมิปัญญาท้องถิ่น มีวิถีชีวิตของตนเอง สร้างความเข้มแข็งให้เกิดขึ้นในชุมชน ส่งเสริมอาชีพ และรายได้อย่างมั่นคง และมั่งคั่งในชุมชน เน้นนำ ภูมิปัญญาท้องถิ่นมาใช้ในการพัฒนาและรู้คุณค่าเกิดประโยชน์สูงสุด สนับสนุนเรื่องระบบโครงสร้าง พื้นฐานในชุมชน สร้างค่านิยมให้คนไทยนิยมสินค้าไทยมากขึ้น ส่งเสริมสนับสนุนองค์ความรู้การแลกเปลี่ยนทัศนคติ รวมทั้ง การปรับประยุกตก์ ระบวนการผลิตงานศิลปหัตถกรรมเครื่องเบญจรงคไ์ ทยใหเ้หมาะสมกับรสนิยมของผูบ้ ริโภค และความตอ้ งการของตลาด ในขณะเดียวกันก็ยังคงเอกลักษณ์คุณค่างานเบญจรงค์ไทยโดยแท้

Abstract: This research aims at studying changes in the production process of Benjarong or five-colored porcelain handicrafts, the potential of the community's power that contributes to the changing production process and the exportation of the handicrafts to the international market, as well as administration of rural development through the cultural dimension by using Thai wisdom as a foundation for sustainable development. The research method was qualitative; the data and information were collected from in-depth interviews with target groups. It was found that the production process of Benjarong handicrafts has undergone changes through time. They were initially produced to serve as royal regalia and utensils for kings and high ranking members of the royal family. They were also made for wealthy citizens and common people. Nowadays, they are created in the form of articles used in daily routine, souvenirs and for exportation. One major factor for the success of the products is the strength of the community, which is considered as power that helps develop the community's potential based on communal participation. The strength of the Baan Don Kai Dee Village is a driving force in the production of Benjarong; the result is its reputation and pride, not only of the products but also of the community. Besides the strength derived from the kinship system, external factors also help enforce the strength. These factors include the participation of the community's members in planning its business-oriented development, the people's beautiful minds, their adherence to a virtuous, moral and ethical way of life, their refraining from exploitation of one another, their eagerness to be involved in continuing education and the implementation of their creativity and its application in the production of the exquisite Benjarong porcelain. The potential of the community in creating new cultural inventions is a significant force behind the development. The power-oriented relations in the community result in the awareness of the value of Benjarong porcelain. The community's traditions still cling firmly to the kinship system and their respect for each other's individual rights; this reflects the power in their way of thinking and their communal spirit. The community's members are proud of themselves and their community. They collaborate in performing activities to maintain their reputations and the honor of their community. As the management of power-oriented relations is concerned with wisdom and power, their development is based on education. It has to depend on folk wisdom, which is a way of life and a process which leads to the understanding of power-oriented relations which require participation from the majority of the community so as to reach sustainable and fair objectives. Major problems and obstacles are unqualified management of business-oriented development of the community, expensive raw materials, the invented designs being infringed upon by outsiders, the lack of acceptance from the public and the lack of promotion from the government sector in expanding the market for Benjarong products. Suggestions are that the government sector should create understanding to instill awareness of the value of folk wisdom in youngsters in the community. Appreciating their way of life will enable them to create strength within the community. Occupational promotion should be launched to ensure financial security to the people and the community. The folk wisdom should be applied to development to yield the utmost benefits. The basic structural system of the community should be supported. The general public should be encouraged to appreciate local products. They should be urged to exchange views and opinions in their attempt to create new things. The production process of Benjarong porcelain should be adjusted to cater to the consumers' taste and the need of the market; at the same time, it should be able to maintain the unique value of the Benjarong porcelain.

มหาวิทยาลัยมหิดล

Address: นครปฐม

Email: liwww@mahidol.ac.th

Name: ธวัชชัย บุญโชติ

Role: ที่ปรึกษาวิทยานิพนธ์

Created: 2547

Modified: 2553-03-29

Issued: 2553-02-26

วิทยานิพนธ์/Thesis

application/pdf

ISBN: 9740454615

CallNumber: วพ ช172ก 2547

tha

Spatial: สมุทรสาคร

DegreeName: สังคมศาสตรมหาบัณฑิต

Level: ปริญญาโท

Descipline: สิ่งแวดล้อม

Grantor: มหาวิทยาลัยมหิดล

©copyrights มหาวิทยาลัยมหิดล

ลำดับที่.	ชื่อแฟ้มข้อมูล	ขนาดแฟ้มข้อมูล	จำนวนเข้าถึง	วัน-เวลาเข้าถึงล่าสุด
1	4237596.pdf	13.22 MB	579	2025-01-20 13:05:15

ใช้เวลา

0.28139 วินาที