กระบวนการทางสังคมและวัฒนธรรมที่มีผลต่อการฟื้นฟูแหล่งอาหารของชุมชน บ้านสว่าง จังหวัดมหาสารคราม

Social and cultural process of food resource recovery at Bansawang, Mahasarakam province

Name: วิไล แก้วเกมเกษ

ThaSH: อาหารพื้นเมือง -- ไทย (ภาคตะวันออกเฉียงเหนือ)

ThaSH: อาหารธรรมชาติ -- ไทย (ภาคตะวันออกเฉียงเหนือ)

Abstract: การศึกษาในครั้งนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษา 1)ปัจจัยทางระบบนิเวศที่เอื้ออำนวยต่อความหลากหลายของ ทรัพยากรอาหาร 2)ปัจจัยทางสังคมและวัฒนธรรมที่สนับสนุนให้มีการจัดการสภาพแวดล้อมที่เหมาะสมต่อการ มีแหล่งอาหารธรรมชาติบริโภคอย่างพอเพียง 3)กระบวนการทางสังคมและวัฒนธรรมในการอนุรักษ์และฟื้นฟู แหล่งอาหาร ขอบเขตการศึกษาเป็นการศึกษาเฉพาะบ้านสว่าง ตำบลดงเมือง อำเภอยางสีสุราช จังหวัด มหาสารคาม ใช้วิธีการวิจัยเชิงคุณภาพ โดยใช้การสัมภาษณ์แบบเจาะลึกกับผู้มีความรู้ในเรื่องดังกล่าวเป็นอย่างดี การสังเกตอย่างมีส่วนร่วมและไม่มีส่วนร่วมเป็นแนวทางในการศึกษา กลุ่มเป้าหมายคือ ผู้รู้ ผู้ประกอบอาหาร และคณะกรรมการหมู่บ้าน ผลการศึกษาพบว่า 1) ปัจจัยทางระบบนิเวศที่เอื้ออำนวยต่อความหลากหลายของทรัพยากรอาหาร ได้แก่ ป่าไม้ที่มีลักษณะทั้ง ทึบและโปร่งมีพรรณไม้หลากหลายชนิด ทุ่งนาที่มีต้นไม้ขึ้นสลับ หนองน้ำที่มีพืชน้ำขึ้นหลากหลายชนิดและมี ทั้งส่วนที่มีน้ำลึกและน้ำตื้น และดินที่มีลักษณะแตกต่างกัน มีทั้งดินร่วน ดินทราย ดินร่วนปนทราย และดิน เหนียว 2)ปัจจัยทางสังคมและวัฒนธรรมที่สนับสนุนให้มีการจัดการแหล่งสภาพแวดล้อมที่เหมาะสมต่อการมีแหล่ง อาหารธรรมชาติบริโภคอย่างพอเพียง ได้แก่ ปัจจัยทางด้านการพัฒนาของรัฐ ปัจจัยทางด้านผู้นำชุมชน ปัจจัย ทางด้านการใช้ประโยชน์จากแหล่งอาหาร ปัจจัยทางด้านซุม และปัจจัยทางด้านความเชื่อ 3) กระบวนการทางสังคมและวัฒนธรรมในการอนุรักษ์และฟื้นฟูแหล่งอาหาร ประกอบด้วย 3 กระบวน การ คือ 1) กระบวนการทางสังคม ได้แก่ การรวมกลุ่ม ผู้นำชุมชนที่เข้มแข็ง การประชุมอย่างต่อเนื่อง ตั้งกฎ ระเบียบและบทลงโทษ จัดตั้งคณะกรรมการดูแลป่าชุมชน การเปิดโอกาสให้ชาวบ้านทุกคนมีส่วนร่วม ส่งเสริม ให้เยาวชนทำกิจกรรมเกี่ยวป่าและแหล่งอาหาร และการใช้ภูมิปัญญาท้องถิ่น 2) กระบวนการทางวัฒนธรรม ได้ แก่ ฮีตสิบสอง คองสิบสี่ วัฒนธรรมความเชื่อทางพุทธศาสนา และวัฒนธรรมความเชื่อที่มีต่อสิ่งเหนือธรรมชาติ 3)กระบวนการทางกฎหมาย ได้แก่ กฎหมายที่ดิน กฎหมายป่าไม้ และกฎหมายรัฐธรรมนูญ ข้อเสนอแนะในการศึกษา ในการอนุรักษ์และฟื้นฟูแหล่งอาหาร ควรติดป้ายชื่อและสรรพคุณของต้นไม้แต่ ละชนิดในป่าชุมชน ควรจัดกิจกรรมส่งเสริมให้เยาวชนเข้าไปศึกษาธรรมชาติในป่าชุมชน คณะกรรมการดูแลป่า ชุมชนควรมีความรู้เรื่องทรัพยากรธรรมชาติและมีการถ่ายทอดความรู้แก่เยาวชนและชาวบ้าน ในการศึกษาครั้ง ต่อไป ควรมีการศึกษาทัศนคติของชาวบ้านในหมู่บ้านที่มีการฟื้นฟูแหล่งอาหารของชุมชน และควรมีการวิจัยเชิง ปฏิบัติการ หรือเชิงทดลอง โดยให้ชาวบ้านมีส่วนร่วมในการวิจัย

Abstract: The objectives of the thesis are 1) To study ecological factors providing varieties of food resources 2) To study social and cultural factors which support the environmental management providing enough natural food resources 3) To study social and cultural processes of conserving and recovering food resources. The study is done at Sawang Village, Dongmuang Subdistrict, Yangsisurat District, Mahasarakam Province. This is a qualitative research using indepth interview with the persons who knew the topic well. I also involved myself in these activities as a participant and observer. Results of the study : 1) The ecological factors which provide varieties of food resources are several types of forests (dense and open). There are numerous kinds of plants and trees, rice fields having some trees, natural ponds having various water plants, and there are several kinds of soil. 2) The social and cultural factors which support the environmental management providing enough natural food resources are the government’s rural development, village leaders, usage of food resources, village sub-communities, and local beliefs. 3) Social and cultural processes of conserving and recovering food resources are a) Social processes: social union, regular meetings, active village leaders, a committee taking care of the village’s forests, rules and punishments in using the forests, trying to gain participation from all the villagers, urging the young to be involved in activities concerning forests and food resources, and usage of local wisdom b) Cultural processes: local morals, beliefs and morals in Buddhism and animism c) Law processes: the laws of land and forest, and laws of the Constitution. Suggestions from the study are that to conserve and recover food resources we should show the names and qualities of trees in community forests. Activities for the young people to make them know well their community forests should be undertaken. The committee taking care of the community forests should know well about natural resources and give this knowledge to the villagers. Suggestions for further study are that, the village should undertake activities concerning food resource recovery, the researches on villagers opinions. Moreover, action or experimental researches should be done with the participation of the villagers

มหาวิทยาลัยมหิดล

Address: นครปฐม

Email: liwww@mahidol.ac.th

Name: พรทิพย์ อุศุภรัตน์

Role: ที่ปรึกษาวิทยานิพนธ์

Created: 2547

Modified: 2553-03-24

Issued: 2553-02-15

วิทยานิพนธ์/Thesis

application/pdf

ISBN: 9740450318

CallNumber: วพ ว724ก 2547

tha

Spatial: มหาสารคราม

DegreeName: ศิลปศาสตรมหาบัณฑิต

Level: ปริญญาโท

Descipline: วัฒนธรรมศึกษา

Grantor: มหาวิทยาลัยมหิดล

©copyrights มหาวิทยาลัยมหิดล

ลำดับที่.	ชื่อแฟ้มข้อมูล	ขนาดแฟ้มข้อมูล	จำนวนเข้าถึง	วัน-เวลาเข้าถึงล่าสุด
1	4237777.pdf	1.6 MB	132	2022-12-23 07:53:40

ใช้เวลา

0.277501 วินาที