ยุทธศาสตร์กระบวนการนำนโยบายวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี ไปปฏิบัติ: กรณีศึกษาแผนยุทธศาสตร์ด้านวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยีแห่งชาติ พ.ศ. 2547-2556

Strategic Implementation Process for Science and Technology Policy: A Case study of Thailand’s Science and Technology Strategic Plan year 2004-2013

Name: ถาวร เกียรติไชยากร

keyword: วิทยาศาสตร์กับเทคโนโลยี

; การพัฒนาประเทศ

; เทคโนโลยี ไทย

Abstract: การวิจัยเรื่องนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษากระบวนการพัฒนา การสร้างเสถียรภาพและความยั่งยืนทางด้านวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยีของประเทศไทย พัฒนาวิธีการประเมินผลการนำนโยบายด้านวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยีไปปฏิบัติ จัดรูปแบบและความเชื่อมโยงระหว่างหน่วยงานด้านวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยีตามแผนกลยุทธ์ด้านวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยีแห่งชาติ พ.ศ. 2547-2556 ตลอดจนการพัฒนาแนวทางการกระตุ้นให้สังคมไทยเกิดความตระหนักถึงความสำคัญและความจำเป็นของการพัฒนาด้านวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยีในระดับนานาชาติ และนำเสนอยุทธศาสตร์กระบวนการนำนโยบายด้านวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยีไปปฏิบัติในปี พ.ศ. 2547-2556 โดยใช้การวิจัยเชิงคุณภาพด้วยการวิเคราะห์เอกสารที่เกี่ยวข้องกับนโยบายด้านวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยีของประเทศที่ผ่านมา และสัมภาษณ์เชิงลึกกับผู้เชี่ยวชาญจากสถาบัน IMD (International Institute for Management Development) การจัดประชุมสัมมนาระดมความคิด แลกเปลี่ยนความคิดเห็นและประสบการณ์ เพื่อกำหนดยุทธศาสตร์ด้านวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยีของประเทศ ผลการวิจัยพบว่า 1) จากการวิเคราะห์แผนกลยุทธ์ด้านวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยีแห่งชาติ (พ.ศ. 2547-2556) และประเมินผลของแผนฯ ในช่วงปี 2547-2549 เมื่อแผนกลยุทธ์ฯ ประกาศใช้มาเป็นเวลามากกว่า 2 ปี พบว่า การจัดทำแผนฯ มีความล่าช้าและไม่ครอบคลุมทุกด้าน และยังพบว่าหน่วยงานภาครัฐที่สำคัญที่จะใช้ผลงานด้านวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี เช่น กระทรวงมหาดไทย กระทรวงยุติธรรมและเอกชนที่เกี่ยวข้องไม่มีส่วนร่วมในการร่างแผนกลยุทธ์ด้านวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี นอกจาก นั้นการประสานแผนระดับชาติของหน่วยงานต่างๆ ที่เกี่ยวข้องกับวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยียังมีความไม่สอดคล้อง การวิเคราะห์ผลกระทบของแผนกลยุทธ์ฯต่อการจัดอันดับความสามารถในการแข่งขันของประเทศต่างๆด้านวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยีบ่งว่ายังถูกจัดอยู่ในอันดับหลังๆเหมือนเดิมที่จัดก่อนและหลัง จากเริ่มแผนงานไปแล้วเป็นเวลาสองปี การวิเคราะห์งบประมาณของหน่วยงานที่เกี่ยวข้องกับแผนกลยุทธ์ด้านวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยีพบว่าไม่เพิ่มขึ้นในสัดส่วนที่เปรียบเทียบกับรายจ่ายรวมของรัฐ ซึ่งเป็นการสะท้อนให้เห็นว่างบประมาณไม่สอดคล้องกับภารกิจที่เพิ่มขึ้น 2) ผลจากการเยี่ยมชม IMD (International Institute for Management Development) ณ สมาพันธรัฐสวิส เพื่อแลกเปลี่ยนข้อคิดเห็นทำให้ได้ข้อคิดเห็นที่เป็นประโยชน์ในด้านการพัฒนาอันดับความสามารถในการแข่งขันของประเทศไทย จากการวิเคราะห์พบว่า จุดอ่อนของประเทศไทยอยู่ที่โครงสร้างต่างๆ ที่เกี่ยวข้องกับวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี และที่สำคัญคือ ด้านสุขภาพและสิ่งแวดล้อม รวมทั้งด้านการศึกษา พิจารณาให้ดีจะเห็นปัญหานี้เป็นปัญหาลูกโซ่ คือ ผลของโครงสร้างการศึกษาที่ไม่ดีเป็นเหตุให้วิทยาศาสตร์และเทคโนโลยีด้อยตามไปด้วย และโครงสร้างวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยีไม่ดีก็ทำให้โครงสร้างด้านสุขภาพและสิ่งแวดล้อมไม่ดีไปด้วย Prof. Dr. Gorges ผู้เชี่ยวชาญประจำ IMD แนะนำว่าประเทศไทยควรพิจารณาดัชนีที่เป็นจุดแข็งของประเทศ และการเร่งพัฒนาดัชนีชี้วัดควรเป็นดัชนีที่เป็นประโยชน์ต่อเศรษฐกิจและสังคมของประเทศโดยรวมด้วย ผู้นิพนธ์ยังได้อภิปรายให้ข้อคิดเห็นด้านดัชนีความสุขมวลรวมประชาชาติด้วย และเห็นว่าควรนำดัชนีความสุขมวลรวมประชาชาติมาผสมกับดัชนีการแข่งขันระหว่างประเทศ เพื่อการพัฒนาเศรษฐกิจและความสุขของประเทศไปพร้อมกัน 3) ผลการระดมความคิดของผู้เกี่ยวข้องด้านวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยีและผู้ทรงคุณวุฒิ จำนวน 139 คน ยืนยันผลของการวิเคราะห์แผนกลยุทธ์ในส่วนที่หนึ่ง โดยเห็นว่าแผนกลยุทธ์ฯไม่มีความชัดเจนในการนำแผนไปปฏิบัติให้เกิดผลกระทบที่ดีต่อเศรษฐกิจและสังคมของประเทศ 4) ข้อเสนอแนะยุทธศาสตร์กระบวนการนำนโยบายวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยีไปปฏิบัติในปี พ.ศ. 2547-2556 โดยผู้นิพนธ์ซึ่งเรียกว่า “Thaworn Kietchaiyakorn’s SEDMAR+GNH Model” ดังมีรายละเอียดแจงไว้ในบทที่ 5 SEDMAR + GNH S Support E Encouragement D Development M Motivation A Adaptation R Realization The objectives of this research are to study on the process for stabilizing the sustainable development of science and technology in Thailand ; to develop the methods for assessment of the effectiveness of the implementation of science and technology strategic plans ; and to investigate and suggest the suitable cooperation among the organizations in National science and technology strategic plan for 2004-2013 ; to develop the mean for encouraging thai people for awareness of the importance and need for development of science and technology in international level ; and to present the author own model on the process for implementation of strategic plan for the year 2004-2013. This research has been carried out by using qualitative analysis of reports and papers concerning science and technology policy from the past years, by interviewing of expert at IMD (International Management Development), and by organizing seminars for opinion and experience changing and brainstorming. The results of the study show that, 1) the analysis of the Thailand’s Science and Technology strategic plan year 2004-2013, and the evaluation of the effectiveness of the strategic plan during year 2004-2006 after the plan has been operated for more than two years show that strategic plan was conducted by many government sectors and also private associations but not recluded the important “stake holders” such as the Minister of Interior and Minister of Justice, and private sector concerning science and technology have not participated in creating the content of this strategic plan. More over many of national plans concerning development of science and technology made by different national institutions or sectors have no correlation with this strategic plan. The analysis of the strategic plan by using the ranking of international competitiveness indexes concerning science and technology showed that there was no change in ranking position as before and after two years operation of the plan, it is still in lower position. The results of the investigation of the fiscal year-budgets of government sectors concerning the science and technology strategic plan compared to the total budget of the government showed that there was no change. It means that there is no correlation between budget and the tasks given in the strategic plan. 2) The result of the visit at IMD (International Management Development) in Switzerland for discussion and experience exchange on the international ranking process of competitiveness and it’s special indexes concerning Thailand. IMD’s expert gave interesting suggestions on the weakness of Thailand’s competitiveness indexes for science and technology which are basic structure of science, basic structure of technology, and basic structure of education. These four factors are correlated chains of problems. The lower in basic structure of education will causes the lower rank in basic structure in science and technology and the weakness in science and technology which will also cause lower rank in public health and environment. Prof.Dr.Gorges Haour, the expert of IMD suggested that Thailand should improve ranking of competitiveness by using indexes which are also important for improvement of economic of the land. The author of this thesis also suggests to show the combination of the international competitiveness ranking indexes with the indexes of Gross National Happiness (GNH) for balancing sustainable development of both economic and happiness of the people. 3) The results of the seminar for brainstorming and discussion on the strategic plan (2004-2013) participated by 139 persons who work on science and technology and experts, confirmed the results of the first part of research that the plan does not focus how the strategic plan is properly implemented. 4) The author suggests on the model for the process of the implementation of strategic plan year 2004-2013 which is explained in detail in chapter 6 and the model is called Thaworn Kietchaiyakorn’s SEDMAR MODEL as follows SEDMAR + GNH S Support E Encouragement D Development M Motivation A Adaptation R Realization

มหาวิทยาลัยราชภัฏสวนดุสิต

Email: srinakorn_pan@dusit.ac.th

Email: srinakorn_pan@dusit.ac.th

Name: ไพบูลย์ ช่างเรียน

Role: อาจารย์ที่ปรึกษา

Name: พงศ์เทพ อันตะริกานนท์

Role: อาจารย์ที่ปรึกษา

Name: ร่มสน นิลพงษ์

Role: อาจารย์ที่ปรึกษา

Modified: 2553-08-06

Issued: 2553-08-06

วิทยานิพนธ์/Thesis

application/pdf

CallNumber: ดพ Q127.T5 ถ331 ย6 2549

tha

DegreeName: รัฐประศาสนศาสตรมหาบัณฑิต

Level: ปริญญาเอก

Descipline: สาขารัฐประศาสนศาสตร์

Grantor: มหาวิทยาลัยราชภัฏสวนดุสิต

©copyrights มหาวิทยาลัยสวนดุสิต

ลำดับที่.	ชื่อแฟ้มข้อมูล	ขนาดแฟ้มข้อมูล	จำนวนเข้าถึง	วัน-เวลาเข้าถึงล่าสุด
1	Cover.pdf	246.32 KB	224	2025-04-19 15:52:24
2	Abstract.pdf	265.38 KB	230	2025-04-19 15:53:47
3	Acknowledgement.pdf	212.59 KB	143	2025-04-19 15:53:55
4	Table of contents.pdf	325.06 KB	149	2025-06-17 22:04:41
5	Chapter 1.pdf	416.79 KB	251	2025-07-15 12:26:33
6	Chapter 2.pdf	1.64 MB	358	2025-08-13 18:52:03
7	Chapter 3.pdf	437.9 KB	197	2025-04-19 15:54:18
8	Chapter 4.pdf	600.19 KB	194	2025-06-17 22:05:18
9	Chapter 5.pdf	350.78 KB	169	2025-04-19 15:54:27
10	Chapter 6.pdf	517.65 KB	167	2025-06-17 22:05:41
11	References.pdf	293.79 KB	169	2025-04-19 15:54:35
12	Appendix.pdf	950.09 KB	157	2025-06-17 22:05:55
13	Author.pdf	223.12 KB	128	2025-04-19 15:54:44

ใช้เวลา

0.06153 วินาที