Abstract:
การศึกษาวิจัยในครั้งนี้ เป็นการวิจัยเชิงประเมิน (Evaluative research) โดยใช้รูปแบบ
การประเมินแบบ CIPP Model ของสตัฟเฟิลบีม โดยมีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาและประมวลผล
การดำเนินงานการส่งเสริมสุขภาพครอบครัวในจังหวัดภูเก็ต ในประเด็นต่อไปนี้ 1) บริบทของ
การส่งเสริมสุขภาพครอบครัว 2) ปัจจัยนำเข้าของการส่งเสริมสุขภาพครอบครัว 3) กระบวนการ
ดำเนินการส่งเสริมสุขภาพครอบครัว 4) ผลลัพธ์ของการส่งเสริมสุขภาพครอบครัว 5) ศึกษาแนวทาง
ในการปรับปรุงการดำเนินงานให้สอดคล้องกับความต้องการของประชาชน และเพิ่มประสิทธิภาพ
ของการส่งเสริมสุขภาพครอบครัวในจังหวัดภูเก็ต
กลุ่มตัวอย่างที่ใช้ในการศึกษาค้นคว้า คือ ผู้เข้าร่วมการส่งเสริมสุขภาพครอบครัวในจังหวัด
ภูเก็ตและครอบครัว และเจ้าหน้าที่ผู้ดำเนินงาน จำนวนกลุ่มตัวอย่างคือ 415 คน เครื่องมือที่ใช้
ในการเก็บรวบรวมข้อมูล คือ แบบสอบถามและแบบสัมภาษณ์ ที่ผู้วิจัยสร้างขึ้น ดำเนินการเก็บ
ข้อมูลในระหว่างเดือนพฤษภาคม มิถุนายน 2548 สถิติที่ใช้ในการวิเคราะห์ข้อมูล ได้แก่ ร้อย
ละ ค่าเฉลี่ย ส่วนเบี่ยงเบนมาตรฐาน และค่าความถี่
ผลการวิจัยพบว่า
1. ด้านบริบทและปัจจัยนำเข้าของการส่งเสริมสุขภาพครอบครัวในจังหวัดภูเก็ต
1.1 ประชาชนมีความพึงพอใจ เรียงลำดับจากมากไปหาน้อยคือ การรับรู้และความ
เชื่อของประชาชนว่าสุขภาพที่ดีมีส่วนในการเสริมสร้างสัมพันธภาพที่ดีในครอบครัว รองลงมาคือ
การตรวจสุขภาพเบื้องต้น เช่น การตรวจความดันโลหิต ตรวจเลือด ตรวจมะเร็งเต้านม และ
มะเร็งปากมดลูก มีประโยชน์ต่อการดูแลสุขภาพที่ถูกต้อง และสตรีเป็นผู้นำในการสร้างสัมพันธ
ภาพที่ดีของสมาชิกในครอบครัว ในด้านนี้ ประชาชนเห็นว่ามีสิ่งที่ต้องปรับปรุง คือ วัสดุ อุปกรณ์
ในการดำเนินงานค่อนข้างน้อย นโยบายของรัฐในการส่งเสริมสุขภาพครอบครัวไม่ชัดเจน และไม่
สามารถนำไปปฏิบัติได้จริง 1.2 เจ้าหน้าที่มีความพึงพอใจในบริบทและปัจจัยนำเข้าของการส่งเสริมสุขภาพครอบครัว
ในจังหวัดภูเก็ต เรียงลำดับจากมากไปหาน้อย คือ มีงบประมาณเพียงพอในการดำเนินงาน รองลง
มาคือ วัตถุประสงค์ของการดำเนินงานชัดเจน และนโยบายของรัฐในการส่งเสริมสุขภาพครอบ
ครัวสอดคล้องกับสภาพปัญหา และเห็นว่าสิ่งที่ต้องปรับปรุง คือ การประชุมวางแผนก่อนการ
ดำเนินงาน การประชาสัมพันธ์ และบุคลากรทางการแพทย์ซึ่งไม่เพียงพอ
2. ด้านกระบวนการการดำเนินงานส่งเสริมสุขภาพครอบครัว
2.1 ประชาชนและเจ้าหน้าที่มีความพึงพอใจ เรียงลำดับจากมากไปหาน้อย คือ การ
เทิดพระเกียรติสมเด็จพระนางเจ้าพระบรมราชินีนาถ โดยการถวายพระราชสดุดี เนื่องในวันแม่
แห่งชาติ รองลงมาคือการจัดบริการตรวจสุขภาพและการวางพุ่มเงิน พุ่มทองในพิธีเทิดพระเกียรติ
สิ่งที่ประชาชนเห็นว่าต้องปรับปรุง คือ การติดตามในกรณีผลการตรวจสุขภาพมีความผิดปกติ
รองลงมาคือ การแจ้งผลการตรวจมะเร็งเต้านม และการมีส่วนร่วมในการเสนอแนะ ข้อคิดเห็น
และสิ่งที่ต้องปรับปรุงในการดำเนินงานการส่งเสริมสุขภาพครอบครัวในจังหวัดภูเก็ต
2.2 ทัศนคติในการส่งเสริมสุขภาพของประชาชน เรียงลำดับจากมากไปหาน้อย คือ
การปฏิบัติตามคำแนะนำของบุคลากรสาธารณสุขเป็นสิ่งที่ดี แม้ว่าตนเองจะยังไม่มีปัญหาด้านสุข
ภาพก็ตาม รองลงมาคือ การดูแลรักษาสุขภาพเป็นหน้าที่รับผิดชอบของทุกคน และการหลีกเลี่ยง
การสูบบุหรี่เพราะเป็นสาเหตุของการเกิดมะเร็งเต้านม
3. ด้านผลลัพธ์ของการส่งเสริมสุขภาพครอบครัว
ประชาชนและเจ้าหน้าที่มีความพึงพอใจในผลการดำเนินงานการส่งเสริมสุขภาพ
ครอบครัวในจังหวัดภูเก็ตในภาพรวม เรียงลำดับจากมากไปหาน้อย คือ ควรจัดให้มีการส่งเสริม
สุขภาพครอบครัวในครั้งต่อไป รองลงมาคือ ประชาชนมีจิตสำนึกในการเทิดพระเกียรติสมเด็จ
พระนางเจ้าพระบรมราชินีนาถ และครอบครัวสามารถดูแลให้ความรัก ความอบอุ่นได้อย่างมีประ
สิทธิภาพ
4. ปัญหาและอุปสรรคในการดำเนินงานส่งเสริมสุขภาพครอบครัว
ประชาชนเห็นว่าปัญหาและอุปสรรคในการดำเนินงาน เรียงลำดับจากมากไปหาน้อย
คือ การประชาสัมพันธ์ไม่ทั่วถึง รองลงมาคือ สถานที่ในการจัดกิจกรรมคับแคบ และเจ้าหน้าที่ผู้
ดำเนินงานขาดความกระตือรือร้น
ในส่วนเจ้าหน้าที่เห็นว่าปัญหาและอุปสรรคในการดำเนินงาน คือ การประชาสัมพันธ์
ไม่ทั่วถึง
5. จุดแข็งของการส่งเสริมสุขภาพครอบครัว
ประชาชนและเจ้าหน้าที่เห็นว่า จุดเเข็งของการส่งเสริมสุขภาพครอบครัว คือ การที่
ประชาชนสามารถนำความรู้ที่ได้จากการเข้ากิจกรรมไปใช้ในชีวิตประจำวัน รองลงมา คือ ได้พบ ปะกับสตรีในครอบครัวอื่นและได้ความรู้ในการดูแลรักษาสุภาพ และได้รับการตรวจสุขภาพอย่าง
ละเอียดและได้ทราบภาวะสุขภาพในปัจจุบันของตนเอง
6. แนวทางการพัฒนาการดำเนินงานการส่งเสริมสุขภาพครอบครัว
ประชาชนและเจ้าหน้าที่เห็นว่า ควรมีการจัดกิจกรรมอย่างต่อเนื่องในทุกๆ ปี รองลงมา
คือ ควรจัดสถานที่ให้เพียงพอต่อจำนวนผู้เข้ากิจกรรม และควรขยายระยะเวลาในการจัดกิจกรรม
The research was an evaluative study aimed to assess the level of satisfaction of the
people involved in the Family Health Promotion Project by CIPP Model, and to propose the
suggestions to improve the project. The sample for this research were 415 participants
and staff of the project. The main instruments were a questionnaire and an interview. The
statistical methods employed consisted of Arithmetic Means, Standard Deviation, and
Frequency.
The results of the study were :
1. The environmental factor and the basic inputs of the project: The following are
the participants opinions : people realized that good health was the foundation of a good
relationship in the family, early check -up was beneficial for familys health, and women
were important persons in building good relationship in a family. However, it was found
that participants in this project were not satisfied in the following areas: insufficient
equipment and supplies and unclear government policy concerning family health promotion.
The staff of the project were satisfied with the project in the following areas: adequate
funding, accurate objectives, and the government policy regarding family health promotion
was relevant to the real situation. However, the staff were not satisfied in the following
areas: planning, ineffective promotion, and insufficient professionals.
2. The Project procedure : The following factors are ranked from the most to least
satisfactory respectively : selection of personnel, organizing the project operating
committee, and efficient plans and clear steps for the project.
3. The output of the project: The following outputs are ranked from the most to
least satisfactory respectively: The participants and the staff thought that this project was
useful and should continue, the people were grateful for Her Majesty the Queen who
initiated this project to enhance the strong bond within a family. 4. The problems and barriers encountered by the project: inefficient promotion of
the project, inconvenient and unsuitable places for project activities, and lack of motivation
among staff.
5. The strong points of the project : The following are the strong points ranked
from the greatest to the least respectively : the participants applied the health concepts
gained from the project to their daily activities, women had opportunities to meet with
others and share their health experiences, and the participants had physical check up and
knew their present health status.
6. The following are the suggestions to improve the project : a project should be
organized every year, provide sufficient seats and space for participants, and extend the
length of the activities.