กระบวนทัศน์ในการจัดการเชิงธุรกิจของชาวนาในจังหวัดสุรินทร์

Name: สุทัศนา สุทธิกุลสมบัติ

Organization : สถาบันราชภัฏสุรินทร์

keyword: ธุรกิจ

Classification :.DDC: 631.092

; ชาวนา

; การจัดการเชิงธุรกิจ

Abstract: การวิจัยเรื่องกระบวนทัศน์ในการจัดการเชิงธุรกิจของชาวนาในจังหวัดสุรินทร์ครั้งนี้มีจุดประสงค์เพื่อศึกษาคุณลักษณะทางสังคมและประชากรของกลุ่มตัวอย่างทางด้าน เพศ อายุ ตำแหน่งในครอบครัว การศึกษา ประสบการณ์ในการฝึกอบรม จำนวนสมาชิกในครอบครัวและการรับรู้ข่าวสารผ่านสื่อหนังสือพิมพ์ วิทยุ และโทรทัศน์ และเพื่อศึกษาแนวคิดในการจัดการเชิงธุรกิจตามแนวคิดแบบ 4 M’s ได้แก่แนวคิดทางด้านคนและแรงงาน แนวคิดทางด้านการเงิน แนวคิดทางด้านเครื่องมือ วัสดุ อุปกรณ์ และแนวคิดในการจขัดการการทำนาตลอดจนสรุปกระบวนทัศน์ในการจัดการเชิงธุรกิจ และเปรียบเทียบความสามารถด้านกระบวนทัศน์ในการจัดการเชิงธุรกิจของชาวนาที่เป็นกลุ่มตัวอย่าง ตามตัวแปรทางด้านคุณลักษณะทางสังคมและประชากรของกลุ่มตัวอย่าง ประชากรในการวิจัยครั้งนี้ได้แก่ครัวเรือนชาวนาในอำเภอต่างๆ ของจังหวัดสุรินทร์จำนวนทั้งสิ้น 13 อำเภอ กับ 4 กิ่งอำเภอ รวมทั้งสิ้น 186,542 ครัวเรือน ทำการสุ่มแบบหลายขั้นตอน (Multistage Sampling) โดยแบ่งจังหวัดเป็น 3 ส่วน อำเภอที่อยู่ตอนกลางอำเภอที่อยู่ทิศเหนือของจังหวัด และอำเภอที่อยู่ทางทิศใต้ของจังหวัดและทำการสุ่มเลือกอำเภอแต่ละส่วนส่วนละ 2 อำเภอ กลุ่มตัวอย่างได้แก่ชาวนาในอำเภอปราสาท อำเภอจอมพระ อำเภอท่าตูม อำเภอศีขรภูมิ อำเภอสังขะ และอำเภอสำโรงทาบ จากนั้นทำสุ่มตัวอย่างแบบง่ายเพื่อให้ได้หมู่บ้าน 5 หมู่บ้านในทุกอำเภอ แล้วเลือกทำการศึกษาจากประชากรทั้งหมดของหมู่บ้านที่มีประชากรทำนามากที่สุดทั้ง 5 หมู่บ้าน ของ 6 อำเภอรวมเป็น 30 หมู่บ้าน ผลจากการเลือกกลุ่มตัวอย่าง ได้กลุ่มตัวอย่างที่ใช้ในการวิจัยทั้งสิ้น 1,546 ราย เครื่องมือที่ใช้ในการวิจัยครั้งนี้เป็นแบบสัมภาษณ์แบบมีโครงสร้าง ( Structural Interview) ประกอบไปด้วยข้อคำถาม 2 ตอน ตอนที่ 1 เป็นข้อมูลทางด้านคุณลักษณะทางสังคมและประชากรของกลุ่มตัวอย่าง ประกอบไปด้วยข้อมูลเกี่ยวกับ เพศ อายุ การศึกษา ประสบการณ์ในการฝึกอบรม การรับรู้ข่าวสารผ่านสื่อหนังสือพิมพ์ วิทยุและโทรทัศน์ ตอนที่ 2 จะเป็นแบบสัมภาษณ์เกี่ยวกับแนวคิดในนการจัดการเชิงธุรกิจตามกรอบแนวคิดแบบ 4 M’s ประกอบไปด้วยข้อคำถาม 4 เรื่อง คือ เรื่องคนและแรงงานในการทำนา จำนวน 10 ข้อ เรื่องงบประมาณและเงินทุนเพื่อการทำนาจำนวน 13 ข้อ เรื่องเครื่องมือ วัสดุ อุปกรณ์ในการทำนา จำนวน 15 ข้อ และเรื่องการจัดการการทำนา จำนวน 18 ข้อ สำหรับการพิจารณาในเรื่องกระบวนทัศน์ในการจัดการเชิงธุรกิจของชาวนาได้ทำการพิจารณาจากแบบสอบถามตอนที่ 2 โดยให้ค่าคะแนนทีละข้อ หากผู้ถูกสัมภาษณ์ให้รายละเอียดได้จะจดบันทึกรายละเอียดและให้ค่าคะแนนเป็น 1 คะแนน และถ้าตอบไม่ทราบหรือให้รายละเอียดไม่ได้จะบันทึกลงในช่อง ไม่ทราบซึ่งเมื่อทำการวิเคราะห์จะให้ค่าคะแนนเป็น 0 คะแนน เครื่องมือที่ใช้ได้ทำการตรวจสอบโดผู้เชี่ยวชาญเพื่อพิจารณาความเที่ยงของแบบสัมภาษณ์ (Validity) และทำการทดลองกับกลุ่มชาวนาในเขตอำเภอเมือง จำนวน 30 ราย แล้วนำมาปรับปรุงแก้ไขด้านภาษา ข้อความ ขั้นตอนการสัมภาษณ์ ตลอดจนพิจารณาในเรื่องเวลาในการสัมภาษณ์ ผู้วิจัยได้อบรมผู้ช่วยผู้วิจัยที่เป็นนักศึกษาวิชาเอกการจัดการ คณะวิทยาการจัดการ สถาบันราชภัฎสุรินทร์ จำนวน 48 คน เพื่อช่วยในการเก็บรวบรวมข้อมูล และใช้เวลาเก็บรวบรวมข้อมูล 30 วัน ระหว่างวันที่ 1 ตุลาคม 2541 ถึง 30 ตุลาคม 2541 หลังจากนั้นทำการตรวจสอบความสมบูรณ์ของแบบสัมภาษณ์และเก็บซ้ำกรณีข้อมูลยังไม่สมบูรณ์ หลังจากนั้นทำการลงรหัสและวิเคราะห์ข้อมูลด้วยโปรแกรมสสำเร็จรูปเพื่อการวิจัยทางสังคมศาสตร์ ( Statistical Package for Social Science , SPSS) โดยมีสถิติที่สำคัญได้แก่ ค่าร้อยละ ค่าเฉลี่ย ความเบี่ยงเบนมาตรฐานที่มากที่สุด ค่าน้อยสุด และเปรียบเทียบความแตกต่างโดยใช้สถิติ t – test และ ANOVA ที่ระดับความเชื่อมั่น 0.05 ผลการวิจัยสรุปได้ดังนี้ 1. ชาวนาที่เป็นกลุ่มตัวอย่างส่วนใหญ่เป็นเพศชาย (72.4 %) สมรสแล้ว (89.8 % ) มีสถานภาพเป็นสามีที่เป็นหัวหน้าครัวเรือน (65.6 % ) มีระดับการศึกษาในระดับประถมศึกษ า (72.5 % ) มีอายุเฉลี่ 43.85 ปี (S.D. =11.29 ) มีขนาดของครอบครัวเฉลี่ยค่อนข้างสูง 5.22 คน (S.D.=1.65 ) มีการรับรู้ข่าวสารผ่านสื่อหนังสือพิมพ์ วิทยุ และโทรทัศน์น้อยมากโดยมีค่าการับรู้อยู่ที่ระดับ 1.61 จากระดับการวัดแบบประเมิน 4 ระดับ และการรับรู้ข่าวสารผ่านสื่อที่กลุ่มตัวอย่างใช้บ่อย ๆ และทุกวัน ได้แก่สื่อโทรทัศน์ วิทยุ และหนังสือพิมพ์ ตามลำดับ กลุ่มตัวอย่างส่วนใหญ่ไม่เคยได้รับการฝึกอบรมทางการเกษตร (60.48 % ) ในส่วนที่เคยได้รับการฝึกอบรมทางการเกษตรนั้น (39.52 % ) จะได้รับการฝึกอบรมเฉลี่ยประมาณ 2 ครั้งต่อปี 2. ในการจัดการเชิงธุรกิจของกลุ่มตัวอย่างตามแนวคิด แบบ 4 M’s ในด้านแนวคิดเกี่ยวกับแรงงานคน (Man) ในการทำนานั้นส่วนใหญ่กลุ่มตัวอย่างส่วนใหญ่ร้อยละ 90 ขึ้นไป สามารถระบุจำนวนคนในครอบครัวที่ใช้ในการดำเนินกิจกรรมต่าง ๆ ทั้งการเตรียมดิน การปลูก การดูแล การเก็บเกี่ยว และการขนส่งข้าวได้เป็นอย่างดี และโดยเฉลี่ยจะใช้คนในครอบครัวเพื่อกิจกรรมดังกล่าวอยู่ในระหว่าง 3 – 4 คน ส่วนคนนอกครอบครัวนั้นกลุ่มตัวอย่าง ส่วนใหญ่มักจะระบุจำนวนได้ไม่ค่อยดีนักโดยเฉพาะอย่างยิ่ง การระบุจำนวนคนในการดูแลข้าวและการเตรียมดิน ในกิจกรรมที่สามารถระบุจำนวนคนนอกครอบครัวได้ดีที่สุดได้แก่กิจกรรมทางด้านการเก็บเกี่ยวข้าว อย่างไรก็ตามโดยภาพรวมในกิจกรรมการทำนาทั้งหมดแล้วกลุ่มตัวอย่าวจะใช้คนนอกครอบครัวอยู่ที่ประมาณ 3 – 12 คน 3. ในการจัดการเชิงธุรกิจของกลุ่มตัวอย่างตามแนวคิด แบบ 4M’ s ในด้านแนวคิดเกี่ยวกับเงินทุนและค่าใช้จ่าย (Money) ในการทำนา พบว่ากลุ่มตัวอย่างส่วนใหญ่มากกว่าครึ่งหนึ่งระบุค่าใช้จ่ายในประเด็น ค่าปุ๋ย ค่าแรงงานเก็บเกี่ยว ค่าเมล็ดพันธุ์ ข้าว ค่าขนส่ง ค่าแรงงานตนเอง ค่าแรงงานในการเตรียมดิน ค่าสารจำจัดศัตรูพืช และค่าเช่าเครื่องมือในการทำนา ได้ตามลำดับ (93.5 % ,80.14% , 77.1% ,74.39 %, 63.84% ,52.65 %และ 51.1%) ส่วนประเด็น ค่าใช้จ่ายเกี่ยวกับน้ำในการผลิต เป็นประเด็นที่กลุ่มตัวอย่างส่วนใหญ่ระบุไม่ได้ ในส่วนที่สามารถระได้ทั้งหมดนั้น จะเสียค่าใช้จ่ายในกิจกรรมต่าง ๆ แตกต่างกันออกไปโดยคิดคาสแรงงานส่วนเองมากที่สุด (15,153.02 บาท) ในขณะที่ค่าเช่าที่ดินจะมีเป็นค่าใช้จ่ายที่อยู่ในเกณฑ์ค่อนข้างสูงเช่นกัน (11,215.02 บาท) และค่าใช้จ่ายที่กลุ่มตัวอย่างระบุและใช้จ่ายน้อยที่สุดได้แก่ค่าใช้จ่ายเกี่ยวกับสารกำจัดศัตรูพืช (1,285.66)ค่าใช้จ่ายอื่นในกิจกรรมอื่น ๆ จะอยู่ในราว 2,000-7,000 บาท 4. ในการจัดการเชิงกุลธุรกิจของกลุ่มตัวอย่างตามแนวคิด แบบ 4Ms ในด้านแนวคิดเกี่ยวกับเครื่องมือ วัสดุ อุปกรณ์ (Material) ในการทำนา ในประเด็นดังกล่าวพบว่ากลุ่มตัวอย่างมากกว่าครึ่งหนึ่ง (เกินร้อยละ 50 ของกลุ่มตัวอย่างทั้งหมด) วสามารถตอบคำถามและระบุรายละเอียดเกี่ยวกับเครื่องมือ วัสดุ อุปกรณ์ได้ ในกรณีต่อไปนี้ 1) ที่ดินในการทำนา(97.87 %) โดยเฉลี่ยจะทำนา ในที่ดิน 24.67 ไร่ 2) จำนวนเมล็ดพันธุ์ข้าว (89.33%) ซึ่งโดยเฉลี่ยจะใช้เมล็ดพันธุ์ข้าว 216.44 กิโลกรัม 3) จำนวนปุ๋ย (88.75 %)ซึ่งโดยเฉลี่ย จะใช้ปุ๋ย 942.54 กิโลกรัม 4) จำนวนรถไถเดินตามที่ใช้ 84.67 โดยเฉลี่ยจะใช้1.19 คัน 5) กระสอบป่าน (83.57 %)ซึ่งโดยเฉลี่ยจะใช้ 87.28 กระสอบ 6) มีดพร้า (80.79%) โดยเฉลี่ยจะใช้ 2.06 ด้าม 7) จอบ เสียม (75.61%) จะใช้เฉลี่ย2.51ด้าม 8) เคียว (74.0%) จะใช้เฉลี่ย3.75 ด้าม 9) รถนวดข้าว (73.22%)ซึ่งจะใช้เฉลี่ย1.02 คัน 10) รถบรรทุก (69.79%)ซึ่งจะใช้เฉลี่ย1.05 คัน 11) เครื่องสูบน้ำ (53..82%) ซึ่งใช้เฉลี่ย1.08 เครื่อง 12) เครื่องฉีดพ่นยา (52.07%) จะใช้เฉลี่ย1.16 เครื่อง ส่วนในกรณี ปริมาณน้ำที่ใช้(1.03%)รถไถนาฟาร์ม(6.66%)รถเกี่ยวข้าว (16.43 %) ควาย (33.51%) คันไถ (38.81%) น้ำมันเชื้อเพลิง (38.87 %)กลุ่มตัวอย่างเป็นส่วนน้อย(น้อยกว่า 50%) สามารถตอบระบุรายละเอียดได้ ส่วนใหญ่จะให้รายละเอียดเกี่ยวกับกรณีดังกล่าวไม่ได้ 5. ในการจัดการเชิงธุรกิจของกลุ่มตัวอย่างตามแนวคิด แบบ 4 M’s ในด้านแนวคิดเกี่ยวการจัดการ(Management) การทำนา พบว่ากลุ่มตัวอย่างส่วนใหญ่ ร้อยละ 92 ถึงร้อยละ 99 สามารถตอบและระบุเกี่ยวกับผู้จัดการการการทำนา ผู้ดูแลการผลิต การจัดการบุคคล การเงิน การบันทึกข้อมูล การสีข้าว และการขนส่งได้เป็นอย่างดี โดยส่วนใหญ่ (มากกว่า 71%) ระบุว่าผู้ที่ทำหน้าที่ดังกล่าวเป็นหน้าที่ครอบครัว และมีเพียงส่วนน้อยเท่านั้นที่ให้คนนอกครอบครัวเป็นู้จัดการงานดังกล่าว สำหนับแหล่งเงินทุนสนับสนุนการทำนานั้นส่วนใหญ่ (58.99%)ใช้บริการธนาคารเพื่อการเกษตรและสหกรณ์ (ธกส.)รองลงมาได้แก่ สหกรณ์การเกษตร(19.4%) นายทุนนอกระบบ (11.6%) และแหล่งอื่น ๆ (9.77%) ตามลำดับ สำหรับที่ดินที่ใช้ในการทำนานั้นส่สนใหญ่(89.33 %) ระบุว่าเป็นที่ดินของครอบครัว ในด้านแรงงานสนับสนุนการทำนานั้นส่วนใหญ่(67.85 %) ใช้การจ้างวานเพื่อนบ้าน และแหล่งน้ำที่ใช้ในการทำนานั้นกลุ่มตัวอย่างส่วนใหญ่ (95.15 %) ระบุว่าใช้นำฝน มีเพียงส่วนน้อยเท่านั้น(4.14 %) ที่ระบุใช้จากการชลประทาน ส่วนในการการจัดการสีข้าวพบว่า ส่วนใหญ่ (49.87 % ) อาศัยโรงสีของสหกรณ์การเกษตรหรือสหกรณ์หมู่บ้าน รองลงมา (37.77%) ใช้บริการโรงสีเอกชน และให้พ่อค้ามารับไปสี (9.83 %) ที่เหลือระบุอื่น ๆ และไม่ทราบ ในด้านการจัดการด้านการขนส่งนั้นพบว่าส่วนใหญ่ (75.16%) ใช้การจัดจ้างเหมารถบรรทุกมาดำเนินการ รองลงมาใช้รถส่วนตัว (15.39%)และรถของโรงสี(7.70 %) ที่เหลือระบุแห่งอื่น ๆ และไม่ทราบ สำหรับการจัดการด้านตลาดรับซื้อข้าวพบว่าส่วนใหญ่ (35.32%) ระบุว่าตลาดรับซื้อข้าวคือพ่อค้าคนกลางหรือนายทุนเงินกู้ รองลงมาไม่แตกต่างกันมากนัก (34.35 %) โรงสีข้าวรับซื้อข้าวโดยตรง และรองลงมาอีก (29.37%) ระบุว่าสหกรณ์ หรือ ธกส. เป็นตลาดรับซื้อข้าว สำหรับในเรื่องแหล่งที่กำหนดราคา พบว่างกลุ่มตัวอย่างส่วนใหญ่ (41.4%)ระบุว่า พ่อค้าหรือนายทุนเงินกู้เป็นผู้กำหนด รองลงมาคือคือ สหกรณ์หรือ ธกส. และโรงสีข้าว(29.3% และ 18.46%) 6. กลุ่มตัวอย่างมีกระบวนทัศน์ในการจัดการเชิงธุรกิจอยู่ในเกณฑ์ที่ดี (Mean -= 0.70, S.D. = 0.10) และเมื่อพิจารณารายละเอียดที่รายการตามแนวคิด 4M’s พบว่ากลุ่มตัวอบ่างมีแนวคิดในการจัดการทำนาและแนวคิดทางด้านคนและแรงงาน อยู่ในเกณฑ์ดี (Mean = 0.99 และ 0.72, S.D. = 0.04 และ 0.16 ตามลำดับ) ส่วนแนวคิดทางด้านเครื่องมือวัสดุ อุปกรณ์ และแนวคิดทางด้านเงินทุน อยู่ในเกณฑ์พอใช้ (Mean = 0.55 และ 0.54 S.D. = 0.14 และ 0.25 ตามลำดับ) 7. กลุ่มตัวอย่างที่มีลักษณะทางด้าน เพศ สถานภาพ ระดับการศึกษา อายุ และขนาดครอบครัว ที่แตกต่างกัน จะมีกระบวนทัศน์ในการจัดการเชิงธุรกิจที่แตกต่างกันส่วนตัวแปรทางด้านการศึกษา และ เพศของกลุ่มตัวอย่างการวิจัยระบุว่ามีความแตกต่างกันในระหว่างกลุ่มตัวอย่างที่มีเพศ และการศึกษาที่แตกต่างกัน นอกจากนั้นผลการวิจัยในครั้งนี้ยังพบอีว่ากลุ่มตัวอย่างที่มีตำแหน่งครอบครัว การรับรู้ข่าวสารผ่านหนังสือพิมพ์ วิทยุ และโทรทัศน์ และมีประสบการณ์ในการอบรมทางการเกษตรที่แตกต่างกันไม่พบความแตกต่างของกระบวนการทัศน์ในการจัดการเชิงธุรกิจ 8. สำหรับการเปรียบเทียบในรายละเอียดตามแนวคิด 4M’s ที่ละแนวคิดพบว่ากลุ่มตัวอย่างที่มีระดับการศึกษาต่างกัน และกลุ่มตัวอย่างที่มีขนาดครอบครัวต่างกัน จะมีแนวในเรื่องคนละแรงงาน (Man) ในการทำนาที่แตกต่างกัน ในส่วนตัวแปรที่เหลือไม่พบความแตกต่างระหว่างกลุ่มในแนวคิด 4M’s ในการจัดการเชิงธุรกิจ 9. สำหรับแนวคิดในเรื่องการเงินและทุน (Money) ในการทำนานั้นพบว่ากลุ่มตัวอย่างที่มี สถานภาพสมรส ตำแหน่งในครอบครัว ระดับการศึกษา อายุ ขนาดของครอบครัวและการอบรมทางการเกษตรที่แตกต่างกัน จะมีแนวคิดในทางด้าน เครื่องมือ วัสดุ อุปกรณ์ ในการทำนาที่แตกต่างกัน และในส่วนกลุ่มตัวอย่างที่มีเพศ และการรับรู้ข่าวสารผ่านสื่อ หนังสือพิมพ์ วิทยุ และโทรทัศน์ที่แตกต่างกัน ไม่พบว่ามีความแตกต่างในแนวคิดด้านการเงินและทุน ในการทำนา 10. ผลจากการวิจัยสรุปได้ว่า กลุ่มตัวอย่างที่มี เพศ ตำแหน่งในครอบครัว ระดับการศึกษา การรับรู้ข่าวสารผ่านสื่อต่าง ๆ และขนาดของครอบครัวที่แตกต่างกัน จะมีแนวคิดทางด้านเครื่องมือ วัสดุ อุปกรณ์ (Material) ในการทำนาที่แตกต่างกัน ในด้านตัวแปรที่เหลือไม่พบความแตกต่างระหว่างกลุ่ม ในแนวคิดทางด้านเครื่องมือ วัสดุ อุปกรณ์ (Material) ในการทำนา 11. สำหรับแนวคิดในเรื่องการจัดการ (Management) ในการทำนานั้นพบว่ากลุ่มตัวอย่างที่มีตำแหน่งในครอบครัว ระดับการศึกษา และการรับรู้ข่าวสารผ่านหนังสือพิมพ์ วิทยุ และโทรทัศน์ที่ต่างกัน จะมีแนวคิดในทางด้านการจัดการการทำนา ที่แตกต่างกัน และในส่วนกลุ่มตัวอย่างที่มีเพศ สถานภาพการสมรส อายุ ขนาดของครอบครัว และ การอบรมทางการเกษตร ที่แตกต่างกัน ไม่พบว่ามีความแตกต่างในแนวคิดด้านการจัดการทำนา

มหาวิทยาลัยราชภัฏสุรินทร์

Address: สุรินทร์

Name: สถาบันราชภัฏสุรินทร์

Role: ผู้ให้ทุนวิจัย

Created: 2543

Issued: 2548-09-04

งานวิจัย/Research report

application/pdf

CallNumber: 631.092 ส244ก

tha

Grantor: มหาวิทยาลัยราชภัฏสุรินทร์

©copyrights มหาวิทยาลัยราชภัฏสุรินทร์

ลำดับที่.	ชื่อแฟ้มข้อมูล	ขนาดแฟ้มข้อมูล	จำนวนเข้าถึง	วัน-เวลาเข้าถึงล่าสุด
1	Title page.pdf	34.72 KB	147	2025-02-19 10:40:47
2	Abstract.pdf	290.75 KB	167	2025-02-19 10:39:56
3	Content.pdf	148.6 KB	111	2024-06-22 11:35:21
4	Chapter 1.pdf	154.2 KB	205	2025-04-04 14:42:09
5	Chapter 2.pdf	485.16 KB	326	2025-04-04 14:42:31
6	Chapter 3.pdf	231.17 KB	136	2024-10-13 21:51:06
7	Chapter 4.pdf	1.7 MB	160	2024-06-22 11:45:16
8	Chapter 5.pdf	398.6 KB	116	2024-06-22 11:38:04
9	Bibliography.pdf	132.47 KB	115	2024-10-13 21:51:35
10	Appendix.pdf	173.96 KB	125	2024-10-13 21:51:43
11	Biodata.pdf	53.87 KB	84	2021-03-06 08:02:57

ใช้เวลา

0.036343 วินาที