ความเชื่อและคุณค่าของการสร้างพระพุทธปฏิมาสำริดในล้านนา

BELIEFS AND BALUE OF SAMRIT BUDDHA IMAGES MAKING IN LANNA

Name: กิติยา อุทวิ

keyword: พระพุทธรูป ประวัติ

; ประติมากรรมพุทธศาสนา

; ศรัทธา (พุทธศาสนา)

Abstract: งานวิจัยนี้มีจุดมุ่งหมายเพื่อที่จะทำการศึกษาแนวความคิดในเรื่องของความเชื่อและคุณค่าของการสร้างพระพุทธปฏิมาในล้านนา โดยได้ศึกษาและรวบรวมข้อมูลจากคัมภีร์ในพระไตรปิฎกและหนังสือหรือตำราอื่น ๆ ที่มีข้อมูลเกี่ยวกับความเชื่อและคุณค่าของการสร้างพระพุทธปฏิมาในล้านนา ตลอดจนการสอบถามจากผู้รู้ในเชิงวิชาการและผู้ทรงคุณวุฒิในสายงานปฏิมากรรมและสายงาน อื่น ๆ ที่เกี่ยวข้อง ทั้งนี้เพื่อนำเสนอทฤษฎีความเชื่อและคุณค่าของการสร้างพระพุทธปฏิมาที่มีผลต่อวิถีชีวิตและสังคมในล้านนา เพื่อเป็นแนวทางในการศึกษาและพัฒนาในเชิงอนุรักษ์ต่อไป ในการศึกษาครั้งนี้ ผู้วิจัยได้แบ่งหัวข้อการศึกษาออกเป็น 5 บท โดยเริ่มศึกษาจากประวัติความเป็นมา มูลเหตุในการสร้างพระพุทธปฏิมา ในยุคเริ่มแรก เพื่อปูพื้นฐานและเป็นแนวทางในการศึกษาประวัติความเป็นมาของการสร้างพระพุทธปฏิมาสำริดในล้านนา ตลอดจนถึงพิธีกรรมความเชื่อที่มีผลต่อการสร้างพระพุทธปฏิมาสำริดในล้านนา เพื่อให้มองเห็นคุณค่าของการสร้างสรรค์งานเพื่อตอบสนองศรัทธาความเชื่อที่เป็นรูปแบบของงานวิจิตรศิลป์ในสายงานปฏิมากรรมอันทรงคุณค่าที่ผสมผสานสืบทอดมาในวิถีชีวิตของสังคมล้านนานอย่างไรผลของการศึกษาพบว่า การสร้างพระพุทธปฏิมาในยุคเริ่มแรกนั้น ได้ส่งอิทธิพลทั้งศรัทธาความเชื่อในพระพุทธศาสนา วิถีชีวิตของคนในสมัยนั้น ตลอดจนศิลปวัฒนธรรมขนบธรรมเนียมประเพณี ต่าง ๆ ให้กับยุคต่อๆ มา และ เมื่อรับอิทธพลแล้วก็เลือกสรรคัดเอาสิ่งที่ ตนเองมากขึ้นเรื่อย ๆ จนเป็นที่นอมรับโดยทั่วไป และส่งอิทธิพลนั้นต่อไปให้กับพื้นที่ใกล้เคียงและยุคต่อ ๆ มาจจนเข้าสู่ล้านนามาจนถึงปัจจุบัน เมื่อพระพุทธศาสนาเข้ามาประดิษฐานในผืนแผ่นดินล้านนาก็ได้นำพาความเชื่อความศรัทธาและหลักธรรมคำสอนในพระพุทธศาสนาผสมผสานกับความเชื่อและภูมิปัญญาแบบดั้งเดิมของท้องถิ่น ก่อเกิดวิถีชีวิต ศิลปวัฒนธรรม ตลอดจนจารีตประเพณีที่คงความงดงามและเป็นเอกลักษณ์ ของล้านนาจนเป็นที่ยอมรับของมหาชน การสร้างพระพุทธปฏิมาในล้านนาเป็นผลของการยอมรับนับถือในพระพุทธศาสนาและหลักความเชื่อความศรัพทธาที่มีต่อพระพุทธองค์เป็นสำคัญ ยังผลให้เกิด พิธีกรรม ที่เป็นวิถีปฏิบัติทั้งพุทธพิธี ผสมผสานกับพราหมณ์พิธีและความเชื่ออันเป็นพื้นฐานดั้งเดิม ก่อเกิดรูปแบบของพิธีกรรมเฉพาะถิ่นขึ้นเพื่อยังประโยชน์ในการสร้างอุบายให้พุทธศาสนิกชนมั่นคงในพระพุทธศาสนา ศึกษาและปฏิบัติตามพระธรรมคำสอน และตอบสนองศรัทธาความเชื่อในอานิสงส์แห่งทานบารมี เพื่อเป็นที่พึ่งทางใจ และเป็นเกาะกำบังทางแห่งอกุศลมูลทั้งหลาย ยังผลให้สังคมสงบสุข ร่มเย็น พุทธศาสนิกชนเห็นธรรมจนสามารถรังสรรค์งานพุทธศิลป์ที่วิจิตรพิสดาร จนเป็นที่ยอมรับของสากลส่งอิทธิพลต่องานศิลปะในสาขาอื่น ๆ อันประกอบด้วย งานจิตรกรรม ประตมากรรม สถาปัตยกรรม นาฎกรรม และวรรณกรรม เมื่อก่อเกิดพระพุทธปฏิมา ย่อมมีการพัฒนา ศาสนะอันประดิษฐาน มีการปฏิบัติบูชาของมาสังฆะ มีการสักการะของเหล่าพุทธศาสนิกชน จนเลื่องลือขจรขจายไพศาล ผู้ได้ยินได้ฟัง พุทธานุภาพ ดั้นด้นเดินทางมาจากทุกสารทิศ เพื่อประกอบกิจบูชา พร้อมทั้งชื่นชมวิถีประชา อันสร้างคุณค่าในสังคมล้านนาอย่างอเนกอนันต์ สามารถแยกออกได้ 2 ประการคือ 1. คุณค่าของการสร้างพระพุทธปฏิมาทางด้านบุคคล ความเชื่อในการสร้างพระพุทธปฏิมาสำริดในล้านนามีผลให้เกิดคุณค่าต่อจิตใจที่พร้อมจะน้อมนำเอาหลักการของพระพุทธศาสนามาเป็นหลักในการดำเนินชีวิต และการอยู่ร่วมกันในสังคมอย่างมีความสุข เมื่อประสบกับปัญหาในการดำเนินชีวิตก็พึ่งพาอนิสงส์ของพระพุทธปฏิมาทั้งในด้านการสักการะการยึดเป็นที่พึ่งทางใจและน้อมนำจิตใจให้เข้าหาพระธรรมคำสอนของพระพุทธองค์และในด้านอานิสงส์แห่งทาน ที่ผ่านทางพิธีกรรม ขนบธรรมเนียมประเพณี ที่มีส่วนในการกล่อมเกลาลักษณะของคนล้านนาให้งดงามได้ เป็นอย่างมาก ทั้งในด้านของบุคลิกลักษณะ การแสดงออกและน้ำใจไมตรี ที่บ่งบอกความเป็นล้านนาได้อย่างชัดเจน 2. คุณค่าของการสร้างพระพุทธปฏิมาสำริดในด้านสังคม คุณค่าของการสร้างพระพุทธปฏิมาสำริดในด้านสังคม ล้านนาเป็นสังคมที่มีอิทธิพลของพระพุทธศานาชัดเจนมาก ถึงแแม้ว่าจะผสมผสานกับความเชื่อดั้งเดิมก็ตามในกระบวนการสร้างพระพุทธปฏิมาเป็นการประสานร่วมมือกันของคนในสังคมเป็นกลุ่มเป็นก้อน เป็นการรวมตัวกันเพื่อทำกิจกรรมทางพระพุทธศานา ทำให้สังคมมีความรู้สึกถึงความเป็นพวกพ้อง เป็นหมู่เหล่าและร่วมกันรักษาพื้นที่ธรรมทางพระพุทธศาสนาไว้เป็นมรดกของคนในสังคม ให้ยาวนานที่สุด เป็นขบวนการของประชาสังคมเชิงพุทธที่จะสามารถรักษาความมั่นคงของพระพุทธศาสนาถ่ายทอดพระธรรมคำสอน บันทึกประวัติศาสตร์ สร้างงานพุทธศิลป์เป็นแรงบันดาลในในงานศิลปวัฒนธรรม ขนบธรรมเนียมประเพณี และสร้างฐานเศรษฐกิจในสังคม เป็นต้น อย่างไรก็ตามการสร้างพระพุทธปฏิมาสำริดในล้านนา จะยังอยู่คู่กับศรัทธาความเชื่อและยังสามารถจรรโลงพระพุทธศาสนาในล้านนา บ่งบอกความเจริญงอกงามหรือความเสื่อมถอยในพระพุทธศาสนาได้เป็นอย่างดี

มหาวิทยาลัยมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย. สำนักหอสมุดและเทคโนโลยีสารสนเทศ

Address: กรุงเทพฯ

Email: library@mcu.ac.th

Name: พระมหาสุทิตย์ อาภากโร

Role: อาจารย์ที่ปรึกษา

Name: เทพประวิณ จันทร์แรง

Role: อาจารย์ที่ปรึกษา

Name: พระมหาสง่า ธีรสํวโร

Role: อาจารย์ที่ปรึกษา

Created: 2550

Issued: 2552-08-14

วิทยานิพนธ์/Thesis

application/pdf

tha

DegreeName: พุทธศาสตรมหาบัณฑิต

Level: ปริญญาโท

Descipline: สาขาวิชาพระพุทธศาสนา

Grantor: มหาวิทยาลัยมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย

©copyrights มหาวิทยาลัยมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย

ใช้เวลา

0.018496 วินาที