การบริหารกิจการของคณะสงฆ์จีนนิกายในประเทศไทย

The Administration of the Chinese Buddhist Sangha in Thailand

Name: กนกวรรณ โกมลิทธิพงศ์

keyword: พุทธศาสนา วิจัย.

; การจัดการ แง่ศาสนา พุทธศาสนา

; จีนนิกาย

; คณะสงฆ์พุทธศาสนา จีน

Abstract: งานวิจัยเรื่อง "การบริหารกิจการของคณะสงฆ์จีนในประเทศไทย" มีวัตถุประสงฆ์ในการศึกษาวิจัย 3 ประการ คือ (1) ศึกษาวิจัยประวัติความเป็นมา การพัฒนาการบริหารกิจการอิทธิพล และปัญหาอุปสรรคของคณะสงฆ์จีนนิกายในประเทศไทย (2) ศึกษากรอบและแนวคิดการบริหารกิจการของคณะสงฆ์จีนในประเทศไทย (3) ศึกษาวิเคราะห์รูปแบบการบริหารกิจการของคณะสงฆ์จีนนิกายในระดับวัดในประเทศไทย การศึกษาวิจัยครั้งนี้ ผู้วิจัยเลือกใช้วิธีการศึกษาเชิงคุณภาพในการเก็บรวบรวมข้อมูลเพื่อแสวงหาความเป็นจริงในทรรศนะของผู้ที่ถูกทำการศึกษา เพราะข้อมูลหลายประการที่ไม่อาจ เห็นได้ชัดในลักษณะที่เป็นรูปธรรม นอกจากจะเข้าไปสัมผัสด้วยตนเองเป็นระยะเวลาหนึ่ง การดำเนินการศึกษาวิจัยเป็นลักษณะดังนี้ คือ (1) ศึกษาข้อมูลจากเอกสาร (2) สำรวจพื้นที่เพื่อปูทางไปสู่การไปสัมภาษณ์ (3) สัมภาษณ์แบบเจาะลึกโดยใช้วิธีการสุ่มเลือกกลุ่มตัวอย่างแบบเฉพาะเจาะจง (Purposive Sammpling) อันประกอบด้วยสงฆ์วัดโพธิ์แมนคุณราม และวัดมังกรกมลาวาส กลุ่มคนไทยเชื้อสายจีนที่เข้ามาประกอบศาสนกิจ และกลุ่มประชาชนที่อาศัยอยู่ในชุมชนใกล้กับสองวัดนี้ (4) รวบรวมข้อมูลเพื่อหารูปแบบการบริหารกิจการของคณะสงฆ์จีนนิกายในระดับวัดในประเทศไทย (5) นำรูปแบบไปสอบถามนักวิชาการเพื่อหาข้อวิจารณ์ ความเห็น และข้อปรับปรุงเพื่อสรุปเป็นรูปแบบในขั้นสุดท้าย กรอบและทฤษฎีที่ใช้ในการศึกษาวิจัย คือ พระราชบัญญัติคณะสงฆ์ หน้าที่การงาน ของผู้บริหารตามแนวทางและหลักการ Posdcorb และการวิเคราะห์สถานการณ์แบบ Swot 1.จากการศึกษาเอกสารผนวกกับการสัมภาษณ์ พบว่า คณะสงฆ์จีนนิกายเป็นพระพุทธศาสนาฝ่ายมหายาน ที่ปรากฎเด่นชัดในสมัยพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวและพัฒนาเป็นคณะสงฆ์จีนนิกายในปัจจุบัน อิทธิพลของคณะสงฆ์จีนนิกายคือ อิทธิพลทางด้านวัฒนธรรมและศิลปกรรมจีน การใช้ชีวิตประจำวัน ความเชื่อในสิ่งศักดิ์สิทธิ์และอิทธิพลด้านพิธีกรรม ปัญหาและอุปสรรคของคณะสงฆ์จีนนิกาย ได้แก่ ปัญหาการขาดแคลนบุคคลากรและศาสนทายาทในการเผยแผ่ การอนุรักษ์ประเพณีวัฒนธรรมจีน การศึกษา ความยากของพระสูตรภาษาจีน และความไม่สนใจศึกษาหลักธรรมของคนจีน ปัญหาสุดท้ายคือวัดมังกรกมลาวาสคับแคบ มีมลภาวะจากควันธูป ส่วนวัดโพธิ์แมนคุณารามเข้าถึงยากและไม่มีขนส่งมวลชน 2.ผลจากการศึกษาวิเคราะห์เอกสารและการลงพื้นที่สัมภาษณ์ ตามกรอบพระราชบัญญัติสงฆ์ และ Posdcorb พบว่า การบริหารกิจการด้านการปกครองของคณะสงฆ์จีนนิกายกำหนดนโยบายบนพื้นฐานของพระธรรมวินัย กฎหมายและจารีตประเพณี การจัดองค์กร เป็นไปตามความเหมาะสมและบริบทของวัด การสรรหาบุคลากรพิจารณาคุณสมบัติ การสั่งการเป็นเส้นตรงจากบนลงล่าง การประสานงานดี มีการรายงานเป็นวาจาอย่างไม่เป็นทางการ การงบประมาณมีพระเจ้าหน้าที่รับผิดชอบและตรวจสอบโดยเจ้าอาวาส การบริหารกิจการด้านการศึกษาพบว่า ในการจัดการมีการกำหนดนโยบายจากเจ้าอาวาสผู้ดำรงตำแหน่งผู้จัดการโรงเรียน การจัดการศึกษาของโรงเรียนเป็นองค์กรหนึ่งที่มีการบริหารจัดการที่แบ่งเป็นฝ่าย ด้านการเรียนการสอนมีครูใหญ่เป็นผู้รับผิดชอบและแบ่งการบริหารจัดการออกเป็นฝ่ายต่าง ๆ ให้ร่วมกันรับผิดชอบงานทั้งหมดในโรงเรียน เนื่องจากการเรียนการสอนเป็นไปตามหลักสูตรของกระทรวงศึกษาธิการ จึงทำให้ลักษณะการบริหารงานในโรงเรียนค่อนข้างเป็นทางการตามไปด้วย การบริหารกิจการด้านการเผยแผ่ พบว่า มีการวางแผนล่วงหน้าไว้ตลอดปีตามประเพณีดั้งเดิมที่เคยทำติดต่อกันมา การบริหารจัดการเจ้าอาวาสสั่งการให้ดำเนินงานตามจารีตที่เคยปฏิบัติมา ก่อนการจัดงานทุกครั้งจะมีการเตรียมงานโดยแบ่งเจ้าหน้าที่และความรับผิดชอบให้แต่ละฝ่ายรับไปดำเนินการ ในปัจจุบันได้มีการปรับเปลี่ยนรูปแบบและวิธีคิดการใหม่ ๆ มาใช้เพื่อรองรับความอยู่รอดข้างวัดในอนาคต การบริหารกิจการด้านการสาธารณูปการ พบว่าการบูรณปฏิสังขรณ์และการสงเคราะห์มีแนวคิดแตกต่างกับการเผยแผ่บ้าง คือ เป็นกิจกรรมที่ไม่เป็นทางการและไม่มีกำหนดการเป็นที่แน่นอนแต่กำหนดเป็นแต่ละครั้ง โดยเจ้าอาวาสสั่งการให้ผู้บังคับบัญชาไปดำเนินการ เมื่อเสร็จงานก็เป็นอันจบ 3.จากการวิเคราะห์ปัจจัยภายในและปัจจัยภายนอกของการบริหารกิจการด้านการปกครอง การเผยแผ่ การศึกษา และการสาธารณุปการตามหลัก Swot พบว่า มีจุดแข็ง จุดอ่อน โอกาส และอุปสรรค เมื่อนำไปสังเคราะห์รวมกับผลการวิเคราะห์จากกรอบของ Posdcrob จะได้รูปแบบการบริหารกิจการของคณะสงฆ์จีนนิกาย แล้วจึงนำรูปแบบไปสัมภาษณ์นักวิชาการหลังจากการสัมภาษณ์และนำข้อวิจารณ์ของนักวิชาการไปปรับปรุงรูปแบบ ผลสุดท้ายได้รูปแบบการบริหารกิจการของคณะสงฆ์จีนนิกาย เป็น "APEM" "A" (Administration) คือการบริหารกิจการด้านการปกครอง แบ่งการปกครองเป็นเจ้าอาวาส รองเจ้าอาวาส และผู้ล่วยเจ้าอาวาส มีเลขานุการและไวยวัจกรเป็นผู้สนองงานเจ้าอาวาส การกระจายงานแบ่งเป็น 5 กอง คือกองแผนงาน กองการปกครอง กองบัญชีและการเงิน กองโภชนาการ และกองโยธา "P" (Propagation) คือการบริหารกิจการด้านการเผยแผ่ แบ่งเป็น 4 กองคือ กองศาสนพิธี กองการเผยแผ่ กองศาสนทายาท และกองพระธรรมทูต "E" (Education) คือการบริหารกิจการด้านการศึกษา เป็นงานการบริหารโรงเรียน พระปริยัติธรรม แผนกสามัญศึกษา รูปแบบโครงสร้างมีผู้จัดการ ผู้ช่วยผู้จัดการ คณะกรรมการ สถานศึกษา ครูใหญ่ และผู้ช่วยครูใหญ่ แบ่งเป็นการบริหารกิจการของโรงเรียนเป็น 6 ฝ่าย คือ ฝ่ายวิชาการ ฝ่ายปกครอง ฝ่ายธุรการ ฝ่ายแผนงานและบริหารทั่วไป ฝ่ายบริการ และฝ่ายทะเบียนและวัดผล "M" (Maintenance) คือการบริหารกิจการด้านการสาธารณูปการ แบ่งออกเป็น 2 กอง คือ กองสาธารณูปการ และกองสาธารณสงเคราะห์

มหาวิทยาลัยมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย. สำนักหอสมุดและเทคโนโลยีสารสนเทศ

Address: กรุงเทพฯ

Email: library@mcu.ac.th

Name: พระสุธีวรญาณ

Role: อาจารย์ที่ปรึกษา

Name: จินดา จันทร์แก้ว

Role: อาจารย์ที่ปรึกษา

Name: อำนาจ บัวศิริ

Role: อาจารย์ที่ปรึกษา

Created: 2549

Issued: 2552-08-12

วิทยานิพนธ์/Thesis

application/pdf

tha

DegreeName: พุทธศาสตรมหาบัณฑิต

Level: ปริญญาโท

Descipline: สาขาวิชาพระพุทธศาสนา

Grantor: มหาวิทยาลัยมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย

©copyrights มหาวิทยาลัยมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย

ใช้เวลา

0.017638 วินาที