Genetic structures and relationship among indigenous rice varieties cultivated in Mon-Khmer speaking ethnic communities

โครงสร้างและความสัมพันธ์ทางพันธุกรรมของข้าวพันธุ์พื้นเมืองที่ปลูกในชุมชนชาติพันธุ์ที่พูดภาษา มอญ-เขมร

Name: Chayapa Sombat

LCSH: Rice -- Propagation

LCSH: Rice -- Varieties

LCSH: Mon-Khmer languages

Abstract: Rice (Oryza sativa L.) has been involved in the cultures and agriculture of East and Southeast Asian peoples for a long time. Ethnolinguistic diversity and human migration have played key roles in shaping the remarkable genetic variation of rice in these regions. Mon-Khmer-speaking peoples are thought to be the first to introduced rice cultivation from southern China to northern Thailand during the Neolithic period, but the genetic and morphological characteristics of their traditional landraces remain underexplored. In this study, 100 Mon-Khmer indigenous rice samples, collected from 11 villages of Khmuic and Palaungic language branches, were analyzed using genome-wide SNP markers, together with morphological observations and geographical location. The genetic structure showed strong correspondence with ethnolinguistic identity, Khmuic rice populations were highly uniform and aligned with Subtropical Japonica ancestry, likely reflecting localized seed exchange in their community. In contrast, Palaungic rice displayed greater genetic diversity and admixture, including both Japonica and Indica backgrounds, consistent with more dynamic seed exchange and intercommunity interaction. Morphological differences paralleled genetic structure, with Khmuic rice typically darker in pericarp color and Palaungic rice exhibiting a lighter range. These phenotypic patterns were shaped by both environmental adaptation and the cultural preferences for rice consumption of each ethnic group. In investigating the correlation between genetics, ethnicity, and planting locations, it was found that genetic variation in Japonica rice was primarily associated with ethnolinguistic identity, while elevation played a stronger role in structuring Indica genetic patterns. Overall, these findings show that traditional rice diversity in Mon-Khmer-speaking groups is a result of different evolutionary forces across subspecies, in combination with community development, geography, and culture. All indigenous rice varieties are valuable to conserve as new genetic resources for future rice breeding and improvement

Abstract: ข้าว (Oryza sativa L.) เป็นพืชที่มีความสำคัญต่อวัฒนธรรมและเกษตรกรรมในภูมิภาคเอเชียตะวันออกและเอเชียตะวันออกเฉียงใต้มาอย่างยาวนาน ซึ่งความหลากหลายทางเชื้อชาติและการอพยพของผู้คนมีบทบาทสำคัญอย่างยิ่งที่ก่อให้เกิดความหลากหลายทางพันธุกรรมของข้าว จากหลักฐานทางโบราณคดี พบว่ากลุ่มชาติพันธุ์ที่พูดภาษามอญ-เขมร เป็นกลุ่มชนแรกที่ได้นำเทคโนโลยีการปลูกข้าวจากจีนตอนใต้เข้าสู่ภาคเหนือของไทยในยุคหินใหม่ โดยในปัจจุบันชุมชนมอญ-เขมรในภาคเหนือยังคงรักษาพันธุ์ข้าวพื้นเมืองไว้ อย่างไรก็ตาม ข้อมูลเกี่ยวกับความหลากหลายทางพันธุกรรมของพันธุ์ข้าวเหล่านี้ยังมีอยู่อย่างจำกัด การศึกษาครั้งนี้จึงมุ่งสำรวจตัวอย่างสายพันธุ์ข้าวของกลุ่ม ชาติพันธุ์ที่พูดภาษามอญ-เขมร จำนวน 100 ตัวอย่าง จาก 11 หมู่บ้าน ซึ่งประกอบด้วยกลุ่มภาษาแขนง “ขมุ” และ “ปะหล่อง” มาวิเคราะห์โดยใช้ข้อมูล SNP ทั่วทั้งจีโนม ร่วมกับลักษณะทางสัณฐานและพื้นที่ปลูก พบว่าโครงสร้างทางพันธุกรรมมีความสอดคล้องกับอัตลักษณ์ทางชาติพันธุ์อย่างชัดเจน ข้าวที่ปลูกในกลุ่มขมุมีความเป็นคล้ายกันทางพันธุกรรม และส่วนใหญ่มีความใกล้ชิดกับข้าวกลุ่มSubtropical Japonica บ่งบอกถึงการรักษาสายพันธุ์ดั้งเดิมและการแลกเปลี่ยนเมล็ดพันธุ์ที่จำกัดในชุมชน ในขณะที่กลุ่มปะหล่องมีความหลากหลายทางพันธุกรรมสูง ประกอบด้วยพันธุ์ข้าวจากทั้งสองกลุ่มคือ Japonica และ Indica ซึ่งอาจเกิดจากการแลกเปลี่ยนเมล็ดพันธุ์และปฏิสัมพันธ์กับชุมชนภายนอกในอดีต ความแตกต่างทางลักษณะสัณฐานวิทยาสนับสนุนความแตกต่างของโครงสร้างทางพันธุกรรม โดยผลการวิเคราะห์สัณฐานวิทยาพบความแตกต่างของสีเปลือกเมล็ด โดยพันธุ์ข้าวในกลุ่มขมุส่วนใหญ่เป็นข้าวสีโทนเข้ม ในขณะที่กลุ่มปะหล่องมีแนวโน้มที่มีสีอ่อนมากกว่า รูปแบบลักษณะภายนอกนี้สะท้อนทั้งการปรับตัวให้เหมาะสมกับสิ่งแวดล้อมและความนิยมทางการบริโภค ของแต่ละกลุ่มชาติพันธุ์ เมื่อทำการทดสอบความสอดคล้องข้อมูลพันธุกรรม ชาติพันธุ์ และความสูงของพื้นที่ปลูกพบว่า ความหลากหลายทางพันธุกรรมของข้าว Japonica มีความสัมพันธ์ความแตกต่างทางชาติพันธุ์ ในขณะที่ระดับความสูงของพื้นที่เป็นปัจจัยที่มีบทบาทสำคัญในการกระจายตัวทางพันธุกรรมของข้าว Indica ผลการวิจัยนี้แสดงให้เห็นว่าความหลากหลายของข้าวพื้นเมืองในกลุ่มชาติพันธุ์ที่พูดภาษามอญ-เขมร เกิดขึ้นจากแรงขับเคลื่อนเชิงวิวัฒนาการที่แตกต่างกันระหว่างสายพันธุ์ย่อย ร่วมกับพัฒนาการของกลุ่มชน ภูมิศาสตร์ และวัฒนธรรม ข้าวพื้นเมืองหลายสายพันธุ์ที่ศึกษานี้ควรได้รับการอนุรักษ์ในฐานะแหล่งทรัพยากรทางพันธุกรรมที่มีคุณค่าสำหรับการปรับปรุงพันธุ์ข้าวในอนาคต

Chiang Mai University. Library

Address: CHIANG MAI

Email: cmulibref@cmu.ac.th

Name: Jatupol Kampuansai

Role: Advisor

Name: Angkhana Inta

Role: Advisor

Created: 2025

Modified: 2025-11-15

Issued: 2025-10-18

วิทยานิพนธ์/Thesis

application/pdf

eng

DegreeName: Master of Science

Level: Master's Degree

Descipline: Biology

Grantor: Chiang Mai University

©copyrights Chiang Mai University

ลำดับที่.	ชื่อแฟ้มข้อมูล	ขนาดแฟ้มข้อมูล	จำนวนเข้าถึง	วัน-เวลาเข้าถึงล่าสุด
1	660531055.pdf	4.32 MB

ใช้เวลา

0.032829 วินาที