การศึกษาวิเคราะห์คุณธรรมจากชาดกในพระพุทธศาสนา

Name: จิราวรรณ สิงขรวัฒน์

keyword: วิเคราะห์คุณธรรม

; ชาดก

; พระพุทธศาสนา

Abstract: วิทยานิพนธ์ฉบับนี้มีวัตถุประสงค์ 3 ประการ คือ (1) เพื่อศึกษาประวัติ โครงสร้าง และเนื้อหาของชาดกในพระพุทธศาสนา (2) เพื่อศึกษาคุณธรรมจากชาดกในพระพุทธศาสนา (3) เพื่อวิเคราะห์คุณธรรมจากชาดกในพระพุทธศาสนา เป็นการวิจัยเชิงเอกสารโดยศึกษาข้อมูลจากพระไตรปิฎกและอรรถกถาชาดก ผลการวิจัยพบว่า ชาดกเป็นเรื่องราวที่พระพุทธเจ้าทรงเล่าย้อนถึงการบำเพ็ญบารมีในอดีตชาติ มีจุดประสงค์ในการถ่ายทอดคุณธรรมผ่านพฤติกรรมของพระโพธิสัตว์ที่ประพฤติดีงามในแต่ละภพชาติ เพื่อสั่งสมบารมีจนตรัสรู้เป็นพระพุทธเจ้าในชาติสุดท้าย โดยเฉพาะในคัมภีร์ชาดกที่รวมเรื่องเล่าของพระโพธิสัตว์ไว้กว่า 500 เรื่อง ที่เรียกกันโดยทั่วไปว่า “พระเจ้า 500 ชาติ” ชาดกจึงเป็นเครื่องมือสำคัญในการปลูกฝังคุณธรรมจริยธรรมแก่เยาวชน โดยมีพระโพธิสัตว์เป็นแบบอย่างในการดำเนินชีวิตการศึกษาคุณธรรมจากชาดกแสดงให้เห็นถึงหลักธรรมที่พระโพธิสัตว์ได้บำเพ็ญมาอย่างต่อเนื่อง คุณธรรมสำคัญจากชาดก ได้แก่ (1) ความเมตตา (2) ความเสียสละ (3) ความกตัญญู (4) ความอดทน (5) ความสัตย์จริง (6) ความยุติธรรม (7) ความเพียร (8) ความอ่อนน้อมถ่อมตน (9) การให้อภัย (10) การแบ่งปัน คุณธรรมจากชาดกเหล่านี้ถือเป็นแนวทางในการพัฒนาจิตใจและประพฤติตนเป็นคนดีของสังคมในการวิเคราะห์ชาดก 10 เรื่อง คือ อัมพชาดก ทุราชานชาดก สารัมภชาดก มหาโมรชาดก ปัญจาวุธชาดก จูฬเสฏฐิชาดก มหาชนกชาดก อปัณณกชาดก สุวรรณสามชาดก และมาตุโปสกคิชฌชาดก สะท้อนคุณธรรม คือ (1) ความซื่อสัตย์สุจริต (2 การเลือกคบเพื่อนที่ดี (3) การเจรจาอย่างมีสติ (4) คนดีที่ยืนหยัดในความถูกต้องย่อมเป็นที่เคารพ (5) การแก้ปัญหาด้วยสติปัญญาเป็นทักษะสำคัญ (6) สังคมจะน่าอยู่ขึ้นหากผู้คนรู้จักช่วยเหลือกันโดยไม่หวังผล (7) การไม่ยอมแพ้และมุ่งมั่นสู้ชีวิต (8) การรู้จักแยกแยะถูกผิด (9) การให้อภัยจำเป็นต่อการอยู่ร่วมกัน (10) การดูแลพ่อแม่ในวัยชรา สะท้อนจริยธรรมและความเป็นมนุษย์ที่แท้จริง

Abstract: In this thesis, three objectives were purposely made: (1) to study the history, structure, and content of Jataka tales in Buddhism, (2) to study the virtues expressed in these tales, and (3) to analyze their ethical significance. The research adopts a documentary approach, drawing on the Tipitaka and Jataka Aṭṭhakathã (commentaries). The findings showed that the Jataka tales recount the Buddha’s past lives and the perfections he cultivated, serving as narratives to transmit virtues through the exemplary conduct of the Bodhisatta. In particular, the Jataka scripture, comprising over 500 stories known as “The 500 Jataka Tales,” functions as a key medium for instilling moral values and ethics in youth, presenting the Bodhisatta as a role model.The study identifies ten central virtues consistently cultivated by the Bodhisatta: (1) loving-kindness, (2) sacrifice, (3) gratitude, (4) patience, (5) truthfulness, (6) justice, (7) perseverance, (8) humility, (9) forgiveness, and (10) generosity. These virtues serve as guidelines for personal development and for fostering responsible members of society. An analysis of ten selected tales—Amba Jataka, Durajana Jataka, Sarambha Jataka, Mahamora Jataka, Pañcavudha Jataka, Cũḷaseṭṭhi Jataka, Mahajanaka Jataka, Apaṇṇaka Jataka, Suvaṇṇasãma Jataka, and Matuposaka Gijjha Jataka—highlights key ethical lessons: (1) honesty and integrity, (2) choosing good friends, (3) mindful negotiation, (4) respect for the righteous, (5) problem-solving through wisdom, (6) social harmony through altruism, (7) perseverance in life, (8) discernment of right and wrong, (9) forgiveness as a foundation for coexistence, and (10) filial care as the essence of ethics and humanity respectively.

มหาวิทยาลัยมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย. ส่วนหอสมุดกลาง

Address: พระนครศรีอยุธยา

Email: library@mcu.ac.th

Name: พระสุธีรัตนบัณฑิต

Role: อาจารย์ที่ปรึกษา

Name: แม่ชีกฤษณา รักษาโฉม

Role: อาจารย์ที่ปรึกษา

Created: 2568

Modified: 2568-09-25

Issued: 2568-09-25

วิทยานิพนธ์/Thesis

application/pdf

tha

DegreeName: พุทธศาสตรมหาบัณฑิต

Level: ปริญญาโท

Descipline: สาขาวิชาพระพุทธศาสนา

Grantor: มหาวิทยาลัยมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย

©copyrights มหาวิทยาลัยมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย

ลำดับที่.	ชื่อแฟ้มข้อมูล	ขนาดแฟ้มข้อมูล	จำนวนเข้าถึง	วัน-เวลาเข้าถึงล่าสุด
1	จิราวรรณ สิงขรวัฒน์.pdf	1.14 MB	4	2025-10-14 12:37:17

ใช้เวลา

0.03229 วินาที