ศึกษาวิเคราะห์โมเนยยปฏิปทาในนาลกสูตร

Name: พระศุภากร ณฏฺฐิโก (ยุติธรรม)

keyword: ศึกษาวิเคราะห์

; โมเนยยปฏิปทา

; นาลกสูตร

Abstract: วิทยานิพนธ์เรื่องนี้ มีวัตถุประสงค์ 3 ประการ คือ (1) เพื่อศึกษาโครงสร้างและสาระสำคัญของนาลกสูตร (2) เพื่อศึกษาโมเนยยปฏิปทาในนาลกสูตร (3) เพื่อวิเคราะห์โมเนยยปฏิปทาในนาลกสูตร โดยเป็นการวิจัยเชิงเอกสาร ผู้วิจัยได้ทำการศึกษาค้นคว้าจากแหล่งข้อมูล คือ พระไตรปิฎก อรรถกถา หนังสือและวิทยานิพนธ์ ที่มีความเกี่ยวข้องกับพระสูตรนี้ ผลการวิจัยพบว่านาลกสูตร เป็นพระสูตรที่กล่าวถึงพระนาลกะผู้เป็นหลานชายของอสิตดาบส และเป็นผู้ที่ได้ทูลถามพระพุทธเจ้าเกี่ยวกับโมเนยยปฏิปทา (แนวทางปฏิบัติของมุนี) จัดอยู่ในประเภท "ปุจฉาวสิกะ" คือการแสดงธรรมตามคำถาม เป็นพระสูตรที่อธิบายหลักปฏิบัติเพื่อบรรลุอรหันต์ตามหลักโมเนยยปฏิปทาเนื้อหาของพระสูตรเริ่มจากการที่พระนาลกะทูลถามพระพุทธเจ้าหลังจากพระพุทธเจ้าหลังจากที่พระองค์ทรงแสดงธรรมจักรแล้ว 7 วัน พระพุทธเจ้าทรงตรัสถึงข้อปฏิบัติของมุนีที่พระนาลกะได้ทูลถามพระพุทธเจ้า ซึ่งมีเนื้อหาที่ครอบคลุมหลายด้าน เช่น การควบคุมอารมณ์ การละกามคุณ การพอประมาณ การไม่ยึดติดในปัจจัย 4 การเจริญภาวนา และการแบ่งปฏิปทาออกเป็น 4 แบบตามความยากง่ายและความเร็วในการบรรลุผลอีกทั้งพระสูตรนี้ยังกล่าวถึงชีวประวัติของพระนาลก การบำเพ็ญบารมีในปัจจุบันชาติของพระนาลกเถระรวมถึงการตั้งปณิธานที่จะปฏิบัติตามโมเนยยปฏิปทาตั้งแต่อดีตชาตินอกจากนี้ยังได้กล่าวถึงที่มาของหลักธรรมในพระพุทธศาสนาที่เป็นข้อปฏิบัติในหลักของโมเนยยปฏิปทา การอธิบายโมเนยยปฏิปทาซึ่งจะอธิบายโดยอ้างอิงอรรถกถาขุททกนิกาย สุตตนิบาต ปรมัตถโชติกา ภาค 2 ที่กล่าวถึงโกลาหล 5 ประการ ซึ่งโมเนยยโกลาหล เกิดจากเทพยดาชั้นสุทธาวาสประกาศว่าอีก 7 ปี จะมีผู้มีทูลถามโมเนยยปฏิปทาจากพระพุทธเจ้า อีกทั้งยังได้จำแนกคำสอนในพระไตรปิฎกออกเป็น 4 ประเภท และได้ให้ข้อมูลเกี่ยวกับที่มาและประเภทของคำสอนในพระพุทธศาสนา โดยเฉพาะอย่างยิ่งที่มาของโมเนยยปฏิปทา จนทำให้เข้าใจบริบทของโมเนยยปฏิปทาได้ดียิ่งขึ้น อีกทั้งยังกล่าวถึงมุนีผู้ประกอบด้วยโมเนยยธรรม 3 ประการ และได้กล่าวถึงโมเนยยปฏิปทาที่ปรากฎในนาลกสูตร จากการวิเคราะห์พบว่าโมเนยยปฏิปทาในนาลกสูตรนั้นมีหลักหารปฏิบัติที่แยกเป็น 3 ระดับคือ ทางกาย โมเนยยปฏิปทาเน้นการไม่ยึดติดกับกายซึ่งเป็นสิ่งที่ประกอบด้วยความสุขและทุกข์ กายไม่ใช่ตัวตนที่แท้จริง กายนั้นเป็นเพียงอุปกรณ์ที่ใช้ในการพัฒนาจิต เพื่อการหลุดพ้นไปจากความทุกข์ที่เกิดจากการยึดติดกาย โดยไม่แสวงหาความหลุดพ้นไปจากกายนี้ เพื่อเข้าถึงความหลุดพ้นที่แท้จริง ทางวาจา โมเนยยปฏิปทาทางวาจาเน้นการใช้คำพูดอย่างถูกต้องและไม่สร้างความเสียหายหรือทุกข์แก่ตนเองและผู้อื่น หลักการนี้ช่วยให้หลีกเลี่ยงการแสวงหาปัจจัยทั้ง 4 ที่ทำให้เกิดความสบายทางกายและทำให้จิตไม่ก้าวหน้าในคุณธรรม ทางใจ โมเนยยปฏิปทาทางใจเกี่ยวข้องกับการควบคุมและฝึกฝนจิตใจให้สงบจากความโลภ โกรธ หลง ซึ่งเป็นต้นเหตุของทุกข์ การพัฒนาจิตผ่านสมาธิและวิปัสสนาเป็นสิ่งสำคัญ ในการฝึกจิตให้หลุดพ้นจากกิเลสและไปสู่การบรรลุจุดหมายอันสูงสุดในทางพระพุทธศาสนา จิตนั้นเปรียบเสมือนกับลิงที่ไม่อยู่นิ่ง ดังนั้นจึงต้องใช้สมาธิเพื่อเป็นเครื่องมือในการฝึกจิตและกำจัดอารมณ์ที่ไม่พึงปรารถนาเพื่อให้จิตเจริญขึ้น สรุปแล้ว โมเนยยปฏิปทาเป็นหลักการที่มุ่งเน้นการไม่ยึดติดในทุกข์ โดยมุ่งเน้นการพัฒนาและควบคุมการกระทำในแต่ละด้านเพื่อให้สามารถหลุดพ้นจากทุกข์ได้

Abstract: This thesis has three objectives: (1) to study the structure and essential content of the Nālaka Sutta, (2) to study the Moneyyapaṭipadā (the Path of Practice for the Sage) in the Nālaka Sutta, and (3) to analyze the characteristics and implications of the Moneyyapaṭipadā within the context of the Sutta. This is documentary research in which the researcher studied from sources including Tipitaka, Commentaries, books, and theses related to this sutta. This research adopts a qualitative documentary approach, utilizing primary sources such as the Tipiṭaka and its commentaries (Aṭṭhakathā), as well as relevant scholarly books and academic theses related to this Sutta. The result of the study found that the Nālaka Sutta recounts the story of Venerable Nālaka, the nephew of the ascetic Asita, who approached the Buddha with a question concerning the Moneyyapaṭipadā (the path of practice for a sage or Muni). The Sutta belongs to the Pucchāvacika (question-based exposition), meaning a discourse delivered in response to a question. It expounds the practical path leading to Arahantship according to the Moneyyapaṭipadā. The narrative commences with Nālaka's inquiry, posed seven days after the Buddha's first sermon (the Dhammacakkappavattana Sutta), regarding the mode of practice befitting a silent sage. In response, the Buddha elucidates various aspects of the moneyyapaṭipadā, including emotional restraint, renunciation of sensual pleasures, moderation, non-attachment to the requisites (the four supports), meditative cultivation, and a classification of the path into four modes based on varying degrees of difficulty and the rapidity of results. The content of the sutta begins with Nālaka's inquiry to the Lord Buddha seven days after the Buddha's first sermon (the Dhammacakkappavattana Sutta), He expounded upon the practices of the sage that Nālaka had asked about, encompassing various aspects such as emotional restraint, renunciation of sensual pleasures, moderation, non-attachment to the four requisites, meditation development, and a classification of the path into the four types according to their difficulty and speed of attainment. Furthermore, this sutta narrates the biography of Nālaka, his present-life fulfillment of Pāramī (Perfections), including his aspiration to follow the Moneyyapaṭipadā since past lives. Additionally, it discusses the origins of Buddhist doctrinal principles that constitute the practical aspects of Moneyyapaṭipadā. The explanation of Moneyyapaṭipadā references the commentary on the Paramatthajotikā, the commentary on the Khuddaka Nikāya, Sutta Nipāta, Volume II, which mentions the five types of turmoil (Koḷāhala), wherein the Moneyya-koḷāhala arose from the Suddhāvāsa realms' proclamation that in seven years, someone would inquire about the Moneyyapaṭipadā from the Buddha. He also classified the teachings in the Tipiṭaka into four types and provides information about the origins and classifications of Buddhist teachings, particularly the origins of Moneyyapaṭipadā, thereby enhancing understanding of its context. It further discusses the sage who embodies the three Moneyyadhamma and addresses the Moneyyapaṭipadā as presented in the Nālaka Sutta.Analysis reveals that the Moneyyapaṭipadā in the Nālaka Sutta contains practical principles divided into three levels; Physical aspect (Kāya): The Moneyyapaṭipadā emphasizes non-attachment to the body, which comprises both pleasure and suffering. The body is not the true self but merely an instrument used for mental development to achieve liberation from suffering caused by bodily attachment, without seeking escape from this body to attain true liberation. Verbal aspect (Vacī): The verbal aspect of Moneyyapaṭipadā emphasizes correct speech that does not cause harm or suffering to oneself or others. This principle helps avoid seeking the four requisites that provide bodily comfort but hinder spiritual progress. Mental aspect (Mano): The mental aspect of Moneyyapaṭipadā involves controlling and training the mind to be peaceful, free from greed (Lobha), hatred (Dosa), and delusion (Moha), which are the root causes of suffering. Mental development through Samatha (Tranquility) and Vipassanā (Insight) meditation is essential for training the mind to be liberated from defilements (Kilesa) and achieve the ultimate goal in Buddhism. The mind is likened to a restless monkey; therefore, Concentration (Samādhi) must be employed as a tool for mental training and eliminating unwholesome mental states to elevate the mind. In conclusion, Moneyyapaṭipadā is a principle that emphasizes non-attachment to suffering, focusing on the development and control of actions in each aspect to achieve liberation from suffering.

มหาวิทยาลัยมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย. หอสมุดกลาง

Address: พระนครศรีอยุธยา

Email: library@mcu.ac.th

Name: พระเมธีวรญาณ

Role: อาจารย์ที่ปรึกษา

Name: สุเทพ พรมเลิศ

Role: อาจารย์ที่ปรึกษา

Created: 2568

Modified: 2568-09-23

Issued: 2568-09-23

วิทยานิพนธ์/Thesis

application/pdf

tha

DegreeName: พุทธศาสตรมหาบัณฑิต

Level: ปริญญาโท

Descipline: สาขาวิชาพระไตรปิฏกศึกษา

Grantor: มหาวิทยาลัยมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย

©copyrights มหาวิทยาลัยมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย

ลำดับที่.	ชื่อแฟ้มข้อมูล	ขนาดแฟ้มข้อมูล	จำนวนเข้าถึง	วัน-เวลาเข้าถึงล่าสุด
1	พระศุภากร ณฏฺ ิโก (ยุติธรรม).pdf	1.4 MB

ใช้เวลา

0.019266 วินาที