ผลของกิจกรรมตามแนวพุทธจิตวิทยาโดยการฝึกสมาธิด้วยขันทิเบตร่วมกับการฝึกคิดแบบโยนิโสมนสิการที่มีต่อความฉลาดทางอารมณ์ของนักเรียนประถมศึกษาตอนปลาย

Name: ธนภรณ์ ตั้งเพชรศิริพงษ์

keyword: การฝึกสมาธิด้วยขันทิเบต

; การฝึกคิดแบบโยนิโสมนสิการ

; ความฉลาดทางอารมณ์

; โยนิโสมนสิการ

; พุทธจิตวิทยา

Abstract: การศึกษาวิจัยนี้มีวัตถุประสงค์ 1) เพื่อศึกษาคุณลักษณะ คุณค่า และความหมายของการฝึกสมาธิด้วยขันทิเบต หลักโยนิโสมนสิการ และแนวคิดทฤษฎีการพัฒนาความฉลาดทางอารมณ์ที่มีต่อความฉลาดทางอารมณ์ของนักเรียนประถมศึกษาตอนปลาย 2) เพื่อพัฒนาชุดกิจกรรมตามแนวพุทธจิตวิทยาโดยการฝึกสมาธิด้วยขันทิเบตร่วมกับการฝึกคิดแบบโยนิโสมนสิการที่มีต่อความฉลาดทางอารมณ์ของนักเรียนประถมศึกษาตอนปลาย และ3) เพื่อนำเสนอผลของกิจกรรมตามแนวพุทธจิตวิทยาโดยการฝึกสมาธิด้วยขันทิเบตร่วมกับการฝึกคิดแบบโยนิโสมนสิการที่มีต่อความฉลาดทางอารมณ์ของนักเรียนประถมศึกษาตอนปลายก่อนและหลังการเข้าร่วมกิจกรรม เป็นการวิจัยแบบกึ่งทดลอง โดยใช้แบบวัดความฉลาดทางอารมณ์ของกรมสุขภาพจิตเก็บข้อมูลจากนักเรียนประถมศึกษาตอนปลายโรงเรียนเสนานุเคราะห์ ตำบลโพธิ์กลาง อำเภอเมือง จังหวัดนครราชสีมาจำนวน 42 คน แบ่งเป็นกลุ่มทดลองที่ 1 จำนวน 14 กลุ่มทดลองที่ 2 จำนวน 14 คน และกลุ่มควบคุม จำนวน 14 คนการวิเคราะห์ข้อมูลใช้สถิติพื้นฐาน ประกอบด้วย ร้อยละค่าเฉลี่ยและค่าเบี่ยงเบนมาตรฐานวิเคราะห์ข้อมูลภายในกลุ่มที่เป็นผลการทดสอบก่อนหลังการทดลองและระยะติดตามผลด้วยสถิติ One-Way ANOVA และวิเคราะห์ข้อมูลระหว่างกลุ่มทดลองและกลุ่มควบคุมเปรียบเทียบค่าคะแนนก่อนหลังการทดลองและระยะติดตามผลด้วยใช้สถิติ Two-way ANOVA ผลการวิจัยพบว่า 1.คุณลักษณะ คุณค่า และความหมายของการฝึกสมาธิด้วยขันทิเบต หลักโยนิโสมนสิการ และแนวคิดทฤษฎีการพัฒนาความฉลาดทางอารมณ์ที่มีต่อความฉลาดทางอารมณ์ของนักเรียนประถมศึกษาตอนปลายประกอบด้วยการฝึกสมาธิด้วยขันทิเบตและการนำหลักโยนิโสมนสิการมาเป็นหลักคิด คือคิดแบบปลุกเร้าคุณธรรม คิดแบบวิธีแก้ปัญหา (แบบอริยสัจ)และคิดแบบคุณค่าแท้ – คุณค่าเทียมพร้อมนำหลักความฉลาดทางอารมณ์มาประกอบการเรียนรู้ด้วย ได้แก่ ดี คือ ควบคุมอารมณ์เข้าใจผู้อื่นและยอมรับผิดเก่ง คือ มุ่งมั่นพยายาม ปรับตัวเป็นและกล้าแสดงออกและสุข คือ พอใจในตนเองรู้จักปรับใจและรื่นเริงเบิกบานและหลักธรรม ประกอบด้วยหลักปรโตโฆสะ หลักสัทธรรม 3 หลักโยนิโสมนสิการ และหลักปัญญา 3 2.การพัฒนาชุดกิจกรรมตามแนวพุทธจิตวิทยาโดยการฝึกสมาธิด้วยขันทิเบตร่วมกับการฝึกคิดแบบโยนิโสมนสิการที่มีต่อความฉลาดทางอารมณ์ของนักเรียนประถมศึกษาตอนปลาย ได้แก่ การพัฒนาการคิดแบบเร้ากุศล คิดแบบแก้ปัญหา ( อริยสัจ ) การคิดแบบคุณค่าแท้-คุณค่าเทียม เพื่อนำมาสร้างเป็นชุดกิจกรรมตามแนวพุทธจิตวิทยาประกอบด้วย หลักปรโตโฆสะ หลักสัทธรรม 3 หลักโยนิโสมนสิการ และหลักปัญญา 3และใช้แนวคิดทางจิตวิทยาเพื่อดึงความสนใจของผู้เข้าร่วมกิจกรรมมาสู่ประเด็นที่จะฝึกตลอดจนทำให้เกิดความเข้าใจความหมายและวิธีปฏิบัติพร้อมสร้างแรงจูงใจเพื่อเป็นพื้นฐานในการฝึกความคิดในชีวิตประจำวันต่อไป สำหรับการทดลองและติดตามผลใช้ชุดกิจกรรม ประกอบด้วย 1) การฝึกสมาธิด้วยขันทิเบตร่วมกับการฝึกคิดแบบโยนิโสมนสิการมี 6 กิจกรรม 9 ครั้ง 12 สัปดาห์ 2) การฝึกความคิดแบบโยนิโสมนสิการมี 6 กิจกรรม 9 ครั้ง 12 สัปดาห์ 3) การทดลองกิจกรรมเพื่อเปรียบเทียบผลก่อนและหลังฝึก 4 สัปดาห์สำหรับวัดผลความฉลาดทางอารมณ์ 3.ผลของกิจกรรมตามแนวพุทธจิตวิทยาโดยการฝึกสมาธิด้วยขันทิเบตร่วมกับการฝึกคิดแบบโยนิโสมนสิการที่มีต่อความฉลาดทางอารมณ์ของนักเรียนประถมศึกษาตอนปลายโรงเรียนเสนานุเคราะห์ ตำบลโพธิ์กลาง อำเภอเมือง จังหวัดนครราชสีมาก่อนและหลังการเข้าร่วมกิจกรรม พบว่าความฉลาดทางอารมณ์ในกลุ่มทดลองที่ 1 กลุ่มทดลองที่ 2 และกลุ่มควบคุม ก่อนการทดลองไม่มีความแตกต่างกันอย่างมีนัยสำคัญทางสถิติความฉลาดทางอารมณ์ก่อนการทดลองและหลังการทดลองในทุกกลุ่มตัวอย่าง มีความแตกต่างกันอย่างมีนัยสำคัญทางสถิติที่ระดับ .05 ความฉลาดทางอารมณ์ในกลุ่มทดลองที่ 1 กลุ่มทดลองที่ 2 และกลุ่มควบคุม หลังการทดลองมีความแตกต่างกันอย่างมีนัยสำคัญทางสถิติที่ระดับ .05 ความฉลาดทางอารมณ์ในกลุ่มทดลองที่ 1 เมื่อเปรียบเทียบช่วงเวลาหลังทดลอง พบว่ามีค่าเพิ่มขึ้นและเพิ่มขึ้นอีกในระยะติดตามผลความฉลาดทางอารมณ์ในกลุ่มทดลองที่ 2 เมื่อเปรียบเทียบช่วงเวลาหลังทดลอง พบว่ามีค่าเพิ่มขึ้นและลดลงในระยะติดตามผลและความฉลาดทางอารมณ์ในกลุ่มควบคุม เมื่อเปรียบเทียบช่วงเวลาหลังทดลอง พบว่ามีค่าเพิ่มลดลงและลดลงอีกในระยะติดตามผล

Abstract: The objectives of the study included 1) to study characteristics, values and meanings of Tibetan singing bowl meditation and Yonisomanasikāra, and theory of emotional intelligence development on emotional intelligence of upper primary School students; 2) to develop a series of activities based on Buddhist Psychology by Tibetansinging bowlmeditation andYonisomanasikāra thinking on emotional intelligence of upper primary School students; and 3) to present the effects of activities based on Buddhist Psychology by Tibetan singing bowl meditation and Yonisomanasikāra thinkingon emotional intelligence of upper primary School students before and after participating in the activities. The study was a Quasi-Experimental Research, using the Emotional Intelligence Scale of the Department of Mental Health to collect data from 42upper primary School students of Senanukhro School, Phoklang Sub-district, Mueang District, Nakhon Ratchasima Province, divided into experimental group 1 of 14 students, experimental group 2 of 14students and control group of 14 students. The analysis of data used the statistics including Percentage, Mean and Standard Deviation, using One-Way ANOVA to analyze intragroup data, pre-test, post-test and follow-up, and using Two-way ANOVA to analyze the data between the experimental and control groups for comparing the scores of the pre-test, post-test and follow-up periods. The results of the study were as follows: 1. The characteristics, values and meanings of Tibetan singing bowl meditation and Yonisomanasikāra, and theory of emotional intelligence development on emotional intelligence of upper primary School students included the principles of Tibetan singing bowlmeditation and Yonisomanasikāra in the ways to stimulate morality, to solve problems (a way of the Four Noble Truths), and to think of true values and artificial values along with bringing the emotional intelligence principles into learning: being good at controlling emotions, understanding others and accepting mistakes – determination, adaptation, assertiveness and happiness as self-satisfaction, self-adjustment and enjoyment with the doctrines including Paratoghosa, Saddham 3, Yonisomanasikāraand Wisdom 3. 2. The development of a series of activities based on Buddhist Psychology by Tibetan singing bowl meditation andYonisomanasikāra thinking on emotional intelligence of upper primary School students encompassed the development of the systematic ways of morality stimulation thinking, problems solution thinking (a way of the Four Noble Truths), and true values and artificial values thinking for creating a series of a series of activities based on Buddhist Psychology including Paratoghosa, Saddham 3,Yonisomanasikāra and Wisdom 3and psychological theory to impress participants onto the training points for clearly understandingmeanings and practices with inspiration as the base of daily life thinking, and for the experiment and follow-up the series of activities included 1)6 activities of Tibetan singing bowl meditation and Yonisomanasikārathinking practice for 9 times and 12 weeks, 2) 6 activities of Yonisomanasikāra thinking practice for 9 times and 12 weeks, and 3) 4 weeks of the activities experiment for comparing the effects before and after the practice for measuring the emotional intelligence. 3. For the effects of activities based on Buddhist Psychology by Tibetan Singing bowl meditation and Yonisomanasikāra thinking on emotional intelligence ofupper primary School students of Senanukhro School, Phoklang Sub-district, Mueang District, Nakhon Ratchasima Province before and after participating in the activitiesit found thatthe emotional intelligence of the experimental group 1 and experimental group 2, and control group before the experiment had not a statistically significant difference, and the emotional intelligence before and after experiment of all groups had a statistically significant difference at the level of .05, the emotional intelligence of the experimental group 1, experimental group 2, and control group after the experiment had a statistically significant difference at the level of .05,the emotional intelligence of the experimental group 1 being compared during the periods after the experiment was higher in value and more increased in the period of follow-up, the emotional intelligence of the experimental group 2being compared during the periods after the experiment was higher in value and decreased in the period of follow-up, and the emotional intelligence of the control group being compared during the periods after the experiment was lower in value and more decreased in the period of follow-up.

มหาวิทยาลัยมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย. ส่วนหอสมุดกลาง

Address: พระนครศรีอยุธยา

Email: library@mcu.ac.th

Name: สิริวัฒน์ ศรีเครือดง

Role: อาจารย์ที่ปรึกษา

Name: วิชชุดา ฐิติโชติรัตนา

Role: อาจารย์ที่ปรึกษา

Created: 2565

Modified: 2568-09-22

Issued: 2568-09-22

วิทยานิพนธ์/Thesis

application/pdf

tha

DegreeName: พุทธศาสตรดุษฎีบัณฑิต

Level: ปริญญาเอก

Descipline: สาขาวิชาพุทธจิตวิทยา

Grantor: มหาวิทยาลัยมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย

©copyrights มหาวิทยาลัยมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย

ลำดับที่.	ชื่อแฟ้มข้อมูล	ขนาดแฟ้มข้อมูล	จำนวนเข้าถึง	วัน-เวลาเข้าถึงล่าสุด
1	ธนภรณ์ ตั้งเพชรศิริพงษ์.pdf	10.58 MB	1	2025-10-24 17:15:52

ใช้เวลา

0.018126 วินาที