รูปแบบการพัฒนาศูนย์ปฏิบัติธรรมพุ่มวนารามสร้างสุขภาวะองค์รวมตามแนวพุทธจิตวิทยา

Name: ตระกูล พุ่มงาม

keyword: การพัฒนาศูนย์ปฏิบัติธรรม

; สุขภาวะองค์รวม

; พุทธจิตวิทยา

Abstract: ดุษฎีนิพนธ์นี้มีวัตถุประสงค์ คือ 1) เพื่อศึกษาแนวคิดและทฤษฎีรูปแบบการพัฒนาศูนย์ปฏิบัติธรรมพุ่มวนารามสร้างสุขภาวะองค์รวมตามแนวพุทธจิตวิทยา 2) เพื่อพัฒนารูปแบบของศูนย์ปฏิบัติธรรมพุ่มวนารามสร้างสุขภาวะองค์รวมตามแนวพุทธจิตวิทยา และ 3) เพื่อนำเสนอและประเมินรับรองรูปแบบการพัฒนาศูนย์ปฏิบัติธรรมพุ่มวนารามสร้างสุขภาวะองค์รวมตามแนวพุทธจิตวิทยา การวิจัยนี้เป็นการวิจัยเชิงคุณภาพ โดยใช้แบบสัมภาษณ์เชิงลึกเก็บข้อมูลจากผู้ให้ข้อมูลสำคัญ สนทนากลุ่มย่อย และการประชุมผู้เชี่ยวชาญพิเศษ (Connoisseurship) วิเคราะห์ข้อมูลด้วยการวิเคราะห์เนื้อหา ผลการวิจัยพบว่า 1. แนวคิดและทฤษฎีรูปแบบการพัฒนาศูนย์ปฏิบัติธรรมพุ่มวนารามสร้างสุขภาวะองค์รวมตามแนวพุทธจิตวิทยา ประกอบด้วย 3 องค์ประกอบ คือ 1) หลักพุทธธรรมเฉพาะที่สำคัญนำสู่การปฏิบัติให้จิตสงบและเกิดพลังสมาธิ ได้แก่ หลักอริยสัจ 4 มรรคมีองค์ 8 ไตรสิกขา และการปฏิบัติตามแนวทางสติปัฏฐาน 4 2) แนวคิดและทฤษฎีจิตวิทยาที่นำมาใช้ในการการพัฒนาศูนย์ปฏิบัติธรรมและผู้มาปฏิบัติธรรม ได้แก่ แนวคิดและทฤษฎีจิตวิทยาลำดับความต้องการของ มาสโลว์ (Maslow) มาใช้ในการ เชื่อมโยงสอดคล้องกับเรื่องที่ดำเนินการในศูนย์ 3) แนวคิดสถาปัตยกรรมและภูมิสถาปัตย์ ในการพัฒนาศูนย์ปฏิบัติธรรมพุ่มวนารามให้มีความสัปปายะ ประกอบด้วย (1) รูปเคารพหลวงปู่ทวด งานสถาปัตยกรรมสื่อความหมายแห่งศรัทธาในการมีส่วนร่วมของสาธารณชน (2) ภูมิสถาปัตย์ซึ่งเป็นสถาปัตยกรรมภายนอกและสถาปัตยกรรมภายใน (3) พุทธศิลป์พระพุทธรูปสำคัญที่สร้างเป็นพระประธานในวิหารของศูนย์ปฏิบัติธรรมพุ่มวนาราม 2. รูปแบบการพัฒนาศูนย์ปฏิบัติธรรมพุ่มวนารามสร้างสุขภาวะองค์รวมตามแนวพุทธจิตวิทยาเป็นภาวะที่มีการเชื่อมรวมกันของร่างกายและจิตใจ สะท้อนถึงความเป็นองค์รวมอย่างแท้จริงของสุขภาพที่เกื้อหนุนและเชื่อมโยงกันทั้ง 4 มิติ ได้แก่ สุขภาวะทางกาย หมายถึงการมีร่างกายที่สมบูรณ์แข็งแรง สุขภาวะทางจิต หมายถึงจิตใจที่เป็นสุข ไม่เครียด มีความเมตตา กรุณา มีสติ มีสมาธิ สุขภาวะทางสังคม หมายถึงการอยู่ร่วมกันด้วยดี มีสันติภาพ และสุขภาวะทางปัญญา หมายถึง ความสุขอันประเสริฐที่เกิดจากมีจิตใจสูง เข้าถึงความจริง ลดละ ความเห็นแก่ตัว มุ่งความดีสูงสุด ประกอบด้วย 4 องค์ประกอบ คือ 1) องค์ประกอบด้านสถานที่ คือ พุทธภูมิสถาปัตยกรรม 2) องค์ประกอบด้านการจัดการอาคารสถานที่ปฏิบัติธรรม 3) องค์ประกอบด้านการจัดการการสอนหลักธรรมและการปฏิบัติธรรม ได้แก่วิปัสสนากรรมฐาน 4) องค์ประกอบด้านการบริหารจัดการศูนย์ปฏิบัติธรรมที่สัมพันธ์เกื้อกูลกัน 3. ผลการนำเสนอและประเมินรับรองรูปแบบการพัฒนาศูนย์ปฏิบัติธรรมพุ่มวนารามสร้างสุขภาวะองค์รวมตามแนวพุทธจิตวิทยาที่นำเสนอและรับรองมีองค์ประกอบที่สำคัญที่ทำให้เกิดการพัฒนาศูนย์ปฏิบัติธรรมและผู้ปฏิบัติธรรมได้เข้าถึงธรรมได้ดี คือ 1) ผู้สอน ผู้บรรยาย 2) แนวทางที่ใช้ถ่ายทอดในการปฏิบัติ คือ แนวทางของสติปัฏฐาน 4 3) สถานที่ บรรยากาศ ความเป็นสัปปายะ 4) การประชาสัมพันธ์ การรับรู้ ระบบการสื่อสารที่ดีร่วมสมัย 5) การสร้างการรับรู้ การสร้างความเชื่อมั่นแก่ประชาชน 6) การสร้างเครือข่ายในการส่งต่อการปฏิบัติธรรมระดับที่สูงขึ้น 7) ระบบการจัดการศูนย์ปฏิบัติธรรมที่ส่งเสริมความเป็นสัปปายะทางกาย และสัปปายะทางจิตสำหรับผู้มาปฏิบัติธรรม โดยใช้หลักสัปปายะ 7 เป็นฐานในการบริหารจัดการ เพื่อให้ผู้ปฏิบัติธรรมเกิดความร่มเย็น 8) ความเป็นศูนย์ปฏิบัติธรรมที่มีคุณภาพ มีคุณค่า และมีคุณประโยชน์ต่อพุทธศาสนิกชนและสังคม สามารถสร้างคุณประโยชน์ทางสังคมได้ สามารถสร้างงานให้เกิดกับชุมชนได้ และต้องตอบโจทย์ของวัตถุประสงค์ ช่วยให้ผู้เข้ามาเรียนรู้เกิดภาวะสุขภาพองค์รวมทางกายและทางใจ โดยวัดคุณค่าได้จากความยั่งยืน

Abstract: The objectives of this study consisted of 1) to study the concepts and theories of the development model of the Phumwanaram Meditation Center for holistic well-being based on Buddhist Psychology; 2) to develop the model of Phumwanaram Meditation Center of the holistic well-being based on Buddhist psychology; and 3) to present and assess the development model of the Phumwanaram Meditation Center for holistic well-being based on Buddhist Psychology. The study was a qualitative research, using an in-depth interview to collect data from key informants, Focus Group discussion, and Connoisseurship. For analyzing data, a content analysis was employed. The findings of the study were as follows: 1. The concepts and theories of the development model of the Phumwanaram Meditation Center for holistic well-being based on Buddhist Psychology consisted of 3 elements including 1) the Buddhist principles leading to peaceful and concentrated mental development consisting of the Four Noble Truths, the Eightfold Noble Path, Threefold Training and Four Foundations of Mindfulness, 2) Psychological concept and theory enhancing the meditation practice of Maslow’s hierarchy of needs related to the practices in the Phumwanaram Meditation Center for holistic well-being, and 3) Architectural and geo architectural concepts in in the Phumwanaram Meditation Center for holistic well-being including (1) Reverend Luangpoo Tuad as the big architecture of faith for the public participation, (2) exterior and interior geo architectures, (3) Buddhist art as an important Buddha image built as the principal Buddha image in the vihara of the Phumwanaram Meditation Center. 2. The development model of the Phumwanaram Meditation Center for holistic well-being based on Buddhist Psychology was a state of mind-body connection reflecting the true holistic health enhancing and relating all four dimensions including a physical health that refers to having a healthy body, a mental health that refers to a happy mind without stress, with loving-kindness, compassion, mindfulness, and concentration, a social well-being that refers to peace and harmony, and an intellectual well-being that means the sublime happiness arising from having a sound mind and reaching all truths, reducing selfishness aiming for the ultimate goal, including 4 important knowledge elements, namely, 1) The location component as a Buddhist landscape architecture, 2) the management component of the buildings and meditation practice places, and 3) the management component of the teaching of the Buddha’s teachings and the practice of Vipassana Meditation, and 4) the management component of the mutually supportive meditation center. 3. The results of the presentation and assessment of the development model of the Phumwanaram Meditation Center of the holistic well-being based on Buddhist psychology consisted of important components leading to the developed meditation center and enhancing meditation practitioners to attain the fruit of a practice consisted of 1) Practice masters and instructors, 2) the guidelines in practice mainly using the methods of the Four Foundations of Mindfulness, 3) location, atmosphere and convenience, 4) Public relations, information, and good and contemporary communication system, 5) creating awareness and public trust, 6) building a network to pass on Dharma practice to a higher level, 7) the Meditation Center management system enhancing physical and mental conveniences for meditation practitioners applying Sappaya 7 for the basis of management in order for the practitioners to be peaceful, and 8) being a quality meditation center with a good value and benefit to Buddhists and society, building social benefits, creating jobs for the community leading to the answers of the objectives, and enhancing the learners to achieve a holistic state of physical and mental health being measured from sustainability.

มหาวิทยาลัยมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย. ส่วนหอสมุดกลาง

Address: พระนครศรีอยุธยา

Email: library@mcu.ac.th

Name: สิริวัฒน์ ศรีเครือดง

Role: อาจารย์ที่ปรึกษา

Name: สุวัฒสัน รักขันโท

Role: อาจารย์ที่ปรึกษา

Created: 2566

Modified: 2568-09-08

Issued: 2568-09-08

วิทยานิพนธ์/Thesis

application/pdf

tha

DegreeName: พุทธศาสตรดุษฎีบัณฑิต

Level: ปริญญาเอก

Descipline: สาขาวิชาพุทธจิตวิทยา

Grantor: มหาวิทยาลัยมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย

©copyrights มหาวิทยาลัยมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย

ลำดับที่.	ชื่อแฟ้มข้อมูล	ขนาดแฟ้มข้อมูล	จำนวนเข้าถึง	วัน-เวลาเข้าถึงล่าสุด
1	ตระกูล พุ่มงาม.pdf	11.5 MB

ใช้เวลา

0.022433 วินาที